၄. ဇဟတိကထာ
၁. နသုတ္တာဟရဏကထာ
၂၇၉. ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒန္တိ? အာမန္တာ။ အစ္စန္တံ ဇဟတိ, အနဝသေသံ ဇဟတိ, အပ္ပဋိသန္ဓိယံ ဇဟတိ, သမူလံ ဇဟတိ, သတဏှံ ဇဟတိ, သာနုသယံ ဇဟတိ, အရိယေန ဉာဏေန ဇဟတိ, အရိယေန မဂ္ဂေန ဇဟတိ, အကုပ္ပံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဇဟတိ, အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဇဟတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဝိက္ခမ္ဘေတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒန္တိ? အာမန္တာ။ အစ္စန္တံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အနဝသေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အပ္ပဋိသန္ဓိယံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, သမူလံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, သတဏှံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, သာနုသယံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အရိယေန ဉာဏေန ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အရိယေန မဂ္ဂေန ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အကုပ္ပံ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဇဟတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ အစ္စန္တံ ဇဟတိ, အနဝသေသံ ဇဟတိ။ပေ.။ အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဇဟတီတိ? အာမန္တာ။ ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ အစ္စန္တံ ဇဟတိ, အနဝသေသံ ဇဟတိ။ပေ.။ အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဇဟတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဝိက္ခမ္ဘေတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ အစ္စန္တံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အနဝသေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ပေ.။ အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ? အာမန္တာ။ ဝိက္ခမ္ဘေတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ အစ္စန္တံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, အနဝသေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ ။ပေ.။ အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ န အစ္စန္တံ ဇဟတိ, န အနဝသေသံ ဇဟတိ။ပေ.။ န အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဇဟတီတိ? အာမန္တာ။ ဇဟတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ န အစ္စန္တံ ဇဟတိ။ပေ.။ န အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဇဟတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဝိက္ခမ္ဘေတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ န အစ္စန္တံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, န အနဝသေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ပေ.။ န အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ? အာမန္တာ။ ဝိက္ခမ္ဘေတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ န အစ္စန္တံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ, န အနဝသေသံ ဝိက္ခမ္ဘေတိ။ပေ.။ န အနာဂါမိဖလံ သစ္ဆိကရောန္တော ဝိက္ခမ္ဘေတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒန္တိ? အာမန္တာ။ ကတမေန မဂ္ဂေနာတိ? ရူပါဝစရေန မဂ္ဂေနာတိ။ ရူပါဝစရော မဂ္ဂေါ နိယျာနိကော ခယဂါမီ ဗောဓဂါမီ အပစယဂါမီ အနာသဝေါ အသံယောဇနိယော အဂန္ထနိယော အနောဃနိယော အယောဂနိယော အနီဝရဏိယော အပရာမဋ္ဌော အနုပါဒါနိယော အသံကိလေသိယောတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ နနု ရူပါဝစရော မဂ္ဂေါ အနိယျာနိကော န ခယဂါမီ န ဗောဓဂါမီ န အပစယဂါမီ သာသဝေါ သံယောဇနိယော။ပေ.။ သံကိလေသိယောတိ? အာမန္တာ။ ဟဉ္စိ ရူပါဝစရော မဂ္ဂေါ အနိယျာနိကော န ခယဂါမီ။ပေ.။ သံကိလေသိယော, နော စ ဝတ ရေ ဝတ္တဗ္ဗေ – ‘‘ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ရူပါဝစရေန မဂ္ဂေန ကာမရာဂဗျာပါဒ’’န္တိ။
ဇဟတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော အနာဂါမိမဂ္ဂေန ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ မဂ္ဂေါ နိယျာနိကော ခယဂါမီ ဗောဓဂါမီ အပစယဂါမီ အနာသဝေါ။ပေ.။ အသံကိလေသိယောတိ? အာမန္တာ။ ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ရူပါဝစရေန မဂ္ဂေန ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ မဂ္ဂေါ နိယျာနိကော ခယဂါမီ ဗောဓဂါမီ အပစယဂါမီ အနာသဝေါ။ပေ.။ အသံကိလေသိယောတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ရူပါဝစရေန မဂ္ဂေန ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ မဂ္ဂေါ အနိယျာနိကော န ခယဂါမီ န ဗောဓဂါမီ န အပစယဂါမီ သာသဝေါ။ပေ.။ သံကိလေသိယောတိ? အာမန္တာ။ ဇဟတိ အနာဂါမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော ပုဂ္ဂလော အနာဂါမိမဂ္ဂေန ကာမရာဂဗျာပါဒံ, သော စ မဂ္ဂေါ အနိယျာနိကော န ခယဂါမီ န ဗောဓဂါမီ န အပစယဂါမီ သာသဝေါ။ပေ.။ သံကိလေသိယောတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
၂၈၀. ပုထုဇ္ဇနော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ သဟ ဓမ္မာဘိသမယာ အနာဂါမိဖလေ သဏ္ဌာတီတိ? အာမန္တာ။ အရဟတ္တေ သဏ္ဌာတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ပုထုဇ္ဇနော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ သဟ ဓမ္မာဘိသမယာ အနာဂါမိဖလေ သဏ္ဌာတီတိ? အာမန္တာ။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ တယော မဂ္ဂေ ဘာဝေတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
အပုဗ္ဗံ အစရိမံ တယော မဂ္ဂေ ဘာဝေတီတိ? အာမန္တာ။ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ တီဏိ သာမညဖလာနိ သစ္ဆိကရောတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
အပုဗ္ဗံ အစရိမံ တီဏိ သာမညဖလာနိ သစ္ဆိကရောတီတိ? အာမန္တာ။ တိဏ္ဏံ ဖဿာနံ တိဿန္နံ ဝေဒနာနံ တိဿန္နံ သညာနံ တိဿန္နံ စေတနာနံ တိဏ္ဏံ စိတ္တာနံ တိဿန္နံ သဒ္ဓါနံ တိဏ္ဏံ ဝီရိယာနံ တိဿန္နံ သတီနံ တိဏ္ဏံ သမာဓီနံ တိဿန္နံ ပညာနံ သမောဓါနံ ဟောတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
ပုထုဇ္ဇနော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ သဟ ဓမ္မာဘိသမယာ အနာဂါမိဖလေ သဏ္ဌာတီတိ? အာမန္တာ။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေနာတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
သကဒါဂါမိမဂ္ဂေနာတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ ကတမေန မဂ္ဂေနာတိ? အနာဂါမိမဂ္ဂေနာတိ။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ဝိစိကိစ္ဆံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ဇဟတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
၂. သုတ္တာဟရဏကထာ
၂၈၁. အနာဂါမိမဂ္ဂေန သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ဝိစိကိစ္ဆံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ဇဟတီတိ? အာမန္တာ။ နနု တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာ သောတာပတ္တိဖလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာတိ? အာမန္တာ။ ဟဉ္စိ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပဟာနာ သောတာပတ္တိဖလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, နော စ ဝတ ရေ ဝတ္တဗ္ဗေ – ‘‘အနာဂါမိမဂ္ဂေန သက္ကာယဒိဋ္ဌိံ ဝိစိကိစ္ဆံ သီလဗ္ဗတပရာမာသံ ဇဟတီ’’တိ။ အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဩဠာရိကံ ကာမရာဂံ ဩဠာရိကံ ဗျာပါဒံ ဇဟတီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဩဠာရိကံ ကာမရာဂံ ဩဠာရိကံ ဗျာပါဒံ ဇဟတီတိ? အာမန္တာ။ နနု ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ တနုဘာဝါ သကဒါဂါမိဖလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာတိ? အာမန္တာ။ ဟဉ္စိ ကာမရာဂဗျာပါဒါနံ တနုဘာဝါ သကဒါဂါမိဖလံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, နော စ ဝတ ရေ ဝတ္တဗ္ဗေ – ‘‘အနာဂါမိမဂ္ဂေန ဩဠာရိကံ ကာမရာဂံ ဩဠာရိကံ ဗျာပါဒံ ဇဟတီ’’တိ။
ပုထုဇ္ဇနော ကာမေသု ဝီတရာဂေါ သဟ ဓမ္မာဘိသမယာ အနာဂါမိဖလေ သဏ္ဌာတီတိ? အာမန္တာ။ ယေ ကေစိ ဓမ္မံ အဘိသမေန္တိ, သဗ္ဗေ တေ သဟ ဓမ္မာဘိသမယာ အနာဂါမိဖလေ သဏ္ဌဟန္တီတိ? န ဟေဝံ ဝတ္တဗ္ဗေ။ပေ.။။
န ဝတ္တဗ္ဗံ – ‘‘ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒ’’န္တိ? အာမန္တာ။ နနု ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ –
‘‘အဟေသုံ တေ [အဟိံသကာ (အ. နိ. ၆.၅၄)] အတီတံသေ၊ ဆ သတ္ထာရော ယသဿိနော။
နိရာမဂန္ဓာ ကရုဏေဓိမုတ္တာ [ကရုဏာဓိမုတ္တာ (သီ. က.)]၊ ကာမသံယောဇနာတိဂါ။
‘‘ကာမရာဂံ ဝိရာဇေတွာ၊ ဗြဟ္မလောကူပဂါ အဟု။
အဟေသုံ သာဝကာ တေသံ၊ အနေကာနိ သတာနိပိ။
‘‘နိရာမဂန္ဓာ ကရုဏေဓိမုတ္တာ၊ ကာမသံယောဇနာတိဂါ။
ကာမရာဂံ ဝိရာဇေတွာ၊ ဗြဟ္မလောကူပဂါ အဟူ’’တိ [အ. နိ. ၆.၅၄]။
အတ္ထေဝ သုတ္တန္တောတိ? အာမန္တာ။ တေန ဟိ ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒန္တိ။
ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒန္တိ? အာမန္တာ။ နနု ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ – ‘‘သော ဟိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, သုနေတ္တော သတ္ထာ ဧဝံ ဒီဃာယုကော သမာနော ဧဝံ စိရဋ္ဌိတိကော အပရိမုတ္တော အဟောသိ ဇာတိယာ ဇရာယ မရဏေန သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ဒုက္ခေဟိ ဒေါမနဿေဟိ ဥပါယာသေဟိ အပရိမုတ္တော ဒုက္ခသ္မာတိ ဝဒါမိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? စတုန္နံ ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? အရိယဿ သီလဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ, အရိယဿ သမာဓိဿ, အရိယာယ ပညာယ, အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယံ သီလံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, အရိယော သမာဓိ အနုဗုဒ္ဓေါ ပဋိဝိဒ္ဓေါ, အရိယာ ပညာ အနုဗုဒ္ဓါ ပဋိဝိဒ္ဓါ, အရိယာ ဝိမုတ္တိ အနုဗုဒ္ဓါ ပဋိဝိဒ္ဓါ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏှာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။
‘‘သီလံ သမာဓိ ပညာ စ၊ ဝိမုတ္တိ စ အနုတ္တရာ။
အနုဗုဒ္ဓါ ဣမေ ဓမ္မာ၊ ဂေါတမေန ယသဿိနာ။
‘‘ဣတိ ဗုဒ္ဓေါ အဘိညာယ၊ ဓမ္မမက္ခာသိ ဘိက္ခုနံ။
ဒုက္ခဿန္တကရော သတ္ထာ၊ စက္ခုမာ ပရိနိဗ္ဗုတော’’တိ [အ. နိ. ၇.၆၆]။
အတ္ထေဝ သုတ္တန္တောတိ? အာမန္တာ။ တေန ဟိ န ဝတ္တဗ္ဗံ – ‘‘ဇဟတိ ပုထုဇ္ဇနော ကာမရာဂဗျာပါဒ’’န္တိ။
ဇဟတိကထာ နိဋ္ဌိတာ။