၆. မဟာလိသုတ္တံ
ဗြာဟ္မဏဒူတဝတ္ထု
၃၅၉. ဧဝံ မေ သုတံ – ဥဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗြာဟ္မဏဒူတာ ဝေသာလိယံ ပဋိဝသန္တိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အသ္သောသုံ ခော တေ ကောသလကာ စ ဗြာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗြာဟ္မဏဒူတာ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂာရသာလာယံ။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခော ပန တထာရူပာနံ အရဟတံ ဒသ္သနံ ဟောတီ’’တိ။
၃၆၀. အထ ခော တေ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂာရသာလာ တေနုပသင္ကမိံသု။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ နာဂိတော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခော တေ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ ယေနာယသ္မာ နာဂိတော တေနုပသင္ကမိံသု။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ နာဂိတံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘော နာဂိတ, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝိဟရတိ? ဒသ္သနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမ’’န္တိ။ ‘‘အကာလော ခော, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ, ပဋိသလ္လီနော ဘဂဝာ’’တိ။ အထ ခော တေ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ တတ္ထေဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု – ‘‘ဒိသ္ဝာဝ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဂမိသ္သာမာ’’တိ။
ဩဋ္ဌဒ္ဓလိစ္ဆဝီဝတ္ထု
၃၆၁. ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ မဟတိယာ လိစ္ဆဝီပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန မဟာဝနံ ကူဋာဂာရသာလာ ယေနာယသ္မာ နာဂိတော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ နာဂိတံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ အာယသ္မန္တံ နာဂိတံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘန္တေ နာဂိတ, ဧတရဟိ သော ဘဂဝာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဒသ္သနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘အကာလော ခော, မဟာလိ, ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ, ပဋိသလ္လီနော ဘဂဝာ’’တိ။ ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ တတ္ထေဝ ဧကမန္တံ နိသီဒိ – ‘‘ဒိသ္ဝာဝ အဟံ တံ ဘဂဝန္တံ ဂမိသ္သာမိ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။
၃၆၂. အထ ခော သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော ယေနာယသ္မာ နာဂိတော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ နာဂိတံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မန္တံ နာဂိတံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတေ, ဘန္တေ ကသ္သပ, သမ္ဗဟုလာ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ ဣဓူပသင္ကန္တာ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ; ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ မဟတိယာ လိစ္ဆဝီပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဣဓူပသင္ကန္တော ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ, သာဓု, ဘန္တေ ကသ္သပ, လဘတံ ဧသာ ဇနတာ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယာ’’တိ။
‘‘တေန ဟိ, သီဟ, တ္ဝညေဝ ဘဂဝတော အာရောစေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော အာယသ္မတော နာဂိတသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခော သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတေ, ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ ဣဓူပသင္ကန္တာ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ, ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ မဟတိယာ လိစ္ဆဝီပရိသာယ သဒ္ဓိံ ဣဓူပသင္ကန္တော ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ။ သာဓု, ဘန္တေ, လဘတံ ဧသာ ဇနတာ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သီဟ, ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ အာသနံ ပညပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သီဟော သမဏုဒ္ဒေသော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ အာသနံ ပညပေသိ။
၃၆၃. အထ ခော ဘဂဝာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော တေ ကောသလကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ မာဂဓကာ စ ဗ္ရာဟ္မဏဒူတာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဩဋ္ဌဒ္ဓောပိ လိစ္ဆဝီ မဟတိယာ လိစ္ဆဝီပရိသာယ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
၃၆၄. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဩဋ္ဌဒ္ဓော လိစ္ဆဝီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပုရိမာနိ, ဘန္တေ, ဒိဝသာနိ ပုရိမတရာနိ သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မံ ဧတဒဝောစ – ‘ယဒဂ္ဂေ အဟံ, မဟာလိ, ဘဂဝန္တံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရာမိ, န စိရံ တီဏိ ဝသ္သာနိ, ဒိဗ္ဗာနိ ဟိ ခော ရူပာနိ ပသ္သာမိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ သုဏာမိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနီ’တိ။ သန္တာနေဝ နု ခော, ဘန္တေ, သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ နာသ္သောသိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, ဥဒာဟု အသန္တာနီ’’တိ?
ဧကံသဘာဝိတသမာဓိ
၃၆၅. ‘‘သန္တာနေဝ ခော, မဟာလိ, သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ နာသ္သောသိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော အသန္တာနီ’’တိ။ ‘‘ကော နု ခော, ဘန္တေ, ဟေတု, ကော ပစ္စယော, ယေန သန္တာနေဝ သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ နာသ္သောသိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော အသန္တာနီ’’တိ?
၃၆၆. ‘‘ဣဓ , မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဒိဗ္ဗာနိ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။
၃၆၇. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ။ပေ.။ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ။ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဒိဗ္ဗာနိ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။
၃၆၈. ‘‘ဣဓ , မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနိ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။
၃၆၉. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ။ပေ.။ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ။ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနိ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဧကံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနံ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, နော စ ခော ဒိဗ္ဗာနံ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။
၃၇၀. ‘‘ဣဓ , မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဘယံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဘယံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဒိဗ္ဗာနိ စ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, ဒိဗ္ဗာနိ စ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဘယံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။
၃၇၁. ‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခုနော ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ။ပေ.။ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ။ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဥဘယံသဘာဝိတော သမာဓိ ဟောတိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ သော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဥဘယံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဒိဗ္ဗာနိ စ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, ဒိဗ္ဗာနိ စ သဒ္ဒာနိ သုဏာတိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, မဟာလိ, ဟောတိ ဘိက္ခုနော ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ ဥဘယံသဘာဝိတေ သမာဓိမ္ဟိ ဒိဗ္ဗာနဉ္စ ရူပာနံ ဒသ္သနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, ဒိဗ္ဗာနဉ္စ သဒ္ဒာနံ သဝနာယ ပိယရူပာနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ။ အယံ ခော မဟာလိ, ဟေတု, အယံ ပစ္စယော, ယေန သန္တာနေဝ သုနက္ခတ္တော လိစ္ဆဝိပုတ္တော ဒိဗ္ဗာနိ သဒ္ဒာနိ နာသ္သောသိ ပိယရူပာနိ ကာမူပသံဟိတာနိ ရဇနီယာနိ, နော အသန္တာနီ’’တိ။
၃၇၂. ‘‘ဧတာသံ နူန, ဘန္တေ, သမာဓိဘာဝနာနံ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တီ’’တိ။ ‘‘န ခော, မဟာလိ, ဧတာသံ သမာဓိဘာဝနာနံ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ။ အတ္ထိ ခော, မဟာလိ, အညေဝ ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ, ယေသံ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တီ’’တိ။
စတုအရိယဖလံ
၃၇၃. ‘‘ကတမေ ပန တေ, ဘန္တေ, ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ, ယေသံ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ ဘဂဝတိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တီ’’တိ? ‘‘ဣဓ, မဟာလိ, ဘိက္ခု တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နော ဟောတိ အဝိနိပာတဓမ္မော နိယတော သမ္ဗောဓိပရာယဏော။ အယမ္ပိ ခော, မဟာလိ, ဓမ္မော ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ, ယသ္သ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ။
‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခု တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမီ ဟောတိ, သကိဒေဝ [သကိံဒေဝ (က.)] ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရောတိ။ အယမ္ပိ ခော, မဟာလိ, ဓမ္မော ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ, ယသ္သ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ။
‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခု ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကော ဟောတိ, တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ, အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ။ အယမ္ပိ ခော, မဟာလိ, ဓမ္မော ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ, ယသ္သ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ။
‘‘ပုန စပရံ, မဟာလိ, ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယမ္ပိ ခော, မဟာလိ, ဓမ္မော ဥတ္တရိတရော စ ပဏီတတရော စ, ယသ္သ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ။ ဣမေ ခော တေ, မဟာလိ, ဓမ္မာ ဥတ္တရိတရာ စ ပဏီတတရာ စ, ယေသံ သစ္ဆိကိရိယာဟေတု ဘိက္ခူ မယိ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တီ’’တိ။
အရိယအဋ္ဌင္ဂိကမဂ္ဂော
၃၇၄. ‘‘အတ္ထိ ပန, ဘန္တေ, မဂ္ဂော အတ္ထိ ပဋိပဒာ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခော, မဟာလိ, မဂ္ဂော အတ္ထိ ပဋိပဒာ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ။
၃၇၅. ‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, မဂ္ဂော ကတမာ ပဋိပဒာ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ? ‘‘အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာသင္ကပ္ပော သမ္မာဝာစာ သမ္မာကမ္မန္တော သမ္မာအာဇီဝော သမ္မာဝာယာမော သမ္မာသတိ သမ္မာသမာဓိ။ အယံ ခော, မဟာလိ, မဂ္ဂော အယံ ပဋိပဒာ ဧတေသံ ဓမ္မာနံ သစ္ဆိကိရိယာယ။
ဒ္ဝေပဗ္ဗဇိတဝတ္ထု
၃၇၆. ‘‘ဧကမိဒာဟံ, မဟာလိ, သမယံ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရာမိ ဃောသိတာရာမေ ။ အထ ခော ဒ္ဝေ ပဗ္ဗဇိတာ – မုဏ္ဍိယော စ ပရိဗ္ဗာဇကော ဇာလိယော စ ဒာရုပတ္တိကန္တေဝာသီ ယေနာဟံ တေနုပသင္ကမိံသု။ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မယာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော တေ ဒ္ဝေ ပဗ္ဗဇိတာ မံ ဧတဒဝောစုံ – ‘ကိံ နု ခော, အာဝုသော ဂောတမ, တံ ဇီဝံ တံ သရီရံ, ဥဒာဟု အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ?
၃၇၇. ‘‘‘တေန ဟာဝုသော, သုဏာထ သာဓုကံ မနသိ ကရောထ ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘ဧဝမာဝုသော’တိ ခော တေ ဒ္ဝေ ပဗ္ဗဇိတာ မမ ပစ္စသ္သောသုံ။ အဟံ ဧတဒဝောစံ – ဣဓာဝုသော တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော။ပေ.။ (ယထာ ၁၉၀-၂၁၂ အနုစ္ဆေဒေသု ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယော ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ နု ခော တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ? ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ, ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ။ အဟံ ခော ပနေတံ, အာဝုသော, ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ ပသ္သာမိ။ အထ စ ပနာဟံ န ဝဒာမိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ယော ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ နု ခော တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ? ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ , ကလ္လံ တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ။ အဟံ ခော ပနေတံ, အာဝုသော, ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ ပသ္သာမိ။ အထ စ ပနာဟံ န ဝဒာမိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာ။ပေ.။ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ပေ.။ ယော ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ နု ခော တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ? ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ [န ကလ္လံ (သီ. သ္ယာ. ကံ. က.)] တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ။ အဟံ ခော ပနေတံ, အာဝုသော, ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ ပသ္သာမိ။ အထ စ ပနာဟံ န ဝဒာမိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ။ ယော ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ, ကလ္လံ နု ခော တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ? ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဇာနာတိ ဧဝံ ပသ္သတိ န ကလ္လံ တသ္သေတံ ဝစနာယ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာတိ။ အဟံ ခော ပနေတံ, အာဝုသော, ဧဝံ ဇာနာမိ ဧဝံ ပသ္သာမိ။ အထ စ ပနာဟံ န ဝဒာမိ – ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ ဝာ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ ဝာ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော ဩဋ္ဌဒ္ဓော လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။
မဟာလိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။