၁၂. လောဟိစ္စသုတ္တံ
လောဟိစ္စဗြာဟ္မဏဝတ္ထု
၅၀၁. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန သာလဝတိကာ တဒဝသရိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော သာလဝတိကံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ, ဗြဟ္မဒေယျံ။
၅၀၂. တေန ခေါ ပန သမယေန လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘ဣဓ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂန္တွာ န ပရဿ အာရောစေယျ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရာဏံ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အညံ နဝံ ဗန္ဓနံ ကရေယျ, ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’တိ။
၅၀၃. အဿောသိ ခေါ လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ သာလဝတိကံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။
၅၀၄. အထ ခေါ လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော ရောသိကံ [ဘေသိကံ (သီ. ဣ.)] နှာပိတံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, သမ္မ ရောသိကေ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ ; ဥပသင်္ကမိတွာ မမ ဝစနေန သမဏံ ဂေါတမံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ – လောဟိစ္စော, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏော ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ’’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘‘အဓိဝါသေတု ကိရ ဘဝံ ဂေါတမော လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။
၅၀၅. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ [ဧဝံ ဘန္တေတိ (သီ. ဣ.)] ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လောဟိစ္စော, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – အဓိဝါသေတု ကိရ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။
၅၀၆. အထ ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ လောဟိစ္စံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဝေါစုမှာ ခေါ မယံ ဘောတော [မယံ ဘန္တေ တဝ (သီ. ဣ.)] ဝစနေန တံ ဘဂဝန္တံ – ‘လောဟိစ္စော, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ အပ္ပါဗာဓံ အပ္ပါတင်္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – အဓိဝါသေတု ကိရ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’တိ။ အဓိဝုတ္ထဉ္စ ပန တေန ဘဂဝတာ’’တိ။
၅၀၇. အထ ခေါ လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ရောသိကံ နှာပိတံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, သမ္မ ရောသိကေ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ကာလံ အာရောစေဟိ – ကာလော ဘော, ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။
၅၀၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ယေန သာလဝတိကာ တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရောသိကာ နှာပိတော ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓော ဟောတိ။ အထ ခေါ ရောသိကာ နှာပိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘လောဟိစ္စဿ, ဘန္တေ, ဗြာဟ္မဏဿ ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘ဣဓ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂန္တွာ န ပရဿ အာရောစေယျ – ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရာဏံ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အညံ နဝံ ဗန္ဓနံ ကရေယျ, ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ – ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ လောဟိစ္စံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတသ္မာ ပါပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတူ’’တိ။ ‘‘အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ရောသိကေ, အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ရောသိကေ’’တိ။
အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန လောဟိစ္စဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ ။ အထ ခေါ လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ။
လောဟိစ္စဗြာဟ္မဏာနုယောဂေါ
၅၀၉. အထ ခေါ လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ လောဟိစ္စံ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, လောဟိစ္စ, ဧဝရူပံ ပါပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘ဣဓ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂန္တွာ န ပရဿ အာရောစေယျ – ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရာဏံ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အညံ နဝံ ဗန္ဓနံ ကရေယျ, ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’’ တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ လောဟိစ္စ နနု တွံ သာလဝတိကံ အဇ္ဈာဝသသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယော နု ခေါ, လောဟိစ္စ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော သာလဝတိကံ အဇ္ဈာဝသတိ။ ယာ သာလဝတိကာယ သမုဒယသဉ္ဇာတိ လောဟိစ္စောဝ တံ ဗြာဟ္မဏော ဧကကော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, န အညေသံ ဒဒေယျာ’တိ။ ဧဝံ ဝါဒီ သော ယေ တံ ဥပဇီဝန္တိ, တေသံ အန္တရာယကရော ဝါ ဟောတိ, နော ဝါ’’တိ?
‘‘အန္တရာယကရော, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အန္တရာယကရော သမာနော ဟိတာနုကမ္ပီ ဝါ တေသံ ဟောတိ အဟိတာနုကမ္ပီ ဝါ’’တိ? ‘‘အဟိတာနုကမ္ပီ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အဟိတာနုကမ္ပိဿ မေတ္တံ ဝါ တေသု စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သပတ္တကံ ဝါ’’တိ? ‘‘သပတ္တကံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝါ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဝါ’’တိ? ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ, လောဟိစ္စ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ’’။
၅၁၀. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, လောဟိစ္စ, နနု ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ကာသိကောသလံ အဇ္ဈာဝသတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘ယော နု ခေါ, လောဟိစ္စ, ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ကာသိကောသလံ အဇ္ဈာဝသတိ; ယာ ကာသိကောသလေ သမုဒယသဉ္ဇာတိ, ရာဇာဝ တံ ပသေနဒိ ကောသလော ဧကကော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, န အညေသံ ဒဒေယျာ’တိ။ ဧဝံ ဝါဒီ သော ယေ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဥပဇီဝန္တိ တုမှေ စေဝ အညေ စ, တေသံ အန္တရာယကရော ဝါ ဟောတိ, နော ဝါ’’တိ?
‘‘အန္တရာယကရော, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အန္တရာယကရော သမာနော ဟိတာနုကမ္ပီ ဝါ တေသံ ဟောတိ အဟိတာနုကမ္ပီ ဝါ’’တိ? ‘‘အဟိတာနုကမ္ပီ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အဟိတာနုကမ္ပိဿ မေတ္တံ ဝါ တေသု စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သပတ္တကံ ဝါ’’တိ? ‘‘သပတ္တကံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဝါ ဟောတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဝါ’’တိ? ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ, လောဟိစ္စ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ’’။
၅၁၁. ‘‘ဣတိ ကိရ, လောဟိစ္စ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘‘လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော သာလဝတိကံ အဇ္ဈာဝသတိ; ယာ သာလဝတိကာယ သမုဒယသဉ္ဇာတိ, လောဟိစ္စောဝ တံ ဗြာဟ္မဏော ဧကကော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, န အညေသံ ဒဒေယျာ’’တိ။ ဧဝံဝါဒီ သော ယေ တံ ဥပဇီဝန္တိ, တေသံ အန္တရာယကရော ဟောတိ။ အန္တရာယကရော သမာနော အဟိတာနုကမ္ပီ ဟောတိ, အဟိတာနုကမ္ပိဿ သပတ္တကံ စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ, သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, လောဟိစ္စ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘‘ဣဓ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂန္တွာ န ပရဿ အာရောစေယျ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရာဏံ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အညံ နဝံ ဗန္ဓနံ ကရေယျ။ပေ.။ ကရိဿတီ’’တိ။ ဧဝံဝါဒီ သော ယေ တေ ကုလပုတ္တာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆန္တိ, သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, သကဒါဂါမိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, အနာဂါမိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, အရဟတ္တမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, ယေ စိမေ ဒိဗ္ဗာ ဂဗ္ဘာ ပရိပါစေန္တိ ဒိဗ္ဗာနံ ဘဝါနံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ, တေသံ အန္တရာယကရော ဟောတိ, အန္တရာယကရော သမာနော အဟိတာနုကမ္ပီ ဟောတိ , အဟိတာနုကမ္ပိဿ သပတ္တကံ စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ, သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ, လောဟိစ္စ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ။
၅၁၂. ‘‘ဣတိ ကိရ, လောဟိစ္စ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘‘ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ကာသိကောသလံ အဇ္ဈာဝသတိ; ယာ ကာသိကောသလေ သမုဒယသဉ္ဇာတိ, ရာဇာဝ တံ ပသေနဒိ ကောသလော ဧကကော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, န အညေသံ ဒဒေယျာ’’တိ။ ဧဝံဝါဒီ သော ယေ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဥပဇီဝန္တိ တုမှေ စေဝ အညေ စ, တေသံ အန္တရာယကရော ဟောတိ။ အန္တရာယကရော သမာနော အဟိတာနုကမ္ပီ ဟောတိ, အဟိတာနုကမ္ပိဿ သပတ္တကံ စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ, သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, လောဟိစ္စ, ယော ဧဝံ ဝဒေယျ – ‘‘ဣဓ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂစ္ဆေယျ, ကုသလံ ဓမ္မံ အဓိဂန္တွာ န ပရဿ အာရောစေယျ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတိ။ သေယျထာပိ နာမ။ပေ.။ ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’တိ, ဧဝံ ဝါဒီ သော ယေ တေ ကုလပုတ္တာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ အာဂမ္မ ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆန္တိ, သောတာပတ္တိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, သကဒါဂါမိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, အနာဂါမိဖလမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ, အရဟတ္တမ္ပိ သစ္ဆိကရောန္တိ။ ယေ စိမေ ဒိဗ္ဗာ ဂဗ္ဘာ ပရိပါစေန္တိ ဒိဗ္ဗာနံ ဘဝါနံ အဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ, တေသံ အန္တရာယကရော ဟောတိ, အန္တရာယကရော သမာနော အဟိတာနုကမ္ပီ ဟောတိ, အဟိတာနုကမ္ပိဿ သပတ္တကံ စိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ, သပတ္တကေ စိတ္တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဿ ခေါ အဟံ, လောဟိစ္စ, ဒွိန္နံ ဂတီနံ အညတရံ ဂတိံ ဝဒါမိ – နိရယံ ဝါ တိရစ္ဆာနယောနိံ ဝါ။
တယော စောဒနာရဟာ
၅၁၃. ‘‘တယော ခေါမေ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာရော, ယေ လောကေ စောဒနာရဟာ; ယော စ ပနေဝရူပေ သတ္ထာရော စောဒေတိ, သာ စောဒနာ ဘူတာ တစ္ဆာ ဓမ္မိကာ အနဝဇ္ဇာ ။ ကတမေ တယော? ဣဓ, လောဟိစ္စ, ဧကစ္စော သတ္ထာ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သွာဿ သာမညတ္ထော အနနုပ္ပတ္တော ဟောတိ။ သော တံ သာမညတ္ထံ အနနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’’တိ။ တဿ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ, န သောတံ ဩဒဟန္တိ, န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သော ဧဝမဿ စောဒေတဗ္ဗော – ‘‘အာယသ္မာ ခေါ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, သော တေ သာမညတ္ထော အနနုပ္ပတ္တော, တံ တွံ သာမညတ္ထံ အနနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ ။ တဿ တေ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ, န သောတံ ဩဒဟန္တိ, န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ဩသက္ကန္တိယာ ဝါ ဥဿက္ကေယျ, ပရမ္မုခိံ ဝါ အာလိင်္ဂေယျ, ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ – ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’တိ။ အယံ ခေါ, လောဟိစ္စ, ပဌမော သတ္ထာ, ယော လောကေ စောဒနာရဟော; ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ ဘူတာ တစ္ဆာ ဓမ္မိကာ အနဝဇ္ဇာ။
၅၁၄. ‘‘ပုန စပရံ, လောဟိစ္စ, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သွာဿ သာမညတ္ထော အနနုပ္ပတ္တော ဟောတိ။ သော တံ သာမညတ္ထံ အနနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ, ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’’တိ။ တဿ သာဝကာ သုဿူသန္တိ, သောတံ ဩဒဟန္တိ, အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, န စ ဝေါက္ကမ္မ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သော ဧဝမဿ စောဒေတဗ္ဗော – ‘‘အာယသ္မာ ခေါ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, သော တေ သာမညတ္ထော အနနုပ္ပတ္တော။ တံ တွံ သာမညတ္ထံ အနနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ။ တဿ တေ သာဝကာ သုဿူသန္တိ, သောတံ ဩဒဟန္တိ , အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, န စ ဝေါက္ကမ္မ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ သကံ ခေတ္တံ ဩဟာယ ပရံ ခေတ္တံ နိဒ္ဒါယိတဗ္ဗံ မညေယျ , ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ – ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’တိ။ အယံ ခေါ, လောဟိစ္စ, ဒုတိယော သတ္ထာ, ယော, လောကေ စောဒနာရဟော; ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ ဘူတာ တစ္ဆာ ဓမ္မိကာ အနဝဇ္ဇာ။
၅၁၅. ‘‘ပုန စပရံ, လောဟိစ္စ, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော ဟောတိ, သွာဿ သာမညတ္ထော အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ။ သော တံ သာမညတ္ထံ အနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတိ – ‘‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’’တိ။ တဿ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ, န သောတံ ဩဒဟန္တိ, န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သော ဧဝမဿ စောဒေတဗ္ဗော – ‘‘အာယသ္မာ ခေါ ယဿတ္ထာယ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော, သော တေ သာမညတ္ထော အနုပ္ပတ္တော။ တံ တွံ သာမညတ္ထံ အနုပါပုဏိတွာ သာဝကာနံ ဓမ္မံ ဒေသေသိ – ‘ဣဒံ ဝေါ ဟိတာယ ဣဒံ ဝေါ သုခါယာ’တိ။ တဿ တေ သာဝကာ န သုဿူသန္တိ, န သောတံ ဩဒဟန္တိ, န အညာ စိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ , ဝေါက္ကမ္မ စ သတ္ထုသာသနာ ဝတ္တန္တိ။ သေယျထာပိ နာမ ပုရာဏံ ဗန္ဓနံ ဆိန္ဒိတွာ အညံ နဝံ ဗန္ဓနံ ကရေယျ, ဧဝံ သမ္ပဒမိဒံ ပါပကံ လောဘဓမ္မံ ဝဒါမိ, ကိဉှိ ပရော ပရဿ ကရိဿတီ’’တိ။ အယံ ခေါ, လောဟိစ္စ, တတိယော သတ္ထာ, ယော လောကေ စောဒနာရဟော; ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ ဘူတာ တစ္ဆာ ဓမ္မိကာ အနဝဇ္ဇာ။ ဣမေ ခေါ, လောဟိစ္စ, တယော သတ္ထာရော, ယေ လောကေ စောဒနာရဟာ, ယော စ ပနေဝရူပေ သတ္ထာရော စောဒေတိ, သာ စောဒနာ ဘူတာ တစ္ဆာ ဓမ္မိကာ အနဝဇ္ဇာတိ။
နစောဒနာရဟသတ္ထု
၅၁၆. ဧဝံ ဝုတ္တေ, လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘော ဂေါတမ, ကောစိ သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော’’တိ။ ‘‘ကတမော ပန သော, ဘော ဂေါတမ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော’’တိ?
‘‘ဣဓ, လောဟိစ္စ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ပေ.။ (ယထာ ၁၉၀-၂၁၂ အနုစ္ဆေဒေသု ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။ ဧဝံ ခေါ, လောဟိစ္စ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ, အယမ္ပိ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော ။ ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ အဘူတာ အတစ္ဆာ အဓမ္မိကာ သာဝဇ္ဇာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယသ္မိံ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ, အယမ္ပိ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော, ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ အဘူတာ အတစ္ဆာ အဓမ္မိကာ သာဝဇ္ဇာ။ ဉာဏဒဿနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ပေ.။ ယသ္မိံ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ, အယမ္ပိ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော, ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ အဘူတာ အတစ္ဆာ အဓမ္မိကာ သာဝဇ္ဇာ။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ။ ယသ္မိံ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထရိ သာဝကော ဧဝရူပံ ဥဠာရံ ဝိသေသံ အဓိဂစ္ဆတိ, အယမ္ပိ ခေါ, လောဟိစ္စ, သတ္ထာ, ယော လောကေ နစောဒနာရဟော, ယော စ ပနေဝရူပံ သတ္ထာရံ စောဒေတိ, သာ စောဒနာ အဘူတာ အတစ္ဆာ အဓမ္မိကာ သာဝဇ္ဇာ’’တိ။
၅၁၇. ဧဝံ ဝုတ္တေ, လောဟိစ္စော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, ပုရိသော ပုရိသံ နရကပပါတံ ပတန္တံ ကေသေသု ဂဟေတွာ ဥဒ္ဓရိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌပေယျ, ဧဝမေဝါဟံ ဘောတာ ဂေါတမေန နရကပပါတံ ပပတန္တော ဥဒ္ဓရိတွာ ထလေ ပတိဋ္ဌာပိတော။ အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော ။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
လောဟိစ္စသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒွါဒသမံ။