သိင်္ဂါလသုတ္တံ

၈.သိင်္ဂါလသုတ္တံ

၂၄၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သိင်္ဂါလကော [သိဂါလကော (သီ.)] ဂဟပတိပုတ္တော ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ [ပုထုဒ္ဒိသာ (သီ. သျာ. ဣ.)] နမဿတိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသံ။

၂၄၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ သိင်္ဂါလကံ ဂဟပတိပုတ္တံ ကာလဿေဝ ဝုဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ အလ္လဝတ္ထံ အလ္လကေသံ ပဉ္ဇလိကံ ပုထုဒိသာ နမဿန္တံ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသံ။ ဒိသွာ သိင်္ဂါလကံ ဂဟပတိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တွံ, ဂဟပတိပုတ္တ, ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ နမဿသိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသ’’န္တိ? ‘‘ပိတာ မံ, ဘန္တေ, ကာလံ ကရောန္တော ဧဝံ အဝစ – ‘ဒိသာ, တာတ, နမဿေယျာသီ’တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ပိတုဝစနံ သက္ကရောန္တော ဂရုံ ကရောန္တော မာနေန္တော ပူဇေန္တော ကာလဿေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတွာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ နမဿာမိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသ’’န္တိ။

ဆ ဒိသာ

၂၄၄. ‘‘န ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယဿ ဝိနယေ ဧဝံ ဆ ဒိသာ [ဆဒ္ဒိသာ (သီ. ဣ.)] နမဿိတဗ္ဗာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန, ဘန္တေ, အရိယဿ ဝိနယေ ဆ ဒိသာ [ဆဒ္ဒိသာ (သီ. ဣ.)] နမဿိတဗ္ဗာ? သာဓု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တထာ ဓမ္မံ ဒေသေတု, ယထာ အရိယဿ ဝိနယေ ဆ ဒိသာ [ဆဒ္ဒိသာ (သီ. ဣ.)] နမဿိတဗ္ဗာ’’တိ။

‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိပုတ္တ သုဏောဟိ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ ဘာသိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ သိင်္ဂါလကော ဂဟပတိပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ယတော ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကဿ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ ဌာနေဟိ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ, ဆ စ ဘောဂါနံ အပါယမုခါနိ န သေဝတိ, သော ဧဝံ စုဒ္ဒသ ပါပကာပဂတော ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒီ [ပဋိစ္ဆာဒီ ဟောတိ (သျာ.)] ဥဘောလောကဝိဇယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တဿ အယဉ္စေဝ လောကော အာရဒ္ဓေါ ဟောတိ ပရော စ လောကော။ သော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။

စတ္တာရောကမ္မကိလေသာ

၂၄၅. ‘‘ကတမဿ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တိ? ပါဏာတိပါတော ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ကမ္မကိလေသော, အဒိန္နာဒါနံ ကမ္မကိလေသော, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော ကမ္မကိလေသော, မုသာဝါဒေါ ကမ္မကိလေသော။ ဣမဿ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန [ဣဒံ ဝတွာ (သီ. ဣ.) ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု] သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ပါဏာတိပါတော အဒိန္နာဒါနံ၊ မုသာဝါဒေါ စ ဝုစ္စတိ။

ပရဒါရဂမနဉ္စေဝ၊ နပ္ပသံသန္တိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။

စတုဋ္ဌာနံ

၂၄၆. ‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ပါပကမ္မံ န ကရောတိ? ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ, ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ, မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ, ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပါပကမ္မံ ကရောတိ။ ယတော ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကော နေဝ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ; ဣမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ပါပကမ္မံ န ကရောတီ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဆန္ဒာ ဒေါသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ အတိဝတ္တတိ။

နိဟီယတိ ယသော တဿ [တဿ ယေသော (ဗဟူသု၊ ဝိနယေပိ)]၊ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒိမာ။

‘‘ဆန္ဒာ ဒေါသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ နာတိဝတ္တတိ။

အာပူရတိ ယသော တဿ [တဿ ယေသော (ဗဟူသု၊ ဝိနယေပိ)]၊ သုက္ကပက္ခေဝ [ဇုဏှပက္ခေဝ (က.)] စန္ဒိမာ’’တိ။

ဆ အပါယမုခါနိ

၂၄၇. ‘‘ကတမာနိ ဆ ဘောဂါနံ အပါယမုခါနိ န သေဝတိ? သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေါ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဘောဂါနံ အပါယမုခံ, ဝိကာလဝိသိခါစရိယာနုယောဂေါ ဘောဂါနံ အပါယမုခံ, သမဇ္ဇာဘိစရဏံ ဘောဂါနံ အပါယမုခံ, ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေါ ဘောဂါနံ အပါယမုခံ, ပါပမိတ္တာနုယောဂေါ ဘောဂါနံ အပါယမုခံ, အာလသျာနုယောဂေါ [အာလသာနုယောဂေါ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဘောဂါနံ အပါယမုခံ။

သုရာမေရယဿ ဆ အာဒီနဝါ

၂၄၈. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။ သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဓနဇာနိ [ဓနဉ္ဇာနိ (သီ. ဣ.)], ကလဟပ္ပဝဍ္ဎနီ, ရောဂါနံ အာယတနံ, အကိတ္တိသဉ္ဇနနီ, ကောဣနနိဒံသနီ , ပညာယ ဒုဗ္ဗလိကရဏီတွေဝ ဆဋ္ဌံ ပဒံ ဘဝတိ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။

ဝိကာလစရိယာယ ဆ အာဒီနဝါ

၂၄၉. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ ဝိကာလဝိသိခါစရိယာနုယောဂေ။ အတ္တာပိဿ အဂုတ္တော အရက္ခိတော ဟောတိ, ပုတ္တဒါရောပိဿ အဂုတ္တော အရက္ခိတော ဟောတိ, သာပတေယျံပိဿ အဂုတ္တံ အရက္ခိတံ ဟောတိ, သင်္ကိယော စ ဟောတိ ပါပကေသု ဌာနေသု [တေသု တေသု ဌာနေသု (သျာ.)], အဘူတဝစနဉ္စ တသ္မိံ ရူဟတိ, ဗဟူနဉ္စ ဒုက္ခဓမ္မာနံ ပုရက္ခတော ဟောတိ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ ဝိကာလဝိသိခါစရိယာနုယောဂေ။

သမဇ္ဇာဘိစရဏဿ ဆ အာဒီနဝါ

၂၅၀. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ သမဇ္ဇာဘိစရဏေ။ က္ဝ [ကုဝံ (က. သီ. ဣ.)] နစ္စံ, က္ဝ ဂီတံ, က္ဝ ဝါဒိတံ, က္ဝ အက္ခာနံ, က္ဝ ပါဏိဿရံ, က္ဝ ကုမ္ဘထုနန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ သမဇ္ဇာဘိစရဏေ။

ဇူတပ္ပမာဒဿ ဆ အာဒီနဝါ

၂၅၁. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။ ဇယံ ဝေရံ ပသဝတိ, ဇိနော ဝိတ္တမနုသောစတိ, သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဓနဇာနိ, သဘာဂတဿ [သဘာယေ တဿ (က.)] ဝစနံ န ရူဟတိ, မိတ္တာမစ္စာနံ ပရိဘူတော ဟောတိ, အာဝါဟဝိဝါဟကာနံ အပတ္ထိတော ဟောတိ – ‘အက္ခဓုတ္တော အယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော နာလံ ဒါရဘရဏာယာ’တိ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။

ပါပမိတ္တတာယ ဆ အာဒီနဝါ

၂၅၂. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ ပါပမိတ္တာနုယောဂေ။ ယေ ဓုတ္တာ, ယေ သောဏ္ဍာ, ယေ ပိပါသာ, ယေ နေကတိကာ, ယေ ဝဉ္စနိကာ, ယေ သာဟသိကာ။ တျာဿ မိတ္တာ ဟောန္တိ တေ သဟာယာ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ ပါပမိတ္တာနုယောဂေ။

အာလသ္ယဿ ဆ အာဒီနဝါ

၂၅၃. ‘‘ဆ ခေါမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝါ အာလသျာနုယောဂေ။ အတိသီတန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဥဏှန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိသာယန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိပါတောတိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဆာတောသ္မီတိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဓါတောသ္မီတိ ကမ္မံ န ကရောတိ။ တဿ ဧဝံ ကိစ္စာပဒေသဗဟုလဿ ဝိဟရတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဘောဂါ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဘောဂါ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝါ အာလသျာနုယောဂေ’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဟောတိ ပါနသခါ နာမ၊

ဟောတိ သမ္မိယသမ္မိယော။

ယော စ အတ္ထေသု ဇာတေသု၊

သဟာယော ဟောတိ သော သခါ။

‘‘ဥဿူရသေယျာ ပရဒါရသေဝနာ၊

ဝေရပ္ပသဝေါ [ဝေရပ္ပသင်္ဂေါ (သီ. သျာ. ဣ.)] စ အနတ္ထတာ စ။

ပါပါ စ မိတ္တာ သုကဒရိယတာ စ၊

ဧတေ ဆ ဌာနာ ပုရိသံ ဓံသယန္တိ။

‘‘ပါပမိတ္တော ပါပသခေါ၊

ပါပအာစာရဂေါစရော။

အသ္မာ လောကာ ပရမှာ စ၊

ဥဘယာ ဓံသတေ နရော။

‘‘အက္ခိတ္ထိယော ဝါရုဏီ နစ္စဂီတံ၊

ဒိဝါ သောပ္ပံ ပါရိစရိယာ အကာလေ။

ပါပါ စ မိတ္တာ သုကဒရိယတာ စ၊

ဧတေ ဆ ဌာနာ ပုရိသံ ဓံသယန္တိ။

‘‘အက္ခေဟိ ဒိဗ္ဗန္တိ သုရံ ပိဝန္တိ၊

ယန္တိတ္ထိယော ပါဏသမာ ပရေသံ။

နိဟီနသေဝီ န စ ဝုဒ္ဓသေဝီ [ဝုဒ္ဓိသေဝီ (သျာ.)၊ ဗုဒ္ဓိသေဝီ (က.)]၊

နိဟီယတေ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒော။

‘‘ယော ဝါရုဏီ အဒ္ဓနော အကိဉ္စနော၊

ပိပါသော ပိဝံ ပပါဂတော [ပိပါသောသိ အတ္ထပါဂတော (သျာ.)၊ ပိပါသောပိ သမပ္ပပါဂတော (က.)]။

ဥဒကမိဝ ဣဏံ ဝိဂါဟတိ၊

အကုလံ [အာကုလံ (သျာ. က.)] ကာဟိတိ ခိပ္ပမတ္တနော။

‘‘န ဒိဝါ သောပ္ပသီလေန၊ ရတ္တိမုဋ္ဌာနဒေဿိနာ [ရတ္တိနုဋ္ဌာနဒဿိနာ (သီ. ဣ.)၊ ရတ္တိနုဋ္ဌာနသီလိနာ (?)]။

နိစ္စံ မတ္တေန သောဏ္ဍေန၊ သက္ကာ အာဝသိတုံ ဃရံ။

‘‘အတိသီတံ အတိဥဏှံ၊ အတိသာယမိဒံ အဟု။

ဣတိ ဝိဿဋ္ဌကမ္မန္တေ၊ အတ္ထာ အစ္စေန္တိ မာဏဝေ။

‘‘ယောဓ သီတဉ္စ ဥဏှဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယျော န မညတိ။

ကရံ ပုရိသကိစ္စာနိ၊ သော သုခံ [သုခါ (သဗ္ဗတ္ထ) အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] န ဝိဟာယတီ’’တိ။

မိတ္တပတိရူပကာ

၂၅၄. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အမိတ္တာ မိတ္တပတိရူပကာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, အပါယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၅၅. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

‘‘အညဒတ္ထုဟရော ဟောတိ၊ အပ္ပေန ဗဟုမိစ္ဆတိ ။

ဘယဿ ကိစ္စံ ကရောတိ၊ သေဝတိ အတ္ထကာရဏာ။

‘‘ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၅၆. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတီတေန ပဋိသန္ထရတိ [ပဋိသန္ဓရတိ (က.)], အနာဂတေန ပဋိသန္ထရတိ, နိရတ္ထကေန သင်္ဂဏှာတိ, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ကိစ္စေသု ဗျသနံ ဒဿေတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၅၇. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပါပကံပိဿ [ပါပကမ္မံပိဿ (သျာ.)] အနုဇာနာတိ, ကလျာဏံပိဿ အနုဇာနာတိ, သမ္မုခါဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, ပရမ္မုခါဿ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၅၈. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အပါယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော ။ သုရာမေရယ မဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ, ဝိကာလ ဝိသိခါ စရိယာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ, သမဇ္ဇာဘိစရဏေ သဟာယော ဟောတိ, ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အပါယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။

၂၅၉. ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘အညဒတ္ထုဟရော မိတ္တော၊ ယော စ မိတ္တော ဝစီပရော [ဝစီပရမော (သျာ.)]။

အနုပ္ပိယဉ္စ ယော အာဟ၊ အပါယေသု စ ယော သခါ။

ဧတေ အမိတ္တေ စတ္တာရော၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။

အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယျ၊ မဂ္ဂံ ပဋိဘယံ ယထာ’’တိ။

သုဟဒမိတ္တော

၂၆၀. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဂဟပတိပုတ္တ, မိတ္တာ သုဟဒါ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥပကာရော [ဥပကာရကော (သျာ.)] မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော, သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော, အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော, အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၆၁. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ဥပကာရော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပမတ္တံ ရက္ခတိ, ပမတ္တဿ သာပတေယျံ ရက္ခတိ, ဘီတဿ သရဏံ ဟောတိ, ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု တဒ္ဒိဂုဏံ ဘောဂံ အနုပ္ပဒေတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ ဥပကာရော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၆၂. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂုယှမဿ အာစိက္ခတိ, ဂုယှမဿ ပရိဂူဟတိ, အာပဒါသု န ဝိဇဟတိ, ဇီဝိတံပိဿ အတ္ထာယ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၆၃. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပါပါ နိဝါရေတိ, ကလျာဏေ နိဝေသေတိ, အဿုတံ သာဝေတိ, သဂ္ဂဿ မဂ္ဂံ အာစိက္ခတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။

၂၆၄. ‘‘စတူဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဘဝေနဿ န နန္ဒတိ, ဘဝေနဿ နန္ဒတိ, အဝဏ္ဏံ ဘဏမာနံ နိဝါရေတိ, ဝဏ္ဏံ ဘဏမာနံ ပသံသတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒေါ ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။

၂၆၅. ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ, ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ဥပကာရော စ ယော မိတ္တော၊ သုခေ ဒုက္ခေ [သုခဒုက္ခော (သျာ. က.)] စ ယော သခါ [ယော စ မိတ္တော သုခေ ဒုက္ခေ (သီ. ဣ.)]။

အတ္ထက္ခာယီ စ ယော မိတ္တော၊ ယော စ မိတ္တာနုကမ္ပကော။

‘‘ဧတေပိ မိတ္တေ စတ္တာရော၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။

သက္ကစ္စံ ပယိရုပါသေယျ၊ မာတာ ပုတ္တံ ဝ ဩရသံ။

ပဏ္ဍိတော သီလသမ္ပန္နော၊ ဇလံ အဂ္ဂီဝ ဘာသတိ။

‘‘ဘောဂေ သံဟရမာနဿ၊ ဘမရဿေဝ ဣရီယတော။

ဘောဂါ သန္နိစယံ ယန္တိ၊ ဝမ္မိကောဝုပစီယတိ။

‘‘ဧဝံ ဘောဂေ သမာဟတွာ [သမာဟရိတွာ (သျာ.)]၊ အလမတ္တော ကုလေ ဂိဟီ။

စတုဓါ ဝိဘဇေ ဘောဂေ၊ သ ဝေ မိတ္တာနိ ဂန္ထတိ။

‘‘ဧကေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယျ၊ ဒွီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ။

စတုတ္ထဉ္စ နိဓါပေယျ၊ အာပဒါသု ဘဝိဿတီ’’တိ။

ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒနကဏ္ဍံ

၂၆၆. ‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကော ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒီ ဟောတိ? ဆ ဣမာ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဒိသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ပုတ္တဒါရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒါသကမ္မကရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

၂၆၇. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဘတော နေ [နေသံ (ဗဟူသု)] ဘရိဿာမိ, ကိစ္စံ နေသံ ကရိဿာမိ, ကုလဝံသံ ဌပေဿာမိ, ဒါယဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇာမိ, အထ ဝါ ပန ပေတာနံ ကာလင်္ကတာနံ ဒက္ခိဏံ အနုပ္ပဒဿာမီတိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ပါပါ နိဝါရေန္တိ, ကလျာဏေ နိဝေသေန္တိ, သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တိ, ပတိရူပေန ဒါရေန သံယောဇေန္တိ, သမယေ ဒါယဇ္ဇံ နိယျာဒေန္တိ [နိယျာတေန္တိ (က. သီ.)]။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။

၂၆၈. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အန္တေဝါသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဥဋ္ဌာနေန ဥပဋ္ဌာနေန သုဿုသာယ ပါရိစရိယာယ သက္ကစ္စံ သိပ္ပပဋိဂ္ဂဟဏေန [သိပ္ပံ ပဋိဂ္ဂဟဏေန (သျာ.), သိပ္ပဥဂ္ဂဟဏေန (က.)]။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝါသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝါသိံ အနုကမ္ပန္တိ – သုဝိနီတံ ဝိနေန္တိ, သုဂ္ဂဟိတံ ဂါဟာပေန္တိ, သဗ္ဗသိပ္ပဿုတံ သမက္ခာယိနော ဘဝန္တိ, မိတ္တာမစ္စေသု ပဋိယာဒေန္တိ [ပဋိဝေဒေန္တိ (သျာ.)], ဒိသာသု ပရိတ္တာဏံ ကရောန္တိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝါသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝါသိံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။

၂၆၉. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – သမ္မာနနာယ အနဝမာနနာယ [အဝိမာနနာယ (သျာ. ဣ.)] အနတိစရိယာယ ဣဿရိယဝေါဿဂ္ဂေန အလင်္ကာရာနုပ္ပဒါနေန။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကံ အနုကမ္ပတိ – သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ စ ဟောတိ, သင်္ဂဟိတပရိဇနာ [သုသင်္ဂဟိတပရိဇနာ (သီ. သျာ. ဣ.)] စ, အနတိစာရိနီ စ, သမ္ဘတဉ္စ အနုရက္ခတိ, ဒက္ခာ စ ဟောတိ အနလသာ သဗ္ဗကိစ္စေသု။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကံ အနုကမ္ပတိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။

၂၇၀. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဒါနေန ပေယျဝဇ္ဇေန [ဝိယဝဇ္ဇေန (သျာ. က.)] အတ္ထစရိယာယ သမာနတ္တတာယ အဝိသံဝါဒနတာယ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ – ပမတ္တံ ရက္ခန္တိ, ပမတ္တဿ သာပတေယျံ ရက္ခန္တိ, ဘီတဿ သရဏံ ဟောန္တိ, အာပဒါသု န ဝိဇဟန္တိ, အပရပဇာ စဿ ပဋိပူဇေန္တိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ဥတ္တရာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။

၂၇၁. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အယျိရကေန [အယိရကေန (သီ. သျာ. ဣ.)] ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒါသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ယထာဗလံ ကမ္မန္တသံဝိဓါနေန ဘတ္တဝေတနာနုပ္ပဒါနေန ဂိလာနုပဋ္ဌာနေန အစ္ဆရိယာနံ ရသာနံ သံဝိဘာဂေန သမယေ ဝေါဿဂ္ဂေန။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယျိရကေန ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒါသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယျိရကံ အနုကမ္ပန္တိ – ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနော စ ဟောန္တိ, ပစ္ဆာ နိပါတိနော စ, ဒိန္နာဒါယိနော စ, သုကတကမ္မကရာ စ, ကိတ္တိဝဏ္ဏဟရာ စ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယျိရကေန ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒါသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယျိရကံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။

၂၇၂. ‘‘ပဉ္စဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – မေတ္တေန ကာယကမ္မေန မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန မေတ္တေန မနောကမ္မေန အနာဝဋဒွါရတာယ အာမိသာနုပ္ပဒါနေန။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဆဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ – ပါပါ နိဝါရေန္တိ, ကလျာဏေ နိဝေသေန္တိ, ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ, အဿုတံ သာဝေန္တိ, သုတံ ပရိယောဒါပေန္တိ, သဂ္ဂဿ မဂ္ဂံ အာစိက္ခန္တိ။ ဣမေဟိ ခေါ, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗြာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ဆဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမဿ ဧသာ ဥပရိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ’’တိ။

၂၇၃. ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘မာတာပိတာ ဒိသာ ပုဗ္ဗာ၊ အာစရိယာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ။

ပုတ္တဒါရာ ဒိသာ ပစ္ဆာ၊ မိတ္တာမစ္စာ စ ဥတ္တရာ။

‘‘ဒါသကမ္မကရာ ဟေဋ္ဌာ၊ ဥဒ္ဓံ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

ဧတာ ဒိသာ နမဿေယျ၊ အလမတ္တော ကုလေ ဂိဟီ။

‘‘ပဏ္ဍိတော သီလသမ္ပန္နော၊ သဏှော စ ပဋိဘာနဝါ။

နိဝါတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓေါ၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။

‘‘ဥဋ္ဌာနကော အနလသော၊ အာပဒါသု န ဝေဓတိ။

အစ္ဆိန္နဝုတ္တိ မေဓါဝီ၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။

‘‘သင်္ဂါဟကော မိတ္တကရော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။

နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။

‘‘ဒါနဉ္စ ပေယျဝဇ္ဇဉ္စ၊ အတ္ထစရိယာ စ ယာ ဣဓ။

သမာနတ္တတာ စ ဓမ္မေသု၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ။

ဧတေ ခေါ သင်္ဂဟာ လောကေ၊ ရထဿာဏီဝ ယာယတော။

‘‘ဧတေ စ သင်္ဂဟာ နာဿု၊ န မာတာ ပုတ္တကာရဏာ။

လဘေထ မာနံ ပူဇံ ဝါ၊ ပိတာ ဝါ ပုတ္တကာရဏာ။

‘‘ယသ္မာ စ သင်္ဂဟာ [သင်္ဂဟေ (က.) အဋ္ဌကထာယံ ဣစ္ဆိတပါဌော] ဧတေ၊ သမ္မပေက္ခန္တိ [သမဝေက္ခန္တိ (သီ. ဣ. က.)] ပဏ္ဍိတာ။

တသ္မာ မဟတ္တံ ပပ္ပောန္တိ၊ ပါသံသာ စ ဘဝန္တိ တေ’’တိ။

၂၇၄. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သိင်္ဂါလကော ဂဟပတိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု, အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

သိင်္ဂါလသုတ္တံ [သိင်္ဂါလောဝါဒသုတ္တန္တံ (ဣ.)] နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။