၃. အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တံ
၂၅၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။
ပေါက္ခရသာတိဝတ္ထု
၂၅၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဥက္ကဋ္ဌံ [ပေါက္ခရသာတီ (သီ.), ပေါက္ခရသာဒိ (ဣ.)] အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ ဗြဟ္မဒေယျံ။ အဿောသိ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ – ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ အနုပ္ပတ္တော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’ [ဘဂဝါတိ (သျာ. ကံ.), ဥပရိသောဏဒဏ္ဍသုတ္တာဒီသုပိ ဗုဒ္ဓဂုဏကထာယံ ဧဝမေဝ ဒိဿတိ]။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ, သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။
အမ္ဗဋ္ဌမာဏဝေါ
၂၅၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အမ္ဗဋ္ဌော နာမ မာဏဝေါ အန္တေဝါသီ ဟောတိ အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ [ဗေဒါနံ (က.)] ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော အနုညာတပဋိညာတော သကေ အာစရိယကေ တေဝိဇ္ဇကေ ပါဝစနေ – ‘‘ယမဟံ ဇာနာမိ, တံ တွံ ဇာနာသိ; ယံ တွံ ဇာနာသိ တမဟံ ဇာနာမီ’’တိ။
၂၅၇. အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ အနုပ္ပတ္တော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ, သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီတိ။ ဧဟိ တွံ တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဇာနာဟိ, ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာသန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ။ ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော, တထာ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝေဒိဿာမာ’’တိ။
၂၅၈. ‘‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဇာနိဿာမိ – ‘ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာသန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ။ ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော’’’တိ?
‘‘အာဂတာနိ ခေါ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အမှာကံ မန္တေသု ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေယေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော ။ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ။ သေယျထိဒံ – စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အဿရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ , အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ။ အဟံ ခေါ ပန, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, မန္တာနံ ဒါတာ; တွံ မန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတာ’’တိ။
၂၅၉. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝဠဝါရထမာရုယှ သမ္ဗဟုလေဟိ မာဏဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍော တေန ပါယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပါဝိသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမန္တိ။ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘော, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ? တဉှိ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဣဓူပသင်္ကန္တာ’’တိ။
၂၆၀. အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ အဘိညာတကောလညော စေဝ အဘိညာတဿ စ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အန္တေဝါသီ။ အဂရု ခေါ ပန ဘဂဝတော ဧဝရူပေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတီ’’တိ။ တေ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧသော အမ္ဗဋ္ဌ ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ, ဝိဝရိဿတိ တေ ဘဂဝါ ဒွါရ’’န္တိ။
၂၆၁. အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရံ။ ပါဝိသိ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ။ မာဏဝကာပိ ပဝိသိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အမ္ဗဋ္ဌော ပန မာဏဝေါ စင်္ကမန္တောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကဉ္စိ ကဉ္စိ [ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ (က.)] ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတိ, ဌိတောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတိ။
၂၆၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဝံ နု တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝုဒ္ဓေဟိ မဟလ္လကေဟိ အာစရိယပါစရိယေဟိ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတိ, ယထယိဒံ စရံ တိဋ္ဌံ နိသိန္နေန မယာ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတီ’’တိ?
ပဌမဣဗ္ဘဝါဒေါ
၂၆၃. ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ။ ဂစ္ဆန္တော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆန္တေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, ဌိတော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ဌိတေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, နိသိန္နော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, နိသိန္နေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, သယာနော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, သယာနေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ။ ယေ စ ခေါ တေ, ဘော ဂေါတမ, မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကဏှာ [ကိဏှာ (က. သီ. ဣ.)] ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ, တေဟိပိ မေ သဒ္ဓိံ ဧဝံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတိ, ယထရိဝ ဘောတာ ဂေါတမေနာ’’တိ။ ‘‘အတ္ထိကဝတော ခေါ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓါဂမနံ အဟောသိ, ယာယေဝ ခေါ ပနတ္ထာယ အာဂစ္ဆေယျာထ [အာဂစ္ဆေယျာထော (သီ. ဣ.)], တမေဝ အတ္ထံ သာဓုကံ မနသိ ကရေယျာထ [မနသိကရေယျာထော (သီ. ဣ.)]။ အဝုသိတဝါယေဝ ခေါ ပန ဘော အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဝုသိတမာနီ ကိမညတြ အဝုသိတတ္တာ’’တိ။
၂၆၄. အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတာ အဝုသိတဝါဒေန ဝုစ္စမာနော ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံယေဝ ခုံသေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝမ္ဘေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပဝဒမာနော – ‘‘သမဏော စ မေ, ဘော, ဂေါတမော ပါပိတော ဘဝိဿတီ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘စဏ္ဍာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဖရုသာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; လဟုသာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဘဿာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ [ဂရုကရောန္တိ (သီ. သျာ. ကံ. ဣ.)], န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သက္ယာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ’’တိ။ ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ ပဌမံ သက္ယေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ။
ဒုတိယဣဗ္ဘဝါဒေါ
၂၆၅. ‘‘ကိံ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, သက္ယာ အပရဒ္ဓု’’န္တိ? ‘‘ဧကမိဒါဟံ, ဘော ဂေါတမ, သမယံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ကပိလဝတ္ထုံ အဂမာသိံ။ ယေန သက္ယာနံ သန္ဓာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ သက္ယာ စေဝ သကျကုမာရာ စ သန္ဓာဂါရေ [သန္ထာဂါရေ (သီ. ဣ.)] ဥစ္စေသု အာသနေသု နိသိန္နာ ဟောန္တိ အညမညံ အင်္ဂုလိပတောဒကေဟိ [အင်္ဂုလိပတောဒကေန (ဣ.)] သဉ္ဇဂ္ဃန္တာ သံကီဠန္တာ, အညဒတ္ထု မမညေဝ မညေ အနုဇဂ္ဃန္တာ, န မံ ကောစိ အာသနေနပိ နိမန္တေသိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သက္ယာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ’’တိ။ ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ ဒုတိယံ သက္ယေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ။
တတိယဣဗ္ဘဝါဒေါ
၂၆၆. ‘‘လဋုကိကာပိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, သကုဏိကာ သကေ ကုလာဝကေ ကာမလာပိနီ ဟောတိ။ သကံ ခေါ ပနေတံ, အမ္ဗဋ္ဌ, သက္ယာနံ ယဒိဒံ ကပိလဝတ္ထုံ, နာရဟတာယသ္မာ အမ္ဗဋ္ဌော ဣမာယ အပ္ပမတ္တာယ အဘိသဇ္ဇိတု’’န္တိ။ ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘော ဂေါတမ, ဝဏ္ဏာ – ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ သုဒ္ဒါ။ ဣမေသဉှိ, ဘော ဂေါတမ, စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ တယော ဝဏ္ဏာ – ခတ္တိယာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ – အညဒတ္ထု ဗြာဟ္မဏဿေဝ ပရိစာရကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ , နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သက္ယာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ’’တိ။ ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ တတိယံ သက္ယေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ။
ဒါသိပုတ္တဝါဒေါ
၂၆၇. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိဗာဠှံ ခေါ အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သက္ယေသု ဣဗ္ဘဝါဒေန နိမ္မာဒေတိ, ယံနူနာဟံ ဂေါတ္တံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကထံ ဂေါတ္တောသိ, အမ္ဗဋ္ဌာ’’တိ? ‘‘ကဏှာယနောဟမသ္မိ, ဘော ဂေါတမာ’’တိ။ ပေါရာဏံ ခေါ ပန တေ အမ္ဗဋ္ဌ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ အနုဿရတော အယျပုတ္တာ သက္ယာ ဘဝန္တိ; ဒါသိပုတ္တော တွမသိ သက္ယာနံ။ သက္ယာ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာနံ ဩက္ကာကံ ပိတာမဟံ ဒဟန္တိ။
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော ယာ သာ မဟေသီ ပိယာ မနာပါ, တဿာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ပရိဏာမေတုကာမော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇေသိ – ဩက္ကာမုခံ ကရကဏ္ဍံ [ဥက္ကာမုခံ ကရကဏ္ဍုံ (သီ. သျာ.)] ဟတ္ထိနိကံ သိနိသူရံ [သိနိပုရံ (သီ. သျာ.)]။ တေ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇိတာ ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟာသာကသဏ္ဍော, တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ။ တေ ဇာတိသမ္ဘေဒဘယာ သကာဟိ ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသုံ။
‘‘အထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော အမစ္စေ ပါရိသဇ္ဇေ အာမန္တေသိ – ‘ကဟံ နု ခေါ, ဘော, ဧတရဟိ ကုမာရာ သမ္မန္တီ’တိ? ‘အတ္ထိ, ဒေဝ, ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟာသာကသဏ္ဍော , တတ္ထေတရဟိ ကုမာရာ သမ္မန္တိ။ တေ ဇာတိသမ္ဘေဒဘယာ သကာဟိ ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေန္တီ’တိ။ အထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘သက္ယာ ဝတ, ဘော, ကုမာရာ, ပရမသက္ယာ ဝတ, ဘော, ကုမာရာ’တိ။ တဒဂ္ဂေ ခေါ ပန အမ္ဗဋ္ဌ သက္ယာ ပညာယန္တိ; သော စ နေသံ ပုဗ္ဗပုရိသော။
‘‘ရညော ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ဩက္ကာကဿ ဒိသာ နာမ ဒါသီ အဟောသိ။ သာ ကဏှံ နာမ [သာ ကဏှံ (ဣ.)] ဇနေသိ။ ဇာတော ကဏှော ပဗျာဟာသိ – ‘ဓေါဝထ မံ, အမ္မ, နဟာပေထ မံ အမ္မ, ဣမသ္မာ မံ အသုစိသ္မာ ပရိမောစေထ, အတ္ထာယ ဝေါ ဘဝိဿာမီ’တိ။ ယထာ ခေါ ပန အမ္ဗဋ္ဌ ဧတရဟိ မနုဿာ ပိသာစေ ဒိသွာ ‘ပိသာစာ’တိ သဉ္ဇာနန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ပိသာစေ ‘ကဏှာ’တိ သဉ္ဇာနန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘အယံ ဇာတော ပဗျာဟာသိ, ကဏှော ဇာတော, ပိသာစော ဇာတော’တိ။ တဒဂ္ဂေ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ ကဏှာယနာ ပညာယန္တိ, သော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော။ ဣတိ ခေါ တေ , အမ္ဗဋ္ဌ, ပေါရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ အနုဿရတော အယျပုတ္တာ သက္ယာ ဘဝန္တိ, ဒါသိပုတ္တော တွမသိ သက္ယာန’’န္တိ။
၂၆၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ မာဏဝကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မာ ဘဝံ ဂေါတမော အမ္ဗဋ္ဌံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေသိ။ သုဇာတော စ, ဘော ဂေါတမ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’’န္တိ။
၂၆၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ မာဏဝကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ ခေါ တုမှာကံ မာဏဝကာနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဒုဇ္ဇာတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အပ္ပဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဒုပ္ပညော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, န စ ပဟောတိ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’န္တိ, တိဋ္ဌတု အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, တုမှေ မယာ သဒ္ဓိံ မန္တဝ္ဟော အသ္မိံ ဝစနေ။ သစေ ပန တုမှာကံ မာဏဝကာနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘သုဇာတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတု’န္တိ, တိဋ္ဌထ တုမှေ; အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိမန္တေတူ’’တိ။
‘‘သုဇာတော စ, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုံ, တုဏှီ မယံ ဘဝိဿာမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတူ’’တိ။
၂၇၀. အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ ခေါ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, သဟဓမ္မိကော ပဉ္ဟော အာဂစ္ဆတိ, အကာမာ ဗျာကာတဗ္ဗော။ သစေ တွံ န ဗျာကရိဿသိ, အညေန ဝါ အညံ ပဋိစရိဿသိ, တုဏှီ ဝါ ဘဝိဿသိ, ပက္ကမိဿသိ ဝါ ဧတ္ထေဝ တေ သတ္တဓါ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတိ။ တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော’’တိ?
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ တုဏှီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ တုဏှီ အဟောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗျာကရောဟိ ဒါနိ အမ္ဗဋ္ဌ, န ဒါနိ, တေ တုဏှီဘာဝဿ ကာလော။ ယော ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, တထာဂတေန ယာဝတတိယကံ သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရောတိ, ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓါ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတီ’’တိ။
၂၇၁. တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဇိရပါဏီ ယက္ခော မဟန္တံ အယောကူဋံ အာဒါယ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ [သဉ္ဇောတိဘူတံ (သျာ.)] အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ဥပရိ ဝေဟာသံ ဌိတော ဟောတိ – ‘‘သစာယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတာ ယာဝတတိယကံ သဟဓမ္မိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရိဿတိ, ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓါ မုဒ္ဓံ ဖာလေဿာမီ’’တိ။ တံ ခေါ ပန ဝဇိရပါဏိံ ယက္ခံ ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ အမ္ဗဋ္ဌော စ မာဏဝေါ။
၂၇၂. အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဘဂဝန္တံယေဝ တာဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ လေဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ သရဏံ ဂဝေသီ – ဥပနိသီဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိမေတံ [ကိံ မေ တံ (က.)] ဘဝံ ဂေါတမော အာဟ? ပုနဘဝံ ဂေါတမော ဗြဝိတူ’’တိ [ဗြူတု (သျာ.)]။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော’’တိ? ‘‘ဧဝမေဝ မေ, ဘော ဂေါတမ, သုတံ ယထေဝ ဘဝံ ဂေါတမော အာဟ။ တတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ; သော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော’’တိ။
အမ္ဗဋ္ဌဝံသကထာ
၂၇၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ မာဏဝကာ ဥန္နာဒိနော ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါ အဟေသုံ – ‘‘ဒုဇ္ဇာတော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ; အကုလပုတ္တော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ; ဒါသိပုတ္တော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သက္ယာနံ။ အယျပုတ္တာ ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ သက္ယာ ဘဝန္တိ။ ဓမ္မဝါဒိံယေဝ ကိရ မယံ သမဏံ ဂေါတမံ အပသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမှာ’’တိ။
၂၇၄. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတိဗာဠှံ ခေါ ဣမေ မာဏဝကာ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေန္တိ, ယံနူနာဟံ ပရိမောစေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ မာဏဝကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, မာဏဝကာ, အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေထ။ ဥဠာရော သော ကဏှော ဣသိ အဟောသိ။ သော ဒက္ခိဏဇနပဒံ ဂန္တွာ ဗြဟ္မမန္တေ အဓီယိတွာ ရာဇာနံ ဩက္ကာကံ ဥပသင်္ကမိတွာ မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ ယာစိ။ တဿ ရာဇာ ဩက္ကာကော – ‘ကော နေဝံ ရေ အယံ မယှံ ဒါသိပုတ္တော သမာနော မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ ယာစတီ’’’ တိ, ကုပိတော အနတ္တမနော ခုရပ္ပံ သန္နယှိ [သန္နဟိ (က.)]။ သော တံ ခုရပ္ပံ နေဝ အသက္ခိ မုဉ္စိတုံ, နော ပဋိသံဟရိတုံ။
‘‘အထ ခေါ, မာဏဝကာ, အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ကဏှံ ဣသိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ – ‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ [ဘဒန္တေ (သီ. သျာ.)], ဟောတု ရညော; သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော’တိ။ ‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော, အပိ စ ရာဇာ ယဒိ အဓေါ ခုရပ္ပံ မုဉ္စိဿတိ, ယာဝတာ ရညော ဝိဇိတံ, ဧတ္တာဝတာ ပထဝီ ဥန္ဒ္ရိယိဿတီ’တိ။ ‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော, သောတ္ထိ ဇနပဒဿာ’တိ။ ‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော, သောတ္ထိ ဇနပဒဿ, အပိ စ ရာဇာ ယဒိ ဥဒ္ဓံ ခုရပ္ပံ မုဉ္စိဿတိ, ယာဝတာ ရညော ဝိဇိတံ, ဧတ္တာဝတာ သတ္တ ဝဿာနိ ဒေဝေါ န ဝဿိဿတီ’တိ။ ‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော သောတ္ထိ ဇနပဒဿ ဒေဝေါ စ ဝဿတူ’တိ။ ‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော သောတ္ထိ ဇနပဒဿ ဒေဝေါ စ ဝဿိဿတိ, အပိ စ ရာဇာ ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌာပေတု, သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော ဘဝိဿတီ’တိ။ အထ ခေါ, မာဏဝကာ, အမစ္စာ ဩက္ကာကဿ အာရောစေသုံ – ‘ဩက္ကာကော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌာပေတု။ သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော ဘဝိဿတီ’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ ဩက္ကာကော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေသိ, သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော သမဘဝိ။ အထ ခေါ တဿ ရာဇာ ဩက္ကာကော ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဗြဟ္မဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ အဒါသိ။ မာ ခေါ တုမှေ, မာဏဝကာ, အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေထ, ဥဠာရော သော ကဏှော ဣသိ အဟောသီ’’တိ။
ခတ္တိယသေဋ္ဌဘာဝေါ
၂၇၅. အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ခတ္တိယကုမာရော ဗြာဟ္မဏကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ။ ယော သော ခတ္တိယကုမာရေန ဗြာဟ္မဏကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, အပိ နု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ’’တိ? ‘‘လဘေထ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ’’တိ? ‘‘ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ခတ္တိယာ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိဉ္စေယျု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘မာတိတော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အနုပပန္နော’’တိ။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ဗြာဟ္မဏကုမာရော ခတ္တိယကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ။ ယော သော ဗြာဟ္မဏကုမာရေန ခတ္တိယကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, အပိနု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ’’တိ? ‘‘လဘေထ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ’’တိ? ‘‘ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ခတ္တိယာ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိဉ္စေယျု’’န္တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘တံ ကိဿ ဟေတု’’? ‘‘ပိတိတော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အနုပပန္နော’’တိ။
၂၇၆. ‘‘ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣတ္ထိယာ ဝါ ဣတ္ထိံ ကရိတွာ ပုရိသေန ဝါ ပုရိသံ ကရိတွာ ခတ္တိယာဝ သေဋ္ဌာ, ဟီနာ ဗြာဟ္မဏာ။ တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပကရဏေ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေယျုံ။ အပိနု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’ ။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ’’တိ? ‘‘အာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ခတ္တိယာ ခတ္တိယံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပကရဏေ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေယျုံ။ အပိနု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ’’တိ? ‘‘လဘေထ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ’’တိ? ‘‘ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ’’တိ? ‘‘ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘‘အပိနုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ’’တိ? ‘‘အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ’’။
၂၇၇. ‘‘ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ခတ္တိယော ပရမနိဟီနတံ ပတ္တော ဟောတိ, ယဒေဝ နံ ခတ္တိယာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေန္တိ။ ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယဒါ ခတ္တိယော ပရမနိဟီနတံ ပတ္တော ဟောတိ, တဒါပိ ခတ္တိယာဝ သေဋ္ဌာ, ဟီနာ ဗြာဟ္မဏာ။ ဗြဟ္မုနာ ပေသာ, အမ္ဗဋ္ဌ [ဗြဟ္မုနာပိ အမ္ဗဋ္ဌ (က.), ဗြဟ္မုနာပိ ဧသော အမ္ဗဋ္ဌ (ဣ.)], သနင္ကုမာရေန ဂါထာ ဘာသိတာ –
‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊
ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊
သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’တိ။
‘‘သာ ခေါ ပနေသာ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဗြဟ္မုနာ သနင္ကုမာရေန ဂါထာ သုဂီတာ နော ဒုဂ္ဂီတာ, သုဘာသိတာ နော ဒုဗ္ဘာသိတာ, အတ္ထသံဟိတာ နော အနတ္ထသံဟိတာ, အနုမတာ မယာ။ အဟမ္ပိ ဟိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဧဝံ ဝဒါမိ –
‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ၊
ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော။
ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊
သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ’တိ။
ဘာဏဝါရော ပဌမော။
ဝိဇ္ဇာစရဏကထာ
၂၇၈. ‘‘ကတမံ ပန တံ, ဘော ဂေါတမ, စရဏံ, ကတမာ စ ပန သာ ဝိဇ္ဇာ’’တိ? ‘‘န ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဇာတိဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ, ဂေါတ္တဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ, မာနဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ – ‘အရဟသိ ဝါ မံ တွံ, န ဝါ မံ တွံ အရဟသီ’တိ။ ယတ္ထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အာဝါဟော ဝါ ဟောတိ, ဝိဝါဟော ဝါ ဟောတိ, အာဝါဟဝိဝါဟော ဝါ ဟောတိ, ဧတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ ဇာတိဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ ဂေါတ္တဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ မာနဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ – ‘အရဟသိ ဝါ မံ တွံ, န ဝါ မံ တွံ အရဟသီ’တိ။ ယေ ဟိ ကေစိ အမ္ဗဋ္ဌ ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ ဂေါတ္တဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ မာနဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ အာဝါဟဝိဝါဟဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ, အာရကာ တေ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ။ ပဟာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ ဂေါတ္တဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ မာနဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ အာဝါဟဝိဝါဟဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သစ္ဆိကိရိယာ ဟောတီ’’တိ။
၂၇၉. ‘‘ကတမံ ပန တံ, ဘော ဂေါတမ, စရဏံ, ကတမာ စ သာ ဝိဇ္ဇာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, အမ္ဗဋ္ဌ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ။ပေ.။ (ယထာ ၁၉၁ အာဒယော အနုစ္ဆေဒါ, ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။။
‘‘သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ, ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ဣတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ဣတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ, တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ။ ဣဒံ ခေါ တံ, အမ္ဗဋ္ဌ, စရဏံ။
‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒဿနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ပေ.။ ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ။ အယံ ခေါ သာ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဝိဇ္ဇာ။
‘‘အယံ ဝုစ္စတိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ‘ဝိဇ္ဇာသမ္ပန္နော’ ဣတိပိ, ‘စရဏသမ္ပန္နော’ ဣတိပိ, ‘ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော’ ဣတိပိ။ ဣမာယ စ အမ္ဗဋ္ဌ ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါယ စရဏသမ္ပဒါယ စ အညာ ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါ စ စရဏသမ္ပဒါ စ ဥတ္တရိတရာ ဝါ ပဏီတတရာ ဝါ နတ္ထိ။
စတုအပါယမုခံ
၂၈၀. ‘‘ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဧကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမညေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ခါရိဝိဓမာဒါယ [ခါရိဝိဝိဓမာဒါယ (သီ. သျာ. ဣ.)] အရညာယတနံ အဇ္ဈောဂါဟတိ – ‘ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ ပဌမံ အပါယမုခံ ဘဝတိ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကုဒါလပိဋကံ [ကုဒ္ဒါလပိဋကံ (သီ. သျာ. ဣ.)] အာဒါယ အရညဝနံ အဇ္ဈောဂါဟတိ – ‘ကန္ဒမူလဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ’တိ။ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ ဒုတိယံ အပါယမုခံ ဘဝတိ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ဂါမသာမန္တံ ဝါ နိဂမသာမန္တံ ဝါ အဂ္ယာဂါရံ ကရိတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အစ္ဆတိ။ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ တတိယံ အပါယမုခံ ဘဝတိ။
‘‘ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမံ စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော အဂ္ဂိပါရိစရိယဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော စာတုမဟာပထေ စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာ အစ္ဆတိ – ‘ယော ဣမာဟိ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂမိဿတိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ, တမဟံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ပဋိပူဇေဿာမီ’တိ။ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ စတုတ္ထံ အပါယမုခံ ဘဝတိ။ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣမာနိ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ။
၂၈၁. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိနု တွံ ဣမာယ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သန္ဒိဿသိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။ ‘ကောစာဟံ, ဘော ဂေါတမ, သာစရိယကော, ကာ စ အနုတ္တရာ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါ? အာရကာဟံ, ဘော ဂေါတမ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သာစရိယကော’’တိ။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိနု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ခါရိဝိဓမာဒါယ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟသိ သာစရိယကော – ‘ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိနု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကုဒါလပိဋကံ အာဒါယ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟသိ သာစရိယကော – ‘ကန္ဒမူလဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိနု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ဂါမသာမန္တံ ဝါ နိဂမသာမန္တံ ဝါ အဂ္ယာဂါရံ ကရိတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အစ္ဆသိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိနု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော အဂ္ဂိပါရိစရိယဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော စာတုမဟာပထေ စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာ အစ္ဆသိ သာစရိယကော – ‘ယော ဣမာဟိ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂမိဿတိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ, တံ မယံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ပဋိပူဇေဿာမာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
၂၈၂. ‘‘ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣမာယ စေဝ တွံ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ပရိဟီနော သာစရိယကော။ ယေ စိမေ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ , တတော စ တွံ ပရိဟီနော သာစရိယကော။ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ ဧသာ, အမ္ဗဋ္ဌ, အာစရိယေန ဗြာဟ္မဏေန ပေါက္ခရသာတိနာ ဝါစာ – ‘ကေ စ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ, ကာ စ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ သာကစ္ဆာ’တိ အတ္တနာ အာပါယိကောပိ အပရိပူရမာနော။ ပဿ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယာဝ အပရဒ္ဓဉ္စ တေ ဣဒံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ။
ပုဗ္ဗကဣသိဘာဝါနုယောဂေါ
၂၈၃. ‘‘ဗြာဟ္မဏော ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ပေါက္ခရသာတိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဒတ္တိကံ ဘုဉ္ဇတိ။ တဿ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒါတိ။ ယဒါပိ တေန မန္တေတိ, တိရောဒုဿန္တေန မန္တေတိ။ ယဿ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ဓမ္မိကံ ပယာတံ ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ, ကထံ တဿ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒေယျ။ ပဿ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယာဝ အပရဒ္ဓဉ္စ တေ ဣဒံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ။
၂၈၄. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဟတ္ထိဂီဝါယ ဝါ နိသိန္နော အဿပိဋ္ဌေ ဝါ နိသိန္နော ရထူပတ္ထရေ ဝါ ဌိတော ဥဂ္ဂေဟိ ဝါ ရာဇညေဟိ ဝါ ကိဉ္စိဒေဝ မန္တနံ မန္တေယျ။ သော တမှာ ပဒေသာ အပက္ကမ္မ ဧကမန္တံ တိဋ္ဌေယျ။ အထ အာဂစ္ဆေယျ သုဒ္ဒေါ ဝါ သုဒ္ဒဒါသော ဝါ, တသ္မိံ ပဒေသေ ဌိတော တဒေဝ မန္တနံ မန္တေယျ – ‘ဧဝမ္ပိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အာဟ, ဧဝမ္ပိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အာဟာ’တိ။ အပိနု သော ရာဇဘဏိတံ ဝါ ဘဏတိ ရာဇမန္တနံ ဝါ မန္တေတိ? ဧတ္တာဝတာ သော အဿ ရာဇာ ဝါ ရာဇမတ္တော ဝါ’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
၂၈၅. ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယေ တေ အဟေသုံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ [ယမဒဂ္ဂိ (က.)] အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု – ‘တျာဟံ မန္တေ အဓိယာမိ သာစရိယကော’တိ, တာဝတာ တွံ ဘဝိဿသိ ဣသိ ဝါ ဣသိတ္ထာယ ဝါ ပဋိပန္နောတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။
၂၈၆. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ယေ တေ အဟေသုံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, ဧဝံ သု တေ သုနှာတာ သုဝိလိတ္တာ ကပ္ပိတကေသမဿူ အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာဘရဏာ [အာမုတ္တမာလာဘရဏာ (သီ. သျာ. ဣ.)] ဩဒါတဝတ္ထဝသနာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘။ပေ.။ ဧဝံ သု တေ သာလီနံ ဩဒနံ သုစိမံသူပသေစနံ ဝိစိတကာဠကံ အနေကသူပံ အနေကဗျဉ္ဇနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော’’တိ ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘။ပေ.။ ဧဝံ သု တေ ဝေဌကနတပဿာဟိ နာရီဟိ ပရိစာရေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘။ပေ.။ ဧဝံ သု တေ ကုတ္တဝါလေဟိ ဝဠဝါရထေဟိ ဒီဃာဟိ ပတောဒလဋ္ဌီဟိ ဝါဟနေ ဝိတုဒေန္တာ ဝိပရိယာယန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘။ပေ.။ ဧဝံ သု တေ ဥက္ကိဏ္ဏပရိခါသု ဩက္ခိတ္တပလိဃာသု နဂရူပကာရိကာသု ဒီဃာသိဝုဓေဟိ [ဒီဃာသိဗဒ္ဓေဟိ (သျာ. ဣ.)] ပုရိသေဟိ ရက္ခာပေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ’’။
‘‘ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, နေဝ တွံ ဣသိ န ဣသိတ္ထာယ ပဋိပန္နော သာစရိယကော။ ယဿ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, မယိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ သော မံ ပဉ္ဟေန, အဟံ ဝေယျာကရဏေန သောဓိဿာမီ’’တိ။
ဒွေလက္ခဏာဒဿနံ
၂၈၇. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ စင်္ကမံ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ။ အမ္ဗဋ္ဌောပိ မာဏဝေါ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ စင်္ကမံ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ စင်္ကမန္တံ အနုစင်္ကမမာနော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စ။
၂၈၈. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ ယထာ အဒ္ဒသ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ, နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ’’တိ။ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ, ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ ။ ‘‘ယဿဒါနိ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဝဠဝါရထမာရုယှ ပက္ကာမိ။
၂၈၉. တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဥက္ကဋ္ဌာယ နိက္ခမိတွာ မဟတာ ဗြာဟ္မဏဂဏေန သဒ္ဓိံ သကေ အာရာမေ နိသိန္နော ဟောတိ အမ္ဗဋ္ဌံယေဝ မာဏဝံ ပဋိမာနေန္တော။ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန သကော အာရာမော တေန ပါယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
၂၉၀. ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အဒ္ဒသ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမ’’န္တိ? ‘‘အဒ္ဒသာမ ခေါ မယံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမ’’န္တိ။ ‘‘ကစ္စိ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာ သန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော နော အညထာ; ကစ္စိ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော နော အညာဒိသော’’တိ ? ‘‘တထာ သန္တံယေဝ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော နော အညထာ, တာဒိသောဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော နော အညာဒိသော။ သမန္နာဂတော စ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ’’တိ။ ‘‘အဟု ပန တေ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? ‘‘အဟု ခေါ မေ, ဘော, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တေ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အဟု သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယာဝတကော [ယာဝတိကော (က. ဣ.)] အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အာရောစေသိ။
၂၉၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ ပဏ္ဍိတက [ပဏ္ဍိတကာ], အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ ဗဟုဿုတက [ဗဟုဿုတကာ], အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ တေဝိဇ္ဇက [တေဝိဇ္ဇကာ], ဧဝရူပေန ကိရ, ဘော, ပုရိသော အတ္ထစရကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ။ ယဒေဝ ခေါ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇ အဝစာသိ, အထ ခေါ သော ဘဝံ ဂေါတမော အမှေပိ ဧဝံ ဥပနေယျ ဥပနေယျ အဝစ။ အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ ပဏ္ဍိတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ ဗဟုဿုတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ တေဝိဇ္ဇက, ဧဝရူပေန ကိရ, ဘော, ပုရိသော အတ္ထစရကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျာ’’တိ, ကုပိတော [သော ကုပိတော (ဣ.)] အနတ္တမနော အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ပဒသာယေဝ ပဝတ္တေသိ။ ဣစ္ဆတိ စ တာဝဒေဝ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။
ပေါက္ခရသာတိဗုဒ္ဓုပသင်္ကမနံ
၂၉၂. အထ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အတိဝိကာလော ခေါ, ဘော, အဇ္ဇ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ။ သွေဒါနိ [ဒါနိ သွေ (သီ. က.)] ဘဝံ ပေါက္ခရသာတိ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ယာနေ အာရောပေတွာ ဥက္ကာသု ဓါရိယမာနာသု ဥက္ကဋ္ဌာယ နိယျာသိ, ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍော တေန ပါယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ။ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
၂၉၃. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမာ နု ခေါ ဣဓ, ဘော ဂေါတမ, အမှာကံ အန္တေဝါသီ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ’’တိ? ‘‘အာဂမာ ခေါ တေ [တေဓ (သျာ.), တေ ဣဓ (ဣ.)], ဗြာဟ္မဏ, အန္တေဝါသီ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ’’တိ။ ‘‘အဟု ပန တေ, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? ‘‘အဟု ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ။ ‘‘ယထာကထံ ပန တေ, ဘော ဂေါတမ, အဟု အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ’’တိ? အထ ခေါ ဘဂဝါ ယာဝတကော အဟောသိ အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အာရောစေသိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗာလော, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ခမတု ဘဝံ ဂေါတမော အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿာ’’တိ။ ‘‘သုခီ ဟောတု, ဗြာဟ္မဏ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ’’တိ။
၂၉၄. အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စ။
၂၉၅. အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပဿတိ ခေါ မေ အယံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ။ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ ယထာ အဒ္ဒသ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှာယ ဆာဒေသိ။
၂၉၆. အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ’’တိ။ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။
၂၉၇. အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ယေန ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ, မာဏဝကာပိ ဘိက္ခုသသံဃံ။ အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
၂၉၈. ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ; ဧဝမေဝ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ တသ္မိညေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။
ပေါက္ခရသာတိဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာ
၂၉၉. အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ။ သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ , အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ, ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘော ဂေါတမ, သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ။ ယထာ စ ဘဝံ ဂေါတမော ဥက္ကဋ္ဌာယ အညာနိ ဥပါသကကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ, ဧဝမေဝ ဘဝံ ဂေါတမော ပေါက္ခရသာတိကုလံ ဥပသင်္ကမတု။ တတ္ထ ယေ တေ မာဏဝကာ ဝါ မာဏဝိကာ ဝါ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အဘိဝါဒေဿန္တိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌိဿန္တိ [ပစ္စုဋ္ဌဿန္တိ (ဣ.)] ဝါ အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ ဒဿန္တိ စိတ္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ’’တိ။ ‘‘ကလျာဏံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏာ’’တိ။
အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ။