၁၇. ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂ
၁. ဧကကမာတိကာ
၈၃၂. (၁)ဇာတိမဒေါ (၂)ဂေါတ္တမဒေါ (၃)အာရောဂ္ယမဒေါ (၄)ယောဗ္ဗနမဒေါ (၅)ဇီဝိတမဒေါ (၆)လာဘမဒေါ (၇)သက္ကာရမဒေါ (၈) ဂရုကာရမဒေါ (၉) ပုရေက္ခာရမဒေါ (၁၀) ပရိဝါရမဒေါ (၁၁) ဘောဂမဒေါ (၁၂) ဝဏ္ဏမဒေါ (၁၃) သုတမဒေါ (၁၄) ပဋိဘာနမဒေါ (၁၅) ရတ္တညုမဒေါ (၁၆) ပိဏ္ဍပါတိကမဒေါ (၁၇) အနဝညာတမဒေါ (၁၈) ဣရိယာပထမဒေါ (၁၉) ဣဒ္ဓိမဒေါ (၂၀) ယသမဒေါ (၂၁) သီလမဒေါ (၂၂) ဈာနမဒေါ (၂၃) သိပ္ပမဒေါ (၂၄) အာရောဟမဒေါ (၂၅) ပရိဏာဟမဒေါ (၂၆) သဏ္ဌာနမဒေါ (၂၇) ပါရိပူရိမဒေါ (၂၈)မဒေါ (၂၉) ပမာဒေါ (၃၀) ထမ္ဘော (၃၁) သာရမ္ဘော (၃၂) အတ္ရိစ္ဆတာ (၃၃)မဟိစ္ဆတာ (၃၄) ပါပိစ္ဆတာ (၃၅) သိင်္ဂံ (၃၆) တိန္တိဏံ (၃၇) စာပလ္ယံ (၃၈)အသဘာဂဝုတ္တိ (၃၉) အရတိ (၄၀) တန္ဒီ (၄၁) ဝိဇမ္ဘိတာ (၄၂) ဘတ္တသမ္မဒေါ (၄၃) စေတသော စ လီနတ္တံ [စေတသော လီနတ္တံ (သျာ.)] (၄၄) ကုဟနာ (၄၅) လပနာ (၄၆) နေမိတ္တိကတာ (၄၇)နိပ္ပေသိကတာ (၄၈) လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာ [နိဇိဂိံသနတာ (သီ.), ဇိဂိံသနတာ (သျာ.)] (၄၉) သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၀) သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၁) ဟီနော ဟမသ္မီတိ မာနော (၅၂) သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၃) သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၄) သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၅) သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၆) သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၇) သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၈) ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော (၅၉) ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော (၆၀) ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော (၆၁) မာနော (၆၂) အတိမာနော (၆၃) မာနာတိမာနော (၆၄) ဩမာနော (၆၅)အဓိမာနော (၆၆) အသ္မိမာနော (၆၇) မိစ္ဆာမာနော (၆၈) ဉာတိဝိတက္ကော (၆၉)ဇနပဒဝိတက္ကော (၇၀) အမရဝိတက္ကော (၇၁) ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော (၇၂) လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော (၇၃) အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော
ဧကကံ။
၂. ဒုကမာတိကာ
၈၃၃. (၁) ကောဓေါ စ ဥပနာဟော စ (၂) မက္ခော စ ပဠာသော [ပလာသော (သီ. သျာ.)] စ (၃) ဣဿာ စ မစ္ဆရိယဉ္စ (၄) မာယာ စ သာဌေယျဉ္စ (၅) အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝတဏှာ စ (၆) ဘဝဒိဋ္ဌိ စ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ စ (၇) သဿတဒိဋ္ဌိ စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ (၈) အန္တဝါဒိဋ္ဌိ စ အနန္တဝါဒိဋ္ဌိ စ (၉) ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိ စ အပရန္တာနုဒိဋ္ဌိ စ (၁၀) အဟိရိကဉ္စ အနောတ္တပ္ပဉ္စ (၁၁) ဒေါဝစဿတာ စ ပါပမိတ္တတာ စ (၁၂) အနဇ္ဇဝေါ စ အမဒ္ဒဝေါ စ (၁၃) အက္ခန္တိ စ အသောရစ္စဉ္စ (၁၄) အသာခလ္ယဉ္စ အပ္ပဋိသန္ထာရော စ (၁၅)ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ စ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ စ (၁၆) မုဋ္ဌဿစ္စဉ္စ အသမ္ပဇညဉ္စ (၁၇) သီလဝိပတ္တိ စ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ စ (၁၈) အဇ္ဈတ္တသံယောဇနဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနဉ္စ
ဒုကံ။
၃. တိကမာတိကာ
၈၃၄. (၁) တီဏိ အကုသလမူလာနိ (၂) တယော အကုသလဝိတက္ကာ (၃) တိဿော အကုသလသညာ (၄) တိဿော အကုသလဓါတုယော (၅) တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ (၆) တယော အာသဝါ (၇) တီဏိ သံယောဇနာနိ (၈) တိဿော တဏှာ (၉) အပရာပိ တိဿော တဏှာ (၁၀) အပရာပိ တိဿော တဏှာ (၁၁) တိဿော ဧသနာ (၁၂) တိဿော ဝိဓါ (၁၃) တီဏိ ဘယာနိ (၁၄)တီဏိ တမာနိ (၁၅) တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ (၁၆) တယော ကိဉ္စနာ (၁၇) တီဏိ အင်္ဂဏာနိ (၁၈) တီဏိ မလာနိ (၁၉) တီဏိ ဝိသမာနိ (၂၀) အပရာနိပိ တီဏိ ဝိသမာနိ (၂၁) တယော အဂ္ဂီ (၂၂) တယော ကသာဝါ (၂၃) အပရေပိ တယော ကသာဝါ (၂၄)အဿာဒဒိဋ္ဌိ, အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ (၂၅) အရတိ, ဝိဟေသာ, အဓမ္မစရိယာ (၂၆)ဒေါဝစဿတာ, ပါပမိတ္တတာ, နာနတ္တသညာ (၂၇) ဥဒ္ဓစ္စံ, ကောသဇ္ဇံ, ပမာဒေါ (၂၈) အသန္တုဋ္ဌိတာ, အသမ္ပဇညတာ, မဟိစ္ဆတာ (၂၉) အဟိရိကံ, အနောတ္တပ္ပံ, ပမာဒေါ (၃၀)အနာဒရိယံ, ဒေါဝစဿတာ, ပါပမိတ္တတာ (၃၁) အဿဒ္ဓိယံ, အဝဒညုတာ, ကောသဇ္ဇံ (၃၂) ဥဒ္ဓစ္စံ, အသံဝရော, ဒုဿီလ္ယံ (၃၃) အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတာ, သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမ္ယတာ, ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာ (၃၄) မုဋ္ဌဿစ္စံ, အသမ္ပဇညံ, စေတသော ဝိက္ခေပေါ (၃၅)အယောနိသော မနသိကာရော, ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာ, စေတသော စ လီနတ္တံ
တိကံ။
၄. စတုက္ကမာတိကာ
၈၃၅. (၁) စတ္တာရော အာသဝါ (၂) စတ္တာရော ဂန္ထာ (၃) စတ္တာရော ဩဃာ (၄) စတ္တာရော ယောဂါ (၅) စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ (၆) စတ္တာရော တဏ္ဟုပ္ပါဒါ (၇) စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ (၈) စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ [ဝိပရိယေသာ (သီ. သျာ. က.)] (၉) စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ (၁၀) အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ (၁၁) စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ (၁၂) အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ (၁၃)စတ္တာရိ ဘယာနိ (၁၄) အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘယာနိ (၁၅) စတဿော ဒိဋ္ဌိယော
စတုက္ကံ။
၅. ပဉ္စကမာတိကာ
၈၃၆. (၁) ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ (၂) ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ (၃) ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ (၄) ပဉ္စ သင်္ဂါ (၅) ပဉ္စ သလ္လာ (၆) ပဉ္စ စေတောခိလာ (၇)ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ [စေတသောဝိနိဗဒ္ဓါ (က.)] (၈) ပဉ္စ နီဝရဏာနိ (၉) ပဉ္စ ကမ္မာနိ အာနန္တရိကာနိ (၁၀) ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိယော (၁၁) ပဉ္စ ဝေရာ (၁၂) ပဉ္စ ဗျသနာ (၁၃) ပဉ္စ အက္ခန္တိယာ အာဒီနဝါ (၁၄) ပဉ္စ ဘယာနိ (၁၅) ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ
ပဉ္စကံ။
၆. ဆက္ကမာတိကာ
၈၃၇. (၁) ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ (၂) ဆ ဆန္ဒရာဂါ (၃) ဆ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ (၄) ဆ တဏှာကာယာ (၅) ဆ အဂါရဝါ (၆) ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ (၇) အပရေပိ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ (၈) ဆ သောမနဿုပဝိစာရာ (၉) ဆ ဒေါမနဿုပဝိစာရာ (၁၀) ဆ ဥပေက္ခုပဝိစာရာ (၁၁) ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနိ (၁၂) ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ (၁၃) ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာ (၁၄) ဆ ဒိဋ္ဌိယော
ဆက္ကံ။
၇. သတ္တကမာတိကာ
၈၃၈. (၁) သတ္တ အနုသယာ (၂) သတ္တ သံယောဇနာနိ (၃) သတ္တ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ (၄)သတ္တ အသဒ္ဓမ္မာ (၅) သတ္တ ဒုစ္စရိတာနိ (၆) သတ္တ မာနာ (၇) သတ္တ ဒိဋ္ဌိယော
သတ္တကံ။
၈. အဋ္ဌကမာတိကာ
၈၃၉. (၁) အဋ္ဌ ကိလေသဝတ္ထူနိ (၂) အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ (၃) အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု စိတ္တဿ ပဋိဃာတော (၄) အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ (၅) အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ (၆) အဋ္ဌ ပုရိသဒေါသာ (၇) အဋ္ဌ အသညိဝါဒါ (၈) အဋ္ဌ နေဝသညိနာသညိဝါဒါ
အဋ္ဌကံ။
၉. နဝကမာတိကာ
၈၄၀. (၁) နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ (၂) နဝ ပုရိသမလာနိ (၃) နဝဝိဓါ မာနာ (၄)နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ (၅) နဝ ဣဉ္ဇိတာနိ (၆) နဝ မညိတာနိ (၇) နဝ ဖန္ဒိတာနိ (၈) နဝ ပပဉ္စိတာနိ (၉) နဝ သင်္ခတာနိ
နဝကံ။
၁၀. ဒသကမာတိကာ
၈၄၁. (၁) ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ (၂) ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနိ (၃) ဒသ အကုသလကမ္မပထာ (၄) ဒသ သံယောဇနာနိ (၅) ဒသ မိစ္ဆတ္တာ (၆) ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ (၇) ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ
ဒသကံ။
၈၄၂. အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ, အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင္ခိပိတွာ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ။ ဣတိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, အနာဂတာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင္ခိပိတွာ အဋ္ဌ တဏှာဝိစရိတသတံ ဟောတိ။ ယာနိ စ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဗြဟ္မဇာလေ ဝေယျာကရဏေ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ။
မာတိကာ။
၁. ဧကကနိဒ္ဒေသော
(၁) ဇာတိမဒေါ
၈၄၃. တတ္ထ ကတမော ဇာတိမဒေါ? ဇာတိံ ပဋိစ္စ မဒေါ မဇ္ဇနာ မဇ္ဇိတတ္တံ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော [ဥဏ္ဏတိ ဥဏ္ဏာမော (သျာ. က.) ဓ. သ. ၁၁၂၁] ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇာတိမဒေါ’’။
(၂-၂၇) ဂေါတ္တမဒါဒီ
၈၄၄. တတ္ထ ကတမော ဂေါတ္တမဒေါ? ဂေါတ္တံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ အာရောဂ္ယံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ယောဗ္ဗနံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဇီဝိတံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ လာဘံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သက္ကာရံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဂရုကာရံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပုရေက္ခာရံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပရိဝါရံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဘောဂံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဝဏ္ဏံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သုတံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပဋိဘာနံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ရတ္တညုတံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပိဏ္ဍပါတိကတ္တံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ အနဝညာတံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဣရိယာပထံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဣဒ္ဓိံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ယသံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သီလံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဈာနံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သိပ္ပံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ အာရောဟံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပရိဏာဟံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သဏ္ဌာနံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ပါရိပူရိံ ပဋိစ္စ မဒေါ မဇ္ဇနာ မဇ္ဇိတတ္တံ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပါရိပူရိမဒေါ’’။
(၂၈) မဒေါ
၈၄၅. တတ္ထ ကတမော မဒေါ? ယော မဒေါ မဇ္ဇနာ မဇ္ဇိတတ္တံ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဒေါ’’။
(၂၉) ပမာဒေါ
၈၄၆. တတ္ထ ကတမော ပမာဒေါ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဝါ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ, ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပမာဒေါ’’။
(၃၀) ထမ္ဘော
၈၄၇. တတ္ထ ကတမော ထမ္ဘော? ယော ထမ္ဘော ထမ္ဘနာ ထမ္ဘိတတ္တံ ကက္ခဠိယံ ဖာရုသိယံ ဥဇုစိတ္တတာ အမုဒုတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ထမ္ဘော’’။
(၃၁) သာရမ္ဘော
၈၄၈. တတ္ထ ကတမော သာရမ္ဘော? ယော သာရမ္ဘော ပဋိသာရမ္ဘော သာရမ္ဘနာ ပဋိသာရမ္ဘနာ ပဋိသာရမ္ဘိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သာရမ္ဘော’’။
(၃၂) အတ္ရိစ္ဆတာ
၈၄၉. တတ္ထ ကတမာ အတ္ရိစ္ဆတာ? ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ကာမဂုဏေဟိ အသန္တုဋ္ဌဿ ဘိယျောကမ္ယတာ , ယာ ဧဝရူပါ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆာဂတာ အတ္ရိစ္ဆတာ ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အတ္ရိစ္ဆတာ’’။
(၃၃) မဟိစ္ဆတာ
၈၅၀. တတ္ထ ကတမာ မဟိစ္ဆတာ? ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ကာမဂုဏေဟိ အသန္တုဋ္ဌဿ ဘိယျောကမ္ယတာ, ယာ ဧဝရူပါ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆာဂတာ မဟိစ္ဆတာ ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဟိစ္ဆတာ’’။
(၃၄) ပါပိစ္ဆတာ
၈၅၁. တတ္ထ ကတမာ ပါပိစ္ဆတာ? ဣဓေကစ္စော အဿဒ္ဓေါ သမာနော ‘‘သဒ္ဓေါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, ဒုဿီလော သမာနော ‘‘သီလဝါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, အပ္ပဿုတော သမာနော ‘‘ဗဟုဿုတောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, သင်္ဂဏိကာရာမော သမာနော ‘‘ပဝိဝိတ္တောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, ကုသီတော သမာနော ‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, မုဋ္ဌဿတီ သမာနော ‘‘ဥပဋ္ဌိတဿတီတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, အသမာဟိတော သမာနော ‘‘သမာဟိတောတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, ဒုပ္ပညော သမာနော ‘‘ပညဝါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ, အခီဏာသဝေါ သမာနော ‘‘ခီဏာသဝေါတိ မံ ဇနော ဇာနာတူ’’တိ ဣစ္ဆတိ – ယာ ဧဝရူပါ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆာဂတာ ပါပိစ္ဆတာ ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပါပိစ္ဆတာ’’။
(၃၅) သိင်္ဂံ
၈၅၂. တတ္ထ ကတမံ သိင်္ဂံ? ယံ သိင်္ဂံ သိင်္ဂါရတာ စာတုရတာ စာတုရိယံ ပရိက္ခတ္တတာ ပါရိက္ခတ္တိယံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သိင်္ဂံ’’။
(၃၆) တိန္တိဏံ
၈၅၃. တတ္ထ ကတမံ တိန္တိဏံ? ယံ တိန္တိဏံ တိန္တိဏာယနာ တိန္တိဏာယိတတ္တံ လောလုပ္ပံ လောလုပ္ပါယနာ လောလုပ္ပါယိတတ္တံ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာ သာဓုကမ္ယတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘တိန္တိဏံ’’။
(၃၇) စာပလ္ယံ
၈၅၄. တတ္ထ ကတမံ စာပလ္ယံ? စီဝရမဏ္ဍနာ ပတ္တမဏ္ဍနာ သေနာသနမဏ္ဍနာ ဣမဿ ဝါ ပူတိကာယဿ ဗာဟိရာနံ ဝါ ပရိက္ခာရာနံ မဏ္ဍနာ ဝိဘူသနာ ကေဠနာ ပရိကေဠနာ ဂိဒ္ဓိကတာ ဂိဒ္ဓိကတ္တံ စပလတာ စာပလ္ယံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စာပလ္ယံ’’။
(၃၈) အသဘာဂဝုတ္တိ
၈၅၅. တတ္ထ ကတမံ အသဘာဂဝုတ္တိ? မာတရိ ဝါ ပိတရိ ဝါ ဇေဋ္ဌေ ဝါ ဘာတရိ ဝါ အာစရိယေသု ဝါ ဥပဇ္ဈာယေ ဝါ ဗုဒ္ဓေ ဝါ သာဝကေသု ဝါ အညတရညတရေသု ဂရုဋ္ဌာနိယေသု ဝိပ္ပဋိကူလဂ္ဂါဟိတာ ဝိပစ္စနီကသာတတာ အနာဒရိယံ အနာဒရိယတာ အဂါရဝတာ အပ္ပတိဿဝတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသဘာဂဝုတ္တိ’’။
(၃၉) အရတိ
၈၅၆. တတ္ထ ကတမာ အရတိ? ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိ အရတိတာ အနဘိရတိ အနဘိရမဏာ ဥက္ကဏ္ဌိတာ ပရိတဿိတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရတိ’’။
(၄၀) တန္ဒီ
၈၅၇. တတ္ထ ကတမာ တန္ဒီ? ယာ တန္ဒီ တန္ဒိယနာ တန္ဒိမနကတာ အာလဿံ အာလသျာယနာ အာလသျာယိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘တန္ဒီ’’။
(၄၁) ဝိဇမ္ဘိတာ
၈၅၈. တတ္ထ ကတမာ ဝိဇမ္ဘိတာ? ယာ ကာယဿ ဇမ္ဘနာ ဝိဇမ္ဘနာ အာနမနာ ဝိနမနာ သန္နမနာ ပဏမနာ ဗျာဓိယကံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဇမ္ဘိတာ’’။
(၄၂) ဘတ္တသမ္မဒေါ
၈၅၉. တတ္ထ ကတမော ဘတ္တသမ္မဒေါ? ယာ ဘုတ္တာဝိဿ ဘတ္တမုစ္ဆာ ဘတ္တကိလမထော ဘတ္တပရိဠာဟော ကာယဒုဋ္ဌုလ္လံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘတ္တသမ္မဒေါ’’။
(၄၃) စေတသော စ လီနတ္တံ
၈၆၀. တတ္ထ ကတမံ စေတသော စ လီနတ္တံ? ယာ စိတ္တဿ အကလ္ယတာ အကမ္မညတာ ဩလီယနာ သလ္လီယနာ လီနံ လီယနာ လီယိတတ္တံ ထိနံ ထီယနာ ထီယိတတ္တံ စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စေတသော စ လီနတ္တံ’’။
(၄၄) ကုဟနာ
၈၆၁. တတ္ထ ကတမာ ကုဟနာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ ဣစ္ဆာပကတဿ ပစ္စယပဋိသေဝနသင်္ခါတေန [ပစ္စယပဋိသေဓနသင်္ခါတေန (သီ.)] ဝါ သာမန္တဇပ္ပိတေန ဝါ ဣရိယာပထဿ ဝါ အဌပနာ [အာဌပနာ (က.)] ဌပနာ သဏ္ဌပနာ ဘာကုဋိတာ ဘာကုဋိယံ ကုဟနာ ကုဟာယနာ ကုဟိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကုဟနာ’’။
(၄၅) လပနာ
၈၆၂. တတ္ထ ကတမာ လပနာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ ဣစ္ဆာပကတဿ ယာ ပရေသံ အာလပနာ လပနာ သလ္လပနာ ဥလ္လပနာ သမုလ္လပနာ ဥန္နဟနာ သမုန္နဟနာ ဥက္ကာစနာ သမုက္ကာစနာ အနုပ္ပိယဘာဏိတာ စာဋုကမ္ယတာ မုဂ္ဂသူပ္ယတာ ပါရိဘဋယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘လပနာ’’။
(၄၆) နေမိတ္တိကတာ
၈၆၃. တတ္ထ ကတမာ နေမိတ္တိကတာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ ဣစ္ဆာပကတဿ ယံ ပရေသံ နိမိတ္တံ နိမိတ္တကမ္မံ ဩဘာသော ဩဘာသကမ္မံ သာမန္တဇပ္ပါ ပရိကထာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘နေမိတ္တိကတာ’’။
(၄၇) နိပ္ပေသိကတာ
၈၆၄. တတ္ထ ကတမာ နိပ္ပေသိကတာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတဿ ပါပိစ္ဆဿ ဣစ္ဆာပကတဿ ယာ ပရေသံ အက္ကောသနာ ဝမ္ဘနာ ဂရဟဏာ ဥက္ခေပနာ သမုက္ခေပနာ ခိပနာ သင္ခိပနာ ပါပနာ သမ္ပာပနာ အဝဏ္ဏဟာရိကာ ပရပိဋ္ဌိမံသိကတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘နိပ္ပေသိကတာ’’။
(၄၈) လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာ
၈၆၅. တတ္ထ ကတမာ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာ? လာဘသက္ကာရသိလောကသန္နိဿိတော ပါပိစ္ဆော ဣစ္ဆာပကတော ဣတော လဒ္ဓံ အာမိသံ အမုတြ ဟရတိ အမုတြ ဝါ လဒ္ဓံ အာမိသံ ဣဓ အာဟရတိ, ယာ ဧဝရူပါ အာမိသဿ ဧဋ္ဌိ ဂဝေဋ္ဌိ ပရိယေဋ္ဌိ ဧသနာ ဂဝေသနာ ပရိယေသနာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာ’’။
(၄၉) သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၆၆. တတ္ထ ကတမော သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန [ဝိဇ္ဇဋ္ဌာနေန (သျာ.)] ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ မာနံ ဇပ္ပေတိ, ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၀) သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၆၇. တတ္ထ ကတမော သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ မာနံ ဇပ္ပေတိ, ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၁) ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၆၈. တတ္ထ ကတမော ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ဩမာနံ ဇပ္ပေတိ, ယော ဧဝရူပေါ ဩမာနော ဩမညနာ ဩမညိတတ္တံ ဟီဠနာ ဩဟီဠနာ ဩဟီဠိတတ္တံ အတ္တုညာ အတ္တဝညာ အတ္တပရိဘဝေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၂) သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၆၉. တတ္ထ ကတမော သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သေယျော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သေယျံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၃) သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၀. တတ္ထ ကတမော သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သေယျော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၄) သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၁. တတ္ထ ကတမော သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သေယျော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ ဟီနံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ ဩမာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ ဩမာနော ဩမညနာ ဩမညိတတ္တံ ဟီဠနာ ဩဟီဠနာ ဩဟီဠိတတ္တံ အတ္တုညာ အတ္တဝညာ အတ္တပရိဘဝေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၅) သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၂. တတ္ထ ကတမော သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သဒိသော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သေယျံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ။ပေ.။ ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၆) သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၃. တတ္ထ ကတမော သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သဒိသော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၇) သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၄. တတ္ထ ကတမော သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော သဒိသော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ ဟီနံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ ဩမာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ ဩမာနော ဩမညနာ ဩမညိတတ္တံ ဟီဠနာ ဩဟီဠနာ ဩဟီဠိတတ္တံ အတ္တုညာ အတ္တဝညာ အတ္တပရိဘဝေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၈) ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၅. တတ္ထ ကတမော ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဟီနော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သေယျံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၅၉) ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၆. တတ္ထ ကတမော ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဟီနော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ မာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၆၀) ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော
၈၇၇. တတ္ထ ကတမော ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော? ဣဓေကစ္စော ဟီနော ဟောတိ ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ; သော တံ နိဿာယ ဩမာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ ဩမာနော ဩမညနာ ဩမညိတတ္တံ ဟီဠနာ ဩဟီဠနာ ဩဟီဠိတတ္တံ အတ္တုညာ အတ္တဝညာ အတ္တပရိဘဝေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီတိ မာနော’’။
(၆၁) မာနော
၈၇၈. တတ္ထ ကတမော မာနော? ယော မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မာနော’’။
(၆၂) အတိမာနော
၈၇၉. တတ္ထ ကတမော အတိမာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပရေဟိ အတ္တာနံ အတိမညတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အတိမာနော’’။
(၆၃) မာနာတိမာနော
၈၈၀. တတ္ထ ကတမော မာနာတိမာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ။ပေ.။ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ပုဗ္ဗကာလံ ပရေဟိ သဒိသံ အတ္တာနံ ဒဟတိ, အပရကာလံ အတ္တာနံ သေယျံ ဒဟတိ။ ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မာနာတိမာနော’’။
(၆၄) ဩမာနော
၈၈၁. တတ္ထ ကတမော ဩမာနော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ ဩမာနံ ဇပ္ပေတိ။ ယော ဧဝရူပေါ ဩမာနော ဩမညနာ ဩမညိတတ္တံ ဟီဠနာ ဩဟီဠနာ ဩဟီဠိတတ္တံ အတ္တုညာ အတ္တဝညာ အတ္တပရိဘဝေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဩမာနော’’။
(၆၅) အဓိမာနော
၈၈၂. တတ္ထ ကတမော အဓိမာနော? အပ္ပတ္တေ ပတ္တသညိတာ, အကတေ ကတသညိတာ, အနဓိဂတေ အဓိဂတသညိတာ, အသစ္ဆိကတေ သစ္ဆိကတသညိတာ, ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဓိမာနော’’။
(၆၆) အသ္မိမာနော
၈၈၃. တတ္ထ ကတမော အသ္မိမာနော? ရူပံ အသ္မီတိ မာနော, အသ္မီတိ ဆန္ဒော , အသ္မီတိ အနုသယော, ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ပေ.။ သင်္ခါရာ။ပေ.။ ဝိညာဏံ အသ္မီတိ မာနော, အသ္မီတိ ဆန္ဒော, အသ္မီတိ အနုသယော, ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသ္မိမာနော’’။
(၆၇) မိစ္ဆာမာနော
၈၈၄. တတ္ထ ကတမော မိစ္ဆာမာနော? ဣဓေကစ္စော ပါပကေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ပါပကေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ပါပကေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ပါပကေန ဝါ သုတေန ပါပကေန ဝါ ပဋိဘာနေန ပါပကေန ဝါ သီလေန ပါပကေန ဝါ ဝတေန ပါပကေန ဝါ သီလဗ္ဗတေန ပါပိကာယ ဝါ ဒိဋ္ဌိယာ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ မာနံ ဇပ္ပေတိ, ယော ဧဝရူပေါ မာနော မညနာ မညိတတ္တံ ဥန္နတိ ဥန္နာမော ဓဇော သမ္ပဂ္ဂါဟော ကေတုကမ္ယတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မိစ္ဆာမာနော’’။
(၆၈) ဉာတိဝိတက္ကော
၈၈၅. တတ္ထ ကတမော ဉာတိဝိတက္ကော? ဉာတကေ အာရဗ္ဘ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဉာတိဝိတက္ကော’’။
(၆၉) ဇနပဒဝိတက္ကော
၈၈၆. တတ္ထ ကတမော ဇနပဒဝိတက္ကော? ဇနပဒံ အာရဗ္ဘ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇနပဒဝိတက္ကော’’။
(၇၀) အမရဝိတက္ကော
၈၈၇. တတ္ထ ကတမော အမရဝိတက္ကော? ဒုက္ကရကာရိတာပဋိသံယုတ္တော ဝါ ဒိဋ္ဌိဂတပဋိသံယုတ္တော ဝါ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အမရဝိတက္ကော’’။
(၇၁) ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော
၈၈၈. တတ္ထ ကတမော ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော? ဣဓေကစ္စော ဂိဟီဟိ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ သဟနန္ဒီ သဟသောကီ, သုခိတေသု သုခိတော, ဒုက္ခိတေသု ဒုက္ခိတော, ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု အတ္တနာ ဝါ ယောဂံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော တတ္ထ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော’’။
(၇၂) လာဘာဒိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော
၈၈၉. တတ္ထ ကတမော လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော? လာဘသက္ကာရသိလောကံ အာရဗ္ဘ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော’’။
(၇၃) အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော
၈၉၀. တတ္ထ ကတမော အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော? ဣဓေကစ္စော ဇာတိယာ ဝါ ဂေါတ္တေန ဝါ ကောလပုတ္တိယေန ဝါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ ဓနေန ဝါ အဇ္ဈေနေန ဝါ ကမ္မာယတနေန ဝါ သိပ္ပါယတနေန ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေန ဝါ သုတေန ဝါ ပဋိဘာနေန ဝါ အညတရညတရေန ဝတ္ထုနာ မာ မံ ပရေ အဝဇာနိံသူတိ။ ယော တတ္ထ ဂေဟသိတော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော’’။
ဧကကံ။
၂. ဒုကနိဒ္ဒေသော
(၁) ကောဓေါ စ ဥပနာဟော စ
၈၉၁. (က) တတ္ထ ကတမော ကောဓေါ? ယော ကောဓေါ ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ ဗျာပတ္တိ ဗျာပဇ္ဇနာ ဗျာပဇ္ဇိတတ္တံ ဝိရောဓေါ ပဋိဝိရောဓေါ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကောဓေါ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ဥပနာဟော? ပုဗ္ဗကာလံ ကောဓေါ, အပရကာလံ ဥပနာဟော။ ယော ဧဝရူပေါ ဥပနာဟော ဥပနယှနာ ဥပနယှိတတ္တံ အဋ္ဌပနာ ဌပနာ သဏ္ဌပနာ အနုသံသန္ဒနာ အနုပ္ပဗန္ဓနာ ဒဠှီကမ္မံ ကောဓဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥပနာဟော’’။
(၂) မက္ခော စ ပဠာသော စ
၈၉၂. (က) တတ္ထ ကတမော မက္ခော? ယော မက္ခော မက္ခာယနာ မက္ခာယိတတ္တံ [မက္ခိယနာ မက္ခိယိတတ္တံ (သီ. က.)] နိဋ္ဌုရိယံ နိဋ္ဌုရိယကမ္မံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မက္ခော’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ပဠာသော? ယော ပဠာသော ပဠာသာယနာ [ပလာသာယနာ ပလာသာယိတတ္တံ (သျာ.)] ပဠာသာဟာရော ဝိဝါဒဋ္ဌာနံ ယုဂဂ္ဂါဟော အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပဠာသော’’။
(၃) ဣဿာ စ မစ္ဆရိယဉ္စ
၈၉၃. (က) တတ္ထ ကတမာ ဣဿာ? ယာ ပရလာဘသက္ကာရဂရုကာရမာနနဝန္ဒနပူဇနာသု ဣဿာ ဣဿာယနာ ဣဿာယိတတ္တံ ဥသူယာ ဥသူယနာ ဥသူယိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဣဿာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ မစ္ဆရိယံ? ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ – အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ။ ယံ ဧဝရူပံ မစ္ဆေရံ မစ္ဆရာယနာ မစ္ဆရာယိတတ္တံ ဝေဝိစ္ဆံ ကဒရိယံ ကဋုကဉ္စုကတာ အဂ္ဂဟိတတ္တံ [ပဂ္ဂဟိတတ္တံ (သီ. က.) ဓ. သ. ၁၁၂၇] စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘မစ္ဆရိယံ’’။
(၄) မာယာ စ သာဌေယျဉ္စ
၈၉၄. (က) တတ္ထ ကတမာ မာယာ? ဣဓေကစ္စော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ, ဝါစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတွာ တဿ ပဋိစ္ဆာဒနဟေတုံ ပါပိကံ ဣစ္ဆံ ပဏိဒဟတိ။ ‘‘မာ မံ ဇညာ’’တိ ဣစ္ဆတိ။ ‘‘မာ မံ ဇညာ’’တိ သင်္ကပ္ပေတိ။ ‘‘မာ မံ ဇညာ’’တိ ဝါစံ ဘာသတိ။ ‘‘မာ မံ ဇညာ’’တိ ကာယေန ပရက္ကမတိ။ ယာ ဧဝရူပါ မာယာ မာယာဝိတာ အစ္စာသရာ ဝဉ္စနာ နိကတိ ဝိကိရဏာ ပရိဟရဏာ ဂူဟနာ ပရိဂူဟနာ ဆာဒနာ ပဋိစ္ဆာဒနာ အနုတ္တာနီကမ္မံ အနာဝိကမ္မံ ဝေါစ္ဆာဒနာ ပါပကိရိယာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မာယာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ သာဌေယျံ? ဣဓေကစ္စော သဌော ဟောတိ ပရိသဌော။ ယံ တတ္ထ သဌံ သဌတာ သာဌေယျံ ကက္ကရတာ ကက္ကရိယံ [ကက္ခဠတာ ကက္ခဠိယံ (သျာ.)] ပရိက္ခတ္တတာ ပါရိက္ခတ္တိယံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သာဌေယျံ’’။
(၅) အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝတဏှာ စ
၈၉၅. (က) တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာ? ယံ အညာဏံ အဒဿနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဘဝတဏှာ? ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒော ဘဝရာဂေါ ဘဝနန္ဒီ ဘဝတဏှာ ဘဝသိနေဟော ဘဝပရိဠာဟော ဘဝမုစ္ဆာ ဘဝဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝတဏှာ’’။
(၆) ဘဝဒိဋ္ဌိ စ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ စ
၈၉၆. (က) တတ္ထ ကတမာ ဘဝဒိဋ္ဌိ? ‘‘ဘဝိဿတိ အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ? ‘‘န ဘဝိဿတိ အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ။
(၇) သဿတဒိဋ္ဌိ စ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ စ
၈၉၇. (က) တတ္ထ ကတမာ သဿတဒိဋ္ဌိ? ‘‘သဿတော အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဿတဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ? ‘‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿတိ အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ’’။
(၈) အန္တဝါဒိဋ္ဌိ စ အနန္တဝါဒိဋ္ဌိ စ
၈၉၈. (က) တတ္ထ ကတမာ အန္တဝါဒိဋ္ဌိ? ‘‘အန္တဝါ အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အန္တဝါဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ အနန္တဝါဒိဋ္ဌိ? ‘‘အနန္တဝါ အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနန္တဝါဒိဋ္ဌိ’’။
(၉) ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိ စ အပရန္တာနုဒိဋ္ဌိ စ
၈၉၉. (က) တတ္ထ ကတမာ ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိ? ပုဗ္ဗန္တံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပုဗ္ဗန္တာနုဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ အပရန္တာနုဒိဋ္ဌိ? အပရန္တံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပရန္တာနုဒိဋ္ဌိ’’။
(၁၀) အဟိရိကဉ္စ အနောတ္တပ္ပဉ္စ
၉၀၀. (က) တတ္ထ ကတမံ အဟိရိကံ? ယံ န ဟိရီယတိ ဟိရိယိတဗ္ဗေန, န ဟိရီယတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဟိရိကံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ အနောတ္တပ္ပံ? ယံ န ဩတ္တပ္ပတိ ဩတ္တပ္ပိတဗ္ဗေန န ဩတ္တပ္ပတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနောတ္တပ္ပံ’’။
(၁၁) ဒေါဝစဿတာ စ ပါပမိတ္တတာ စ
၉၀၁. (က) တတ္ထ ကတမာ ဒေါဝစဿတာ? သဟဓမ္မိကေ ဝုစ္စမာနေ ဒေါဝစဿာယံ ဒေါဝစဿိယံ ဒေါဝစဿတာ ဝိပ္ပဋိကုလဂ္ဂါဟိတာ ဝိပစ္စနီကသာတတာ အနာဒရိယံ အနာဒရတာ အဂါရဝတာ အပ္ပတိဿဝတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒေါဝစဿတာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ပါပမိတ္တတာ? ယေ တေ ပုဂ္ဂလာ အဿဒ္ဓါ ဒုဿီလာ အပ္ပဿုတာ မစ္ဆရိနော ဒုပ္ပညာ, ယာ တေသံ သေဝနာ နိသေဝနာ သံသေဝနာ ဘဇနာ သမ္ဘဇနာ ဘတ္တိ သမ္ဘတ္တိ သမ္ပဝင်္ကတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပါပမိတ္တတာ’’။
(၁၂) အနဇ္ဇဝေါ စ အမဒ္ဒဝေါ စ
၉၀၂. (က) တတ္ထ ကတမော အနဇ္ဇဝေါ? ယော အနဇ္ဇဝေါ အနဇ္ဇဝတာ ဇိမှတာ ဝင်္ကတာ ကုဋိလတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနဇ္ဇဝေါ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော အမဒ္ဒဝေါ ? ယာ အမုဒုတာ အမဒ္ဒဝတာ ကက္ခဠိယံ ဖာရုသိယံ ကက္ခဠတာ ကဌိနတာ [ကထိနတာ (သျာ. က.)] ဥဇုစိတ္တတာ အမုဒုတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အမဒ္ဒဝေါ’’။
(၁၃) အက္ခန္တိ စ အသောရစ္စဉ္စ
၉၀၃. (က) တတ္ထ ကတမာ အက္ခန္တိ? ယာ အက္ခန္တိ အက္ခမနတာ အနဓိဝါသနတာ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အက္ခန္တိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ အသောရစ္စံ? ကာယိကော ဝီတိက္ကမော ဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော ကာယိကဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသောရစ္စံ’’။ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုဿီလ္ယံ အသောရစ္စံ။
(၁၄) အသာခလ္ယဉ္စ အပ္ပဋိသန္ထာရော စ
၉၀၄. (က) တတ္ထ ကတမံ အသာခလ္ယံ? ယာ သာ ဝါစာ ကဏ္ဍကာ ကက္ကသာ ပရကဋုကာ ပရာဘိသဇ္ဇနီ ကောဓသာမန္တာ အသမာဓိသံဝတ္တနိကာ တထာရူပိံ ဝါစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။ ယာ တတ္ထ အသဏှဝါစတာ အသခိလဝါစတာ ဖရုသဝါစတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသာခလ္ယံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော အပ္ပဋိသန္ထာရော [အပ္ပဋိသန္ဓာရော (က.)]? ဒွေ ပဋိသန္ထာရာ – အာမိသပဋိသန္ထာရော စ ဓမ္မပဋိသန္ထာရော စ။ ဣဓေကစ္စော အပ္ပဋိသန္ထာရကော ဟောတိ အာမိသပဋိသန္ထာရေန ဝါ ဓမ္မပဋိသန္ထာရေန ဝါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပ္ပဋိသန္ထာရော’’။
(၁၅) ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ စ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ စ
၉၀၅. (က) တတ္ထ ကတမာ ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ? ဣဓေကစ္စော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ ။ ယာ ဣမေသံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဂုတ္တိ အဂေါပနာ အနာရက္ခော အသံဝရော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒွါရတာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ? ဣဓေကစ္စော အပ္ပဋိသင်္ခါ အယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေတိ ဒဝါယ မဒါယ မဏ္ဍနာယ ဝိဘူသနာယ။ ယာ တတ္ထ အသန္တုဋ္ဌိတာ အမတ္တညုတာ အပ္ပဋိသင်္ခါ ဘောဇနေ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ။’’
(၁၆) မုဋ္ဌဿစ္စဉ္စ အသမ္ပဇညဉ္စ
၉၀၆. (က) တတ္ထ ကတမံ မုဋ္ဌဿစ္စံ? ယာ အဿတိ အနနုဿတိ အပ္ပဋိဿတိ အဿတိ အဿရဏတာ အဓါရဏတာ ပိလာပနတာ သမ္မုသနတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘မုဋ္ဌဿစ္စံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ အသမ္ပဇညံ? ယံ အညာဏံ အဒဿနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသမ္ပဇညံ’’။
(၁၇) သီလဝိပတ္တိ စ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ စ
၉၀၇. (က) တတ္ထ ကတမာ သီလဝိပတ္တိ? ယော ကာယိကော ဝီတိက္ကမော ဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော ကာယိကဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သီလဝိပတ္တိ’’။ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုဿီလ္ယံ သီလဝိပတ္တိ။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ? ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ’’။ သဗ္ဗာပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ။
(၁၈) အဇ္ဈတ္တသံယောဇနဉ္စ ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနဉ္စ
၉၀၈. (က) တတ္ထ ကတမံ အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ? ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ – အဇ္ဈတ္တသံယောဇနံ။ (ခ) ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ – ဗဟိဒ္ဓါသံယောဇနံ။
ဒုကံ။
၃. တိကနိဒ္ဒေသော
(၁) တီဏိ အကုသလမူလာနိ
၉၀၉. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ? လောဘော, ဒေါသော, မောဟော။
(က) တတ္ထ ကတမော လောဘော? ယော ရာဂေါ သာရာဂေါ အနုနယော အနုရောဓေါ နန္ဒီ နန္ဒိရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ ဣစ္ဆာ မုစ္ဆာ အဇ္ဈောသာနံ ဂေဓေါ ပရိဂေဓေါ သင်္ဂေါ ပင္ကော ဧဇာ မာယာ ဇနိကာ သဉ္ဇနနီ သိဗ္ဗိနီ ဇာလိနီ သရိတာ ဝိသတ္တိကာ သောတံ ဝိသဋာ [ဝိသဒါ (သီ. က.) ဓ. သ. ၁၁၄၁] အာယူဟနီ [အာယူဟိနီ (က.)] ဒုတိယာ ပဏိဓိ ဘဝနေတ္တိ ဝနံ ဝနထော သန္ထဝေါ [သန္ဓဝေါ (က.)] သိနေဟော အပေက္ခာ ပဋိဗန္ဓု အာသာ အာသီသနာ အာသီသိတတ္တံ [အာသိံသနာ အာသိံသိတတ္တံ (သီ. သျာ.)] ရူပါသာ သဒ္ဒါသာ ဂန္ဓာသာ ရသာသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာသာ လာဘာသာ ဓနာသာ ပုတ္တာသာ ဇီဝိတာသာ ဇပ္ပါ အဘိဇပ္ပါ ဇပ္ပနာ ဇပ္ပိတတ္တံ လောလုပ္ပံ လောလုပ္ပါယနာ လောလုပ္ပါယိတတ္တံ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာ သာဓုကမ္ယတာ အဓမ္မရာဂေါ ဝိသမလောဘော နိကန္တိ နိကာမနာ ပတ္ထနာ ပိဟနာ သမ္ပတ္ထနာ ကာမတဏှာ ဘဝတဏှာ ဝိဘဝတဏှာ ရူပတဏှာ အရူပတဏှာ နိရောဓတဏှာ သဒ္ဒတဏှာ ရူပတဏှာ ဂန္ဓတဏှာ ရသတဏှာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ ဓမ္မတဏှာ ဩဃော ယောဂေါ ဂန္ထော ဥပါဒါနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော အနုသယော ပရိယုဋ္ဌာနံ လတာ ဝေဝိစ္ဆံ ဒုက္ခမူလံ ဒုက္ခနိဒါနံ ဒုက္ခပ္ပဘဝေါ မာရပါသော မာရဗဠိသံ မာရဝိသယော တဏှာနဒီ တဏှာဇာလံ တဏှာဂဒ္ဒုလံ တဏှာသမုဒ္ဒေါ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘လောဘော’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ဒေါသော? ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘အနတ္ထံ မေ စရတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘အနတ္ထံ မေ စရိဿတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရိ’’။ပေ.။ အနတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ ‘‘အနတ္ထံ စရိဿတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရိ’’။ပေ.။ အတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ ‘‘အတ္ထံ စရိဿတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန အာဃာတော ဇာယတိ။ ယော ဧဝရူပေါ စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓေါ ကောပေါ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါ ဒေါသော ပဒေါသော သမ္ပဒေါသော စိတ္တဿ ဗျာပတ္တိ မနောပဒေါသော ကောဓေါ ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ ဗျာပတ္တိ ဗျာပဇ္ဇနာ ဗျာပဇ္ဇိတတ္တံ ဝိရောဓေါ ပဋိဝိရောဓေါ စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒေါသော’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမော မောဟော? ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ, အပရန္တေ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ, ယံ ဧဝရူပံ အညာဏံ အဒဿနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မောဟော’’။ ဣမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ။
(၂) တယော အကုသလဝိတက္ကာ
၉၁၀. တတ္ထ ကတမေ တယော အကုသလဝိတက္ကာ? ကာမဝိတက္ကော, ဗျာပါဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။
(က) တတ္ထ ကတမော ကာမဝိတက္ကော? ကာမပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမဝိတက္ကော’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ဗျာပါဒဝိတက္ကော? ဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗျာပါဒဝိတက္ကော’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော? ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဟိံသာဝိတက္ကော’’။ ဣမေ တယော အကုသလဝိတက္ကာ။
(၃) တိဿော အကုသလသညာ
၉၁၁. တတ္ထ ကတမာ တိဿော အကုသလသညာ? ကာမသညာ, ဗျာပါဒသညာ, ဝိဟိံသာသညာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ကာမသညာ? ကာမပဋိသံယုတ္တာ သညာ သဉ္ဇာနနာ သဉ္ဇာနိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမသညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဗျာပါဒသညာ? ဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တာ သညာ သဉ္ဇာနနာ သဉ္ဇာနိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗျာပါဒသညာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ ဝိဟိံသာသညာ? ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တာ သညာ သဉ္ဇာနနာ သဉ္ဇာနိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဟိံသာသညာ’’။ ဣမာ တိဿော အကုသလသညာ။
(၄) တိဿော အကုသလဓါတုယော
၉၁၂. တတ္ထ ကတမာ တိဿော အကုသလဓါတုယော? ကာမဓါတု, ဗျာပါဒဓါတု, ဝိဟိံသာဓါတု။
တတ္ထ ကတမာ ကာမဓါတု? ကာမဝိတက္ကော ကာမဓါတု။ ဗျာပါဒဝိတက္ကော ဗျာပါဒဓါတု။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော ဝိဟိံသာဓါတု။
(က) တတ္ထ ကတမော ကာမဝိတက္ကော? ကာမပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမဝိတက္ကော’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ဗျာပါဒဝိတက္ကော ? ဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗျာပါဒဝိတက္ကော’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမော ဝိဟိံသာဝိတက္ကော? ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဟိံသာဝိတက္ကော’’။ ဣမာ တိဿော အကုသလဓါတုယော။
(၅) တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ
၉၁၃. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ? ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ။
(က) တတ္ထ ကတမံ ကာယဒုစ္စရိတံ? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာယဒုစ္စရိတံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ ဝစီဒုစ္စရိတံ? မုသာဝါဒေါ, ပိသုဏာ ဝါစာ, ဖရုသာ ဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝစီဒုစ္စရိတံ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမံ မနောဒုစ္စရိတံ? အဘိဇ္ဈာ , ဗျာပါဒေါ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘မနောဒုစ္စရိတံ’’။
(က-ဂ) တတ္ထ ကတမံ ကာယဒုစ္စရိတံ? အကုသလံ ကာယကမ္မံ ကာယဒုစ္စရိတံ, အကုသလံ ဝစီကမ္မံ ဝစီဒုစ္စရိတံ, အကုသလံ မနောကမ္မံ မနောဒုစ္စရိတံ။
တတ္ထ ကတမံ အကုသလံ ကာယကမ္မံ? အကုသလာ ကာယသဉ္စေတနာ အကုသလံ ကာယကမ္မံ, အကုသလာ ဝစီသဉ္စေတနာ အကုသလံ ဝစီကမ္မံ, အကုသလာ မနောသဉ္စေတနာ အကုသလံ မနောကမ္မံ။ ဣမာနိ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ။
(၆) တယော အာသဝါ
၉၁၄. တတ္ထ ကတမေ တယော အာသဝါ? ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။
(က) တတ္ထ ကတမော ကာမာသဝေါ? ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသိနေဟော ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမာသဝေါ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမော ဘဝါသဝေါ? ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒော။ပေ.။ ဘဝဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝါသဝေါ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမော အဝိဇ္ဇာသဝေါ? ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာသဝေါ’’။ ဣမေ တယော အာသဝါ။
(၇) တီဏိ သံယောဇနာနိ
၉၁၅. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ သံယောဇနာနိ? သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော။
(က) တတ္ထ ကတမာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ? ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော – ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဝေဒနံ။ပေ.။ သညံ။ပေ.။ သင်္ခါရေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သက္ကာယဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဝိစိကိစ္ဆာ? သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, ဓမ္မေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, သံဃေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, သိက္ခာယ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, ပုဗ္ဗန္တေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, အပရန္တေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ , ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ကင်္ခါ ကင်္ခါယနာ ကင်္ခါယိတတ္တံ ထမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တဿ မနောဝိလေခေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိစိကိစ္ဆာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမော သီလဗ္ဗတပရာမာသော? ‘‘ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓိ သီလဗ္ဗတေန သုဒ္ဓီ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သီလဗ္ဗတပရာမာသော’’။ ဣမာနိ တီဏိ သံယောဇနာနိ။
(၈) တိဿော တဏှာ
၉၁၆. တတ္ထ ကတမာ တိဿော တဏှာ? ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာ။
တတ္ထ ကတမာ ဘဝတဏှာ? ဘဝဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝတဏှာ’’။
တတ္ထ ကတမာ ဝိဘဝတဏှာ? ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဘဝတဏှာ’’။ အဝသေသာ တဏှာ ကာမတဏှာ။
တတ္ထ ကတမာ ကာမတဏှာ? ကာမဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမတဏှာ’’။
( ) [(တတ္ထ ကတမာ ဘဝတဏှာ)] ရူပဓါတုအရူပဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝတဏှာ’’။
( ) [(တတ္ထ ကတမာ ဝိဘဝတဏှာ) (?)] ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဘဝတဏှာ’’။ ဣမာ တိဿော တဏှာ။
(၉) အပရာပိ တိဿော တဏှာ
၉၁၇. တတ္ထ ကတမာ အပရာပိ တိဿော တဏှာ? ကာမတဏှာ, ရူပတဏှာ, အရူပတဏှာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ကာမတဏှာ? ကာမဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမတဏှာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ရူပတဏှာ? ရူပဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ရူပတဏှာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ အရူပတဏှာ? အရူပဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရူပတဏှာ’’။ ဣမာ တိဿော တဏှာ။
(၁၀) အပရာပိ တိဿော တဏှာ
၉၁၈. တတ္ထ ကတမာ အပရာပိ တိဿော တဏှာ? ရူပတဏှာ, အရူပတဏှာ, နိရောဓတဏှာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ရူပတဏှာ? ရူပဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ရူပတဏှာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ အရူပတဏှာ? အရူပဓါတုပဋိသံယုတ္တော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရူပတဏှာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ နိရောဓတဏှာ? ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘နိရောဓတဏှာ’’။ ဣမာ တိဿော တဏှာ။
(၁၁) တိဿော ဧသနာ
၉၁၉. တတ္ထ ကတမာ တိဿော ဧသနာ? ကာမေသနာ, ဘဝေသနာ, ဗြဟ္မစရိယေသနာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ကာမေသနာ? ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော။ပေ.။ ကာမဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမေသနာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဘဝေသနာ? ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒော။ပေ.။ ဘဝဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝေသနာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ ဗြဟ္မစရိယေသနာ? ‘‘သဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အသဿတော လောကော’’တိ – ဝါ။ပေ.။ ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗြဟ္မစရိယေသနာ’’။
(က) တတ္ထ ကတမာ ကာမေသနာ, ကာမရာဂေါ, တဒေကဋ္ဌံ အကုသလံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမေသနာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဘဝေသနာ, ဘဝရာဂေါ တဒေကဋ္ဌံ အကုသလံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝေသနာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ ဗြဟ္မစရိယေသနာ, အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ တဒေကဋ္ဌံ အကုသလံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗြဟ္မစရိယေသနာ’’။ ဣမာ တိဿော ဧသနာ။
(၁၂) တိဿော ဝိဓါ
၉၂၀. တတ္ထ ကတမာ တိဿော ဝိဓါ? ‘‘သေယျောဟမသ္မီ’’တိ ဝိဓါ, ‘‘သဒိသောဟမသ္မီ’’တိ ဝိဓါ, ‘‘ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ ဝိဓါ – ဣမာ တိဿော ဝိဓါ။
(၁၃) တီဏိ ဘယာနိ
၉၂၁. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ ဘယာနိ? ဇာတိဘယံ, ဇရာဘယံ, မရဏဘယံ။
(က) တတ္ထ ကတမံ ဇာတိဘယံ? ဇာတိံ ပဋိစ္စ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥတြာသော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇာတိဘယံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ ဇရာဘယံ? ဇရံ ပဋိစ္စ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥတြာသော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇရာဘယံ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမံ မရဏဘယံ? မရဏံ ပဋိစ္စ ဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥတြာသော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘မရဏဘယံ’’။ ဣမာနိ တီဏိ ဘယာနိ။
(၁၄) တီဏိ တမာနိ
၉၂၂. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ တမာနိ? အတီတံ ဝါ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, အနာဂတံ ဝါ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, ဧတရဟိ ဝါ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓါနံ အာရဗ္ဘ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ဣမာနိ တီဏိ တမာနိ။
(၁၅) တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ
၉၂၃. တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ? ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌီ – ‘‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ, သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေ ကတဟေတူ’’တိ; ဣဓ ပနေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌီ – ‘‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ, သဗ္ဗံ တံ ဣဿရနိမ္မာနဟေတူ’’တိ; ဣဓ ပနေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌီ – ‘‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝါ ဒုက္ခံ ဝါ အဒုက္ခမသုခံ ဝါ, သဗ္ဗံ တံ အဟေတု အပ္ပစ္စယာ’’တိ – ဣမာနိ တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ။
(၁၆) တယော ကိဉ္စနာ
၉၂၄. တတ္ထ ကတမေ တယော ကိဉ္စနာ [ကတမာနိ တီဏိ ကိဉ္စနာနိ (?) ဒီ. နိ. ၃.၃၀၅]? ရာဂေါ ကိဉ္စနံ, ဒေါသော ကိဉ္စနံ, မောဟော ကိဉ္စနံ – ဣမေ တယော ကိဉ္စနာ။
(၁၇) တီဏိ အင်္ဂဏာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ အင်္ဂဏာနိ? ရာဂေါ အင်္ဂဏံ, ဒေါသော အင်္ဂဏံ, မောဟော အင်္ဂဏံ – ဣမာနိ တီဏိ အင်္ဂဏာနိ။
(၁၈) တီဏိ မလာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ မလာနိ? ရာဂေါ မလံ, ဒေါသော မလံ, မောဟော မလံ – ဣမာနိ တီဏိ မလာနိ။
(၁၉) တီဏိ ဝိသမာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ ဝိသမာနိ? ရာဂေါ ဝိသမံ, ဒေါသော ဝိသမံ, မောဟော ဝိသမံ – ဣမာနိ တီဏိ ဝိသမာနိ။
(၂၀) အပရာနိပိ တီဏိ ဝိသမာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ အပရာနိပိ တီဏိ ဝိသမာနိ? ကာယဝိသမံ, ဝစီဝိသမံ, မနောဝိသမံ – ဣမာနိ တီဏိ ဝိသမာနိ။
(၂၁) တယော အဂ္ဂီ
တတ္ထ ကတမေ တယော အဂ္ဂီ? ရာဂဂ္ဂိ, ဒေါသဂ္ဂိ, မောဟဂ္ဂိ – ဣမေ တယော အဂ္ဂီ။
(၂၂) တယော ကသာဝါ
တတ္ထ ကတမေ တယော ကသာဝါ? ရာဂကသာဝေါ, ဒေါသကသာဝေါ, မောဟကသာဝေါ – ဣမေ တယော ကသာဝါ။
(၂၃) အပရေပိ တယော ကသာဝါ
တတ္ထ ကတမေ အပရေပိ တယော ကသာဝါ? ကာယကသာဝေါ, ဝစီကသာဝေါ, မနောကသာဝေါ – ဣမေ တယော ကသာဝါ။
(၂၄. က) အဿာဒဒိဋ္ဌိ
၉၂၅. တတ္ထ ကတမာ အဿာဒဒိဋ္ဌိ? ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌီ – ‘‘နတ္ထိ ကာမေသု ဒေါသော’’တိ။ သော ကာမေသု ပါတဗျတံ အာပဇ္ဇတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဿာဒဒိဋ္ဌိ’’။
(ခ) အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ
တတ္ထ ကတမာ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ? ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော – ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဝေဒနံ။ပေ.။ သညံ။ပေ.။ သင်္ခါရေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ’’။
(ဂ) မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ
တတ္ထ ကတမာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ? ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ’’။ သဿတဒိဋ္ဌိ အဿာဒဒိဋ္ဌိ, သက္ကာယဒိဋ္ဌိ အတ္တာနုဒိဋ္ဌိ, ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။
(၂၅. က) အရတိ
၉၂၆. တတ္ထ ကတမာ အရတိ? ပန္တေသု ဝါ သေနာသနေသု အညတရညတရေသု ဝါ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု အရတိ အရတိတာ အနဘိရတိ အနဘိရမဏာ ဥက္ကဏ္ဌိတာ ပရိတဿိတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရတိ’’။
(ခ) ဝိဟေသာ
တတ္ထ ကတမာ ဝိဟေသာ? ဣဓေကစ္စော ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ ရဇ္ဇုယာ ဝါ အညတရညတရေန သတ္တေ ဝိဟေဌေတိ, ယာ ဧဝရူပါ ဟေဌနာ ဝိဟေဌနာ ဟိံသနာ ဝိဟိံသနာ ရောသနာ ဝိရောသနာ ပရူပဃာတော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဝိဟေသာ’’။
(ဂ) အဓမ္မစရိယာ
တတ္ထ ကတမာ အဓမ္မစရိယာ? ကာယေန အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ, ဝါစာယ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ, မနသာ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဓမ္မစရိယာ’’။
(၂၆. က) ဒေါဝစဿတာ
၉၂၇. တတ္ထ ကတမာ ဒေါဝစဿတာ? သဟဓမ္မိကေ ဝုစ္စမာနေ ဒေါဝစဿာယံ ဒေါဝစဿိယံ ဒေါဝစဿတာ ဝိပ္ပဋိကုလဂ္ဂါဟိတာ ဝိပစ္စနီကသာတတာ အနာဒရိယံ အနာဒရတာ အဂါရဝတာ အပ္ပတိဿဝတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒေါဝစဿတာ’’။
(ခ) ပါပမိတ္တတာ
တတ္ထ ကတမာ ပါပမိတ္တတာ? ယေ တေ ပုဂ္ဂလာ အဿဒ္ဓါ ဒုဿီလာ အပ္ပဿုတာ မစ္ဆရိနော ဒုပ္ပညာ, ယာ တေသံ သေဝနာ နိသေဝနာ သံသေဝနာ ဘဇနာ သမ္ဘဇနာ ဘတ္တိ သမ္ဘတ္တိ တံသမ္ပဝင်္ကတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပါပမိတ္တတာ’’။
(ဂ) နာနတ္တသညာ
တတ္ထ ကတမာ နာနတ္တသညာ? ကာမသညာ, ဗျာပါဒသညာ, ဝိဟိံသာသညာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘နာနတ္တသညာ’’။ သဗ္ဗာပိ အကုသလာ သညာ နာနတ္တသညာ။
(၂၇. က) ဥဒ္ဓစ္စံ
၉၂၈. တတ္ထ ကတမံ ဥဒ္ဓစ္စံ? ယံ စိတ္တဿ ဥဒ္ဓစ္စံ အဝူပသမော စေတသော ဝိက္ခေပေါ ဘန္တတ္တံ စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စံ’’။
(ခ) ကောသဇ္ဇံ
တတ္ထ ကတမံ ကောသဇ္ဇံ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကောသဇ္ဇံ’’။
(ဂ) ပမာဒေါ
တတ္ထ ကတမော ပမာဒေါ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ, ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပမာဒေါ’’။
(၂၈. က) အသန္တုဋ္ဌိတာ
၉၂၉. တတ္ထ ကတမာ အသန္တုဋ္ဌိတာ? ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ကာမဂုဏေဟိ အသန္တုဋ္ဌဿ ဘိယျောကမ္ယတာ, ယာ ဧဝရူပါ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆာဂတာ အသန္တုဋ္ဌိတာ ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသန္တုဋ္ဌိတာ’’။
(ခ) အသမ္ပဇညတာ
တတ္ထ ကတမာ အသမ္ပဇညတာ? ယံ အညာဏံ အဒဿနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသမ္ပဇညတာ’’။
(ဂ) မဟိစ္ဆတာ
တတ္ထ ကတမာ မဟိစ္ဆတာ? ဣတရီတရစီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ပဉ္စဟိ ဝါ ကာမဂုဏေဟိ အသန္တုဋ္ဌဿ ဘိယျောကမ္ယတာ, ယာ ဧဝရူပါ ဣစ္ဆာ ဣစ္ဆာဂတာ မဟိစ္ဆတာ ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဟိစ္ဆတာ’’။
(၂၉. က) အဟိရိကံ
၉၃၀. တတ္ထ ကတမံ အဟိရိကံ? ယံ န ဟိရီယတိ ဟိရီယိတဗ္ဗေန, န ဟိရီယတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဟိရိကံ’’။
(ခ) အနောတ္တပ္ပံ
တတ္ထ ကတမံ အနောတ္တပ္ပံ? ယံ န ဩတ္တပ္ပတိ ဩတ္တပ္ပိတဗ္ဗေန, န ဩတ္တပ္ပတိ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနောတ္တပ္ပံ’’။
(ဂ) ပမာဒေါ
တတ္ထ ကတမော ပမာဒေါ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ, ယော ဧဝရူပေါ ပမာဒေါ ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပမာဒေါ’’။
(၃၀. က) အနာဒရိယံ
၉၃၁. တတ္ထ ကတမံ အနာဒရိယံ? ယံ အနာဒရိယံ အနာဒရတာ အဂါရဝတာ အပ္ပတိဿဝတာ အနဒ္ဒါ အနဒ္ဒါယနာ အနဒ္ဒါယိတတ္တံ [အနာဒါ အနာဒါယနာ အနာဒါယိတတ္တံ (သျာ.)] အသီလ္ယံ အစိတ္တီကာရော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနာဒရိယံ’’။
(ခ) ဒေါဝစဿတာ
တတ္ထ ကတမာ ဒေါဝစဿတာ? သဟဓမ္မိကေ ဝုစ္စမာနေ ဒေါဝစဿာယံ ဒေါဝစဿိယံ ဒေါဝစဿတာ ဝိပ္ပဋိကုလဂ္ဂါဟိတာ ဝိပစ္စနီကသာတတာ အနာဒရိယံ အနာဒရတာ အဂါရဝတာ အပ္ပတိဿဝတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒေါဝစဿတာ’’။
(ဂ) ပါပမိတ္တတာ
တတ္ထ ကတမာ ပါပမိတ္တတာ? ယေ တေ ပုဂ္ဂလာ အဿဒ္ဓါ ဒုဿီလာ အပ္ပဿုတာ မစ္ဆရိနော ဒုပ္ပညာ, ယာ တေသံ သေဝနာ နိသေဝနာ သံသေဝနာ ပဋိသေဝနာ ဘဇနာ သမ္ဘဇနာ ဘတ္တိ သမ္ဘတ္တိ တံသမ္ပဝင်္ကတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပါပမိတ္တတာ’’။
(၃၁. က) အဿဒ္ဓိယံ
၉၃၂. တတ္ထ ကတမံ အဿဒ္ဓိယံ? ဣဓေကစ္စော အဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, န သဒ္ဒဟတိ ဗုဒ္ဓံ ဝါ ဓမ္မံ ဝါ သသံဃံ ဝါ, ယံ ဧဝရူပံ အဿဒ္ဓိယံ အဿဒ္ဒဟနာ အနောကပ္ပနာ အနဘိပ္ပသာဒေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဿဒ္ဓိယံ’’။
(ခ) အဝဒညုတာ
တတ္ထ ကတမာ အဝဒညုတာ? ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ – အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ။ ယံ ဧဝရူပံ မစ္ဆေရံ မစ္ဆရာယနာ မစ္ဆရာယိတတ္တံ ဝေဝိစ္ဆံ ကဒရိယံ ကဋုကဉ္စုကတာ အဂ္ဂဟိတတ္တံ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဝဒညုတာ’’။
(ဂ) ကောသဇ္ဇံ
တတ္ထ ကတမံ ကောသဇ္ဇံ? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝါ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝါ မနောဒုစ္စရိတေ ဝါ ပဉ္စသု ဝါ ကာမဂုဏေသု စိတ္တဿ ဝေါဿဂ္ဂေါ, ဝေါဿဂ္ဂါနုပ္ပဒါနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ, ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂေါ ပမာဒေါ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကောသဇ္ဇံ’’။
(၃၂. က) ဥဒ္ဓစ္စံ
၉၃၃. တတ္ထ ကတမံ ဥဒ္ဓစ္စံ? ယံ စိတ္တဿ ဥဒ္ဓစ္စံ အဝူပသမော စေတသော ဝိက္ခေပေါ ဘဝန္တတ္တံ စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥဒ္ဓစ္စံ’’။
(ခ) အသံဝရော
တတ္ထ ကတမော အသံဝရော? ဣဓေကစ္စော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နိမိတ္တဂ္ဂါဟီ ဟောတိ အနုဗျဉ္ဇနဂ္ဂါဟီ။ ယတွာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒေါမနဿာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနွာဿဝေယျုံ, တဿ သံဝရာယ န ပဋိပဇ္ဇတိ, န ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ န သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသံဝရော’’။
(ဂ) ဒုဿီလ္ယံ
တတ္ထ ကတမံ ဒုဿီလ္ယံ? ကာယိကော ဝီတိက္ကမော, ဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော, ကာယိကဝါစသိကော ဝီတိက္ကမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုဿီလ္ယံ’’။
(၃၃. က) အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတာ
၉၃၄. တတ္ထ ကတမာ အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတာ? တတ္ထ ကတမေ အရိယာ? အရိယာ ဝုစ္စန္တိ ဗုဒ္ဓါ စ ဗုဒ္ဓသာဝကာ စ။ ယာ ဣမေသံ အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတာ အဒဋ္ဌုကမ္ယတာ အသမေတုကမ္ယတာ အသမာဂန္တုကမ္ယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အရိယာနံ အဒဿနကမ္ယတာ’’။
(ခ) သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမ္ယတာ
တတ္ထ ကတမာ သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမ္ယတာ? တတ္ထ ကတမော သဒ္ဓမ္မော? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓါနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပါဒါ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင်္ဂါ, အရိယော အဋ္ဌင်္ဂိကော မဂ္ဂေါ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒ္ဓမ္မော’’။ ယာ ဣမဿ သဒ္ဓမ္မဿ အသောတုကမ္ယတာ အသဝနကမ္ယတာ အနုဂ္ဂဟေတုကမ္ယတာ အဓါရေတုကမ္ယတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သဒ္ဓမ္မံ အသောတုကမ္ယတာ’’။
(ဂ) ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာ
တတ္ထ ကတမာ ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာ? တတ္ထ ကတမော ဥပါရမ္ဘော? ယော ဥပါရမ္ဘော အနုပါရမ္ဘော ဥပါရမ္ဘနာ အနုပါရမ္ဘနာ အနုပါရမ္ဘိတတ္တံ ဥညာ အဝညာ ပရိဘဝေါ ရန္ဓဂဝေသိတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဥပါရမ္ဘစိတ္တတာ’’။
(၃၄. က) မုဋ္ဌဿစ္စံ
၉၃၅. တတ္ထ ကတမံ မုဋ္ဌဿစ္စံ? ယာ အဿတိ အနနုဿတိ အပ္ပဋိဿတိ အဿတိ အဿရဏတာ အဓါရဏတာ ပိလာပနတာ သမ္မုသနတာ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘မုဋ္ဌဿစ္စံ’’။
(ခ) အသမ္ပဇညံ
တတ္ထ ကတမံ အသမ္ပဇညံ? ယံ အညာဏံ အဒဿနံ ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အသမ္ပဇညံ’’။
(ဂ) စေတသော ဝိက္ခေပေါ
တတ္ထ ကတမော စေတသော ဝိက္ခေပေါ? ယံ စိတ္တဿ ဥဒ္ဓစ္စံ အဝူပသမော စေတသော ဝိက္ခေပေါ ဘန္တတ္တံ စိတ္တဿ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘စေတသော ဝိက္ခေပေါ’’။
(၃၅. က) အယောနိသော မနသိကာရော
၉၃၆. တတ္ထ ကတမော အယောနိသော မနသိကာရော? အနိစ္စေ ‘‘နိစ္စ’’န္တိ အယောနိသော မနသိကာရော, ဒုက္ခေ ‘‘သုခ’’န္တိ အယောနိသော မနသိကာရော, အနတ္တနိ ‘‘အတ္တာ’’တိ အယောနိသော မနသိကာရော, အသုဘေ ‘‘သုဘ’’န္တိ အယောနိသော မနသိကာရော, သစ္စဝိပ္ပဋိကုလေန ဝါ စိတ္တဿ အာဝဋ္ဋနာ အနာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂေါ သမန္နာဟာရော မနသိကာရော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အယောနိသော မနသိကာရော’’။
(ခ) ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာ
တတ္ထ ကတမာ ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာ? တတ္ထ ကတမော ကုမ္မဂ္ဂေါ? မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော, မိစ္ဆာဝါစာ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ, မိစ္ဆာဝါယာမော, မိစ္ဆာသတိ, မိစ္ဆာသမာဓိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကုမ္မဂ္ဂေါ’’။ ယာ ဣမဿ ကုမ္မဂ္ဂဿ သေဝနာ နိသေဝနာ သံသေဝနာ ဘဇနာ သမ္ဘဇနာ ဘတ္တိ သမ္ဘတ္တိ တံသမ္ပဝင်္ကတာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကုမ္မဂ္ဂသေဝနာ’’။
(ဂ) စေတသော စ လီနတ္တံ
တတ္ထ ကတမံ စေတသော စ လီနတ္တံ? ယာ စိတ္တဿ အကလ္ယတာ အကမ္မညတာ ဩလီယနာ သလ္လီယနာ လီနံ လီယနာ လီယိတတ္တံ ထိနံ ထိယနာ ထိယိတတ္တံ စိတ္တဿ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘စေတသော စ လီနတ္တံ’’။
တိကံ။
၄. စတုက္ကနိဒ္ဒေသော
(၁) စတ္တာရော အာသဝါ
၉၃၇. တတ္ထ ကတမေ စတ္တာရော အာသဝါ? ကာမာသဝေါ, ဘဝါသဝေါ, ဒိဋ္ဌာသဝေါ, အဝိဇ္ဇာသဝေါ။
(က) ကာမာသဝေါ
တတ္ထ ကတမော ကာမာသဝေါ? ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂေါ ကာမနန္ဒီ ကာမတဏှာ ကာမသိနေဟော ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမာသဝေါ’’။
(ခ) ဘဝါသဝေါ
တတ္ထ ကတမော ဘဝါသဝေါ? ယော ဘဝေသု ဘဝစ္ဆန္ဒော။ပေ.။ ဘဝဇ္ဈောသာနံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဘဝါသဝေါ’’။
(ဂ) ဒိဋ္ဌာသဝေါ
တတ္ထ ကတမော ဒိဋ္ဌာသဝေါ? ‘‘သဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အသဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အန္တဝါ လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အနန္တဝါ လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝါ, ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ ဝါ, ‘‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ‘‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ‘‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒိဋ္ဌာသဝေါ’’။ သဗ္ဗာပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌာသဝေါ။
(ဃ) အဝိဇ္ဇာသဝေါ
တတ္ထ ကတမော အဝိဇ္ဇာသဝေါ? ဒုက္ခေ အညာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ အညာဏံ , ဒုက္ခနိရောဓေ အညာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တေ အညာဏံ, အပရန္တေ အညာဏံ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ အညာဏံ, ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အညာဏံ။ ယံ ဧဝရူပံ အညာဏံ အဒဿနံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာလင္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာသဝေါ’’။ ဣမေ စတ္တာရော အာသဝါ။
(၂-၅) စတ္တာရော ဂန္ထာဒီ
၉၃၈. တတ္ထ ကတမေ စတ္တာရော ဂန္ထာ ။ပေ.။ စတ္တာရော ဩဃာ။ပေ.။ စတ္တာရော ယောဂါ။ပေ.။ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ? ကာမုပါဒါနံ, ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ, သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ, အတ္တဝါဒုပါဒါနံ။
(က) ကာမုပါဒါနံ
တတ္ထ ကတမံ ကာမုပါဒါနံ? ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော။ပေ.။ ကာမဇ္ဈောသာနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကာမုပါဒါနံ’’။
(ခ) ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ
တတ္ထ ကတမံ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ? ‘‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ။ပေ.။ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’’တိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ’’။ ဌပေတွာ သီလဗ္ဗတုပါဒါနဉ္စ အတ္တဝါဒုပါဒါနဉ္စ သဗ္ဗာပိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌုပါဒါနံ။
(ဂ) သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ
တတ္ထ ကတမံ သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ? ဣတော ဗဟိဒ္ဓါ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓိ သီလဗ္ဗတေန သုဒ္ဓီတိ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သီလဗ္ဗတုပါဒါနံ’’။
(ဃ) အတ္တဝါဒုပါဒါနံ
တတ္ထ ကတမံ အတ္တဝါဒုပါဒါနံ? ဣဓ အဿုတဝါ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒဿာဝီ အရိယဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒဿာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မဿ အကောဝိဒေါ သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော – ရူပံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ရူပဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ရူပံ ရူပသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ဝေဒနံ။ပေ.။ သညံ။ပေ.။ သင်္ခါရေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ အတ္တတော သမနုပဿတိ ဝိညာဏဝန္တံ ဝါ အတ္တာနံ အတ္တနိ ဝါ ဝိညာဏံ ဝိညာဏသ္မိံ ဝါ အတ္တာနံ။ ယာ ဧဝရူပါ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ပေ.။ ဝိပရိယာသဂ္ဂါဟော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အတ္တဝါဒုပါဒါနံ’’။ ဣမာနိ စတ္တာရိ ဥပါဒါနာနိ။
(၆) စတ္တာရော တဏ္ဟုပ္ပါဒါ
၉၃၉. တတ္ထ ကတမေ စတ္တာရော တဏ္ဟုပ္ပါဒါ? စီဝရဟေတု ဝါ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ပိဏ္ဍပါတဟေတု ဝါ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သေနာသနဟေတု ဝါ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဣတိဘဝါဘဝဟေတု ဝါ ဘိက္ခုနော တဏှာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ဣမေ စတ္တာရော တဏ္ဟုပ္ပါဒါ။
(၇) စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ? ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဒေါသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ။ ယာ ဧဝရူပါ အဂတိ အဂတိဂမနံ ဆန္ဒဂမနံ ဝဂ္ဂဂမနံ ဝါရိဂမနံ – ဣမာနိ စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ။
(၈) စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ
တတ္ထ ကတမေ စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ? အနိစ္စေ ‘‘နိစ္စ’’န္တိ သညာဝိပရိယာသော စိတ္တဝိပရိယာသော ဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသော, ဒုက္ခေ ‘‘သုခ’’န္တိ သညာဝိပရိယာသော စိတ္တဝိပရိယာသော ဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသော, အနတ္တနိ ‘‘အတ္တာ’’တိ သညာဝိပရိယာသော စိတ္တဝိပရိယာသော ဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသော, အသုဘေ ‘‘သုဘ’’န္တိ သညာဝိပရိယာသော စိတ္တဝိပရိယာသော ဒိဋ္ဌိဝိပရိယာသော – ဣမေ စတ္တာရော ဝိပရိယာသာ။
(၉) စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ
တတ္ထ ကတမေ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ? အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာ, အဿုတေ သုတဝါဒိတာ, အမုတေ မုတဝါဒိတာ, အဝိညာတေ ဝိညာတဝါဒိတာ – ဣမေ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ။
(၁၀) အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ
တတ္ထ ကတမေ အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ? ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝါဒိတာ, သုတေ အဿုတဝါဒိတာ, မုတေ အမုတဝါဒိတာ, ဝိညာတေ အဝိညာတဝါဒိတာ – ဣမေ စတ္တာရော အနရိယဝေါဟာရာ။
(၁၁) စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, မုသာဝါဒေါ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ။
(၁၂) အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ? မုသာဝါဒေါ, ပိသုဏာ ဝါစာ, ဖရုသာ ဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပေါ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဒုစ္စရိတာနိ။
(၁၃) စတ္တာရိ ဘယာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ? ဇာတိဘယံ, ဇရာဘယံ, ဗျာဓိဘယံ, မရဏဘယံ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ။
(၁၄) အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘယာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘယာနိ? ရာဇဘယံ, စောရဘယံ, အဂ္ဂိဘယံ, ဥဒကဘယံ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ။
တတ္ထ ကတမာနိ အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘယာနိ? ဦမိဘယံ, ကုမ္ဘီလဘယံ [ကုမ္ဘီရဘယံ, ကုမ္ဘီဠဘယံ (?) (ကုမ္ဘ + ဤရ + အ = ဘယ)], အာဝဋ္ဋဘယံ, သုသုကာဘယံ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ။
တတ္ထ ကတမာနိ အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဘယာနိ? အတ္တာနုဝါဒဘယံ, ပရာနုဝါဒဘယံ, ဒဏ္ဍဘယံ, ဒုဂ္ဂတိဘယံ – ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ။
(၁၅) စတဿော ဒိဋ္ဌိယော
တတ္ထ ကတမာ စတဿော ဒိဋ္ဌိယော? ‘‘သယင်္ကတံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘ပရင်္ကတံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘သယင်္ကတဉ္စ ပရင်္ကတဉ္စ သုခဒုက္ခ’’န္တိ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘အသယင်္ကာရံ အပရင်္ကာရံ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နံ သုခဒုက္ခ’’န္တိ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ဣမာ စတဿော ဒိဋ္ဌိယော။
စတုက္ကံ။
၅. ပဉ္စကနိဒ္ဒေသော
(၁) ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ
၉၄၀. တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ? သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော, ကာမစ္ဆန္ဒော, ဗျာပါဒေါ – ဣမာနိ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။
(၂) ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ? ရူပရာဂေါ, အရူပရာဂေါ, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ – ဣမာနိ ပဉ္စုဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ။
(၃) ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ? အာဝါသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ – ဣမာနိ ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ။
(၄) ပဉ္စ သင်္ဂါ
တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ သင်္ဂါ? ရာဂသင်္ဂေါ, ဒေါသသင်္ဂေါ, မောဟသင်္ဂေါ, မာနသင်္ဂေါ, ဒိဋ္ဌိသင်္ဂေါ – ဣမေ ပဉ္စ သင်္ဂါ။
(၅) ပဉ္စ သလ္လာ
တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ သလ္လာ? ရာဂသလ္လံ, ဒေါသသလ္လံ, မောဟသလ္လံ, မာနသလ္လံ, ဒိဋ္ဌိသလ္လံ – ဣမေ ပဉ္စ သလ္လာ။
(၆) ပဉ္စ စေတောခိလာ
၉၄၁. တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ? သတ္ထရိ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, ဓမ္မေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, သံဃေ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, သိက္ခာယ ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, သဗြဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော – ဣမေ ပဉ္စ စေတောခိလာ။
(၇) ပဉ္စ စေတသော ဝိနိဗန္ဓာ
တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ စေတသော ဝိနိဗန္ဓာ? ကာမေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပါသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏှော; ကာယေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ ရူပေ အဝီတရာဂေါ ဟောတိ။ ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတွာ သေယျသုခံ ပဿသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ; အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓါယ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝါ ဝတေန ဝါ တပေန ဝါ ဗြဟ္မစရိယေန ဝါ ဒေဝေါ ဝါ ဘဝိဿာမိ ဒေဝညတရော ဝါ’’တိ – ဣမေ ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ။
(၈) ပဉ္စ နီဝရဏာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ – ဣမာနိ ပဉ္စ နီဝရဏာနိ။
(၉) ပဉ္စ ကမ္မာနိ အာနန္တရိကာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စ ကမ္မာနိ အာနန္တရိကာနိ? မာတာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတာ ဟောတိ, ပိတာ ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော ဟောတိ, အရဟန္တော ဇီဝိတာ ဝေါရောပိတော ဟောတိ, ဒုဋ္ဌေန စိတ္တေန တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပါဒိတံ ဟောတိ , သံဃော ဘိန္နော ဟောတိ – ဣမာနိ ပဉ္စ ကမ္မာနိ အာနန္တရိကာနိ။
(၁၀) ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိယော
တတ္ထ ကတမာ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိယော? ‘‘သညီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ ဣတ္ထေကေ အဘိဝဒန္တိ, ‘‘အသညီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ ဣတ္ထေကေ အဘိဝဒန္တိ, ‘‘နေဝသညီနာသညီ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ ဣတ္ထေကေ အဘိဝဒန္တိ, သတော ဝါ ပန သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေန္တိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ဝါ ပနေကေ အဘိဝဒန္တိ – ဣမာ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌိယော။
(၁၁) ပဉ္စ ဝေရာ
၉၄၂. တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ ဝေရာ? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, မုသာဝါဒေါ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ – ဣမေ ပဉ္စ ဝေရာ။
(၁၂) ပဉ္စ ဗျသနာ
တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ ဗျသနာ? ဉာတိဗျသနံ, ဘောဂဗျသနံ, ရောဂဗျသနံ, သီလဗျသနံ, ဒိဋ္ဌိဗျသနံ – ဣမေ ပဉ္စ ဗျသနာ။
(၁၃) ပဉ္စ အက္ခန္တိယာ အာဒီနဝါ
တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ အက္ခန္တိယာ အာဒီနဝါ? ဗဟုနော ဇနဿ အပ္ပိယော ဟောတိ အမနာပေါ, ဝေရဗဟုလော စ ဟောတိ, ဝဇ္ဇဗဟုလော စ, သမ္မူဠ္ဟော ကာလင်္ကရောတိ, ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ – ဣမေ ပဉ္စ အက္ခန္တိယာ အာဒီနဝါ။
(၁၄) ပဉ္စ ဘယာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ? အာဇီဝကဘယံ, အသိလောကဘယံ, ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ, မရဏဘယံ, ဒုဂ္ဂတိဘယံ – ဣမာနိ ပဉ္စ ဘယာနိ။
(၁၅) ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ
၉၄၃. တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ?
(က) ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ [ဧဝံဒိဋ္ဌိ (သျာ.)] – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော , အယံ အတ္တာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညပေန္တိ။
(ခ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ကာမာ ဟိ, ဘော, အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။ တေသံ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝါ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒေါမနဿုပါယာသာ။ ယတော ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညပေန္တိ။
(ဂ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယဒေဝ တတ္ထ ဝိတက္ကိတံ ဝိစာရိတံ ဧတေန ဧတံ ဩဠာရိကံ အက္ခာယတိ။ ယတော ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညပေန္တိ။
(ဃ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယဒေဝ တတ္ထ ဣတိဂတံ စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတံ, ဧတေန ဧတံ ဩဠာရိကံ အက္ခာယတိ။ ယတော ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဣတိယာ စ ဝိရာဂါ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညပေန္တိ။
(င) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ နေသော နတ္ထီတိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? ယဒေဝ တတ္ထ သုခဣတိ စေတသော အာဘောဂေါ, ဧတေန ဧတံ ဩဠာရိကံ အက္ခာယတိ။ ယတော ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သုခဿ စ ပဟာနာ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ပရမဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနံ ပညပေန္တိ။ ဣမေ ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ။
ပဉ္စကံ။
၆. ဆက္ကနိဒ္ဒေသော
(၁) ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ
၉၄၄. တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ? ကောဓေါ, မက္ခော, ဣဿာ, သာဌေယျံ, ပါပိစ္ဆတာ, သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသိတာ – ဣမာနိ ဆ ဝိဝါဒမူလာနိ။
(၂) ဆ ဆန္ဒရာဂါ
တတ္ထ ကတမေ ဆ ဆန္ဒရာဂါ? ဆန္ဒရာဂါ ဂေဟသိတာ ဓမ္မာ။ မနာပိယေသု ရူပေသု ဂေဟသိတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ, မနာပိယေသု သဒ္ဒေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဂန္ဓေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ရသေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဓမ္မေသု ဂေဟသိတော ရာဂေါ သာရာဂေါ စိတ္တဿ သာရာဂေါ – ဣမေ ဆ ဆန္ဒရာဂါ။
(၃) ဆ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ? အမနာပိယေသု ရူပေသု စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ, အမနာပိယေသု သဒ္ဒေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဂန္ဓေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ရသေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဓမ္မေသု စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ – ဣမာနိ ဆ ဝိရောဓဝတ္ထူနိ။
(၄) ဆ တဏှာကာယာ
တတ္ထ ကတမေ ဆ တဏှာကာယာ? ရူပတဏှာ, သဒ္ဒတဏှာ, ဂန္ဓတဏှာ, ရသတဏှာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏှာ, ဓမ္မတဏှာ – ဣမေ ဆ တဏှာကာယာ။
(၅) ဆ အဂါရဝါ
၉၄၅. တတ္ထ ကတမေ ဆ အဂါရဝါ? သတ္ထရိ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော, ဓမ္မေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော, သံဃေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော, သိက္ခာယ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော, အပ္ပမာဒေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော, ပဋိသန္ထာရေ အဂါရဝေါ ဝိဟရတိ အပ္ပတိဿော – ဣမေ ဆ အဂါရဝါ။
(၆) ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ
တတ္ထ ကတမေ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ? ကမ္မာရာမတာ, ဘဿာရာမတာ, နိဒ္ဒါရာမတာ, သင်္ဂဏိကာရာမတာ, သံသဂ္ဂါရာမတာ, ပပဉ္စာရာမတာ – ဣမေ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ။
(၇) အပရေပိ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ
၉၄၆. တတ္ထ ကတမေ အပရေပိ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ? ကမ္မာရာမတာ, ဘဿာရာမတာ, နိဒ္ဒါရာမတာ, သင်္ဂဏိကာရာမတာ, ဒေါဝစဿတာ, ပါပမိတ္တတာ – ဣမေ ဆ ပရိဟာနိယာ ဓမ္မာ။
(၈) ဆ သောမနဿုပဝိစာရာ
တတ္ထ ကတမေ ဆ သောမနဿုပဝိစာရာ? စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ သောမနဿဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ သောမနဿဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ – ဣမေ ဆ သောမနဿုပဝိစာရာ။
(၉) ဆ ဒေါမနဿုပဝိစာရာ
တတ္ထ ကတမေ ဆ ဒေါမနဿုပဝိစာရာ? စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဒေါမနဿဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဒေါမနဿဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ – ဣမေ ဆ ဒေါမနဿုပဝိစာရာ။
(၁၀) ဆ ဥပေက္ခုပဝိစာရာ
တတ္ထ ကတမေ ဆ ဥပေက္ခုပဝိစာရာ? စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသွာ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, သောတေန သဒ္ဒံ သုတွာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတွာ။ပေ.။ ဇိဝှာယ ရသံ သာယိတွာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတွာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ – ဣမေ ဆ ဥပေက္ခုပဝိစာရာ။
(၁၁) ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနိ
၉၄၇. တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနိ? မနာပိယေသု ရူပေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ သာတံ စေတသိကံ သုခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ သာတံ သုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ သာတာ သုခါ ဝေဒနာ, မနာပိယေသု သဒ္ဒေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဂန္ဓေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ရသေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ပေ.။ မနာပိယေသု ဓမ္မေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ သာတံ စေတသိကံ သုခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ သာတံ သုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ သာတာ သုခါ ဝေဒနာ – ဣမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ သောမနဿာနိ။
(၁၂) ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ? အမနာပိယေသု ရူပေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အမနာပိယေသု သဒ္ဒေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဂန္ဓေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ရသေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ပေ.။ အမနာပိယေသု ဓမ္မေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ – ဣမာနိ ဆ ဂေဟသိတာနိ ဒေါမနဿာနိ။
(၁၃) ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာ
တတ္ထ ကတမာ ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာ? ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု ရူပေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ နေဝ သာတံ နာသာတံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ, ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု သဒ္ဒေသု။ပေ.။ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု ဂန္ဓေသု။ပေ.။ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု ရသေသု။ပေ.။ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု ဖောဋ္ဌဗ္ဗေသု။ပေ.။ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယေသု ဓမ္မေသု ဂေဟသိတံ စေတသိကံ နေဝ သာတံ နာသာတံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ – ဣမာ ဆ ဂေဟသိတာ ဥပေက္ခာ။
(၁၄) ဆ ဒိဋ္ဌိယော
၉၄၈. တတ္ထ ကတမာ ဆ ဒိဋ္ဌိယော? ‘‘အတ္ထိ မေ အတ္တာ’’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘နတ္ထိ မေ အတ္တာ’’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘အတ္တနာ ဝါ အနတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ‘‘အနတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီ’’တိ ဝါ အဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; အထ ဝါ ပနဿ ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘‘သော မေ အယံ အတ္တာ ဝဒေါ ဝေဒေယျော တတြ တတြ ဒီဃရတ္တံ ကလျာဏပါပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပါကံ ပစ္စနုဘောတိ။ န သော ဇာတော နာဟောသိ, န သော ဇာတော န ဘဝိဿတိ, နိစ္စော ဓုဝေါ သဿတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော’’တိ ဝါ ပနဿ သစ္စတော ထေတတော ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဣမာ ဆ ဒိဋ္ဌိယော။
ဆက္ကံ။
၇. သတ္တကနိဒ္ဒေသော
(၁) သတ္တာနုသယာ
၉၄၉. တတ္ထ ကတမေ သတ္တာနုသယာ? ကာမရာဂါနုသယော, ပဋိဃာနုသယော, မာနာနုသယော, ဒိဋ္ဌာနုသယော, ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော, ဘဝရာဂါနုသယော, အဝိဇ္ဇာနုသယော – ဣမေ သတ္တ အနုသယာ။
(၂) သတ္တ သံယောဇနာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ သတ္တ သံယောဇနာနိ? ကာမရာဂသံယောဇနံ, ပဋိဃသံယောဇနံ, မာနသံယောဇနံ, ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ, ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇနံ, ဘဝရာဂသံယောဇနံ, အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ – ဣမာနိ သတ္တ သံယောဇနာနိ။
(၃) သတ္တ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ သတ္တ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ? ကာမရာဂပရိယုဋ္ဌာနံ, ပဋိဃပရိယုဋ္ဌာနံ, မာနပရိယုဋ္ဌာနံ, ဒိဋ္ဌိပရိယုဋ္ဌာနံ, ဝိစိကိစ္ဆာပရိယုဋ္ဌာနံ, ဘဝရာဂပရိယုဋ္ဌာနံ, အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ – ဣမာနိ သတ္တ ပရိယုဋ္ဌာနာနိ။
(၄) သတ္တ အသဒ္ဓမ္မာ
၉၅၀. တတ္ထ ကတမေ သတ္တ အသဒ္ဓမ္မာ? အဿဒ္ဓေါ ဟောတိ, အဟိရိကော ဟောတိ, အနောတ္တပ္ပီ ဟောတိ, အပ္ပဿုတော ဟောတိ, ကုသီတော ဟောတိ, မုဋ္ဌဿတီ ဟောတိ, ဒုပ္ပညော ဟောတိ – ဣမေ သတ္တ အသဒ္ဓမ္မာ။
(၅) သတ္တ ဒုစ္စရိတာနိ
တတ္ထ ကတမာနိ သတ္တ ဒုစ္စရိတာနိ? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, မုသာဝါဒေါ, ပိသုဏာ ဝါစာ, ဖရုသာ ဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပေါ – ဣမာနိ သတ္တ ဒုစ္စရိတာနိ။
(၆) သတ္တ မာနာ
တတ္ထ ကတမေ သတ္တ မာနာ? မာနော, အတိမာနော, မာနာတိမာနော, ဩမာနော, အဓိမာနော, အသ္မိမာနော, မိစ္ဆာမာနော – ဣမေ သတ္တ မာနာ။
(၇) သတ္တ ဒိဋ္ဌိယော
၉၅၁. (က) တတ္ထ ကတမာ သတ္တ ဒိဋ္ဌိယော? ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဧဝံဝါဒီ ဟောတိ ဧဝံဒိဋ္ဌိ – ‘‘ယတော ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ရူဣ စာတုမဟာဘူတိကော [စာတုမ္မဟာဘူတိကော (သီ. သျာ.)] မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝေါ ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(ခ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ ဘော အညော အတ္တာ ဒိဗ္ဗော ရူဣ ကာမာဝစရော ကဗဠီကာရဘက္ခော။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာသမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(ဂ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဘော, အညော အတ္တာ ဒိဗ္ဗော ရူဣ မနောမယော သဗ္ဗင်္ဂပစ္စင္ဂီ အဟီနိန္ဒ္ရိယော။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(ဃ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဘော, အညော အတ္တာ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ အနန္တော အာကာသောတိ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂေါ။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(င) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဘော, အညော အတ္တာ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ အနန္တံ ဝိညာဏန္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂေါ။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(စ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ, ဘော, ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဘော, အညော အတ္တာ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နတ္ထိ ကိဉ္စီတိ အာကိဉ္စညာယတနူပဂေါ။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။
(ဆ) တမညော ဧဝမာဟ – ‘‘အတ္ထိ ခေါ ပန ဧသော အတ္တာ ယံ တွံ ဝဒေသိ။ ‘နေသော နတ္ထီ’တိ ဝဒါမိ။ နော စ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ ဧတ္တာဝတာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတိ။ အတ္ထိ ခေါ, ဘော, အညော အတ္တာ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနူပဂေါ။ တံ တွံ န ဇာနာသိ န ပဿသိ။ တမဟံ ဇာနာမိ ပဿာမိ။ သော ခေါ, ဘော, အတ္တာ ယတော ကာယဿ ဘေဒါ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနဿတိ န ဟောတိ ပရံ မရဏာ, ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဘော, အယံ အတ္တာ သမ္မာ သမုစ္ဆိန္နော ဟောတီ’’တိ။ ဣတ္ထေကေ သတော သတ္တဿ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညပေန္တိ။ ဣမာ သတ္တ ဒိဋ္ဌိယော။
သတ္တကံ။
၈. အဋ္ဌကနိဒ္ဒေသော
(၁) အဋ္ဌ ကိလေသဝတ္ထူနိ
၉၅၂. တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌ ကိလေသဝတ္ထူနိ? လောဘော, ဒေါသော, မောဟော, မာနော, ဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, ထိနံ, ဥဒ္ဓစ္စံ – ဣမာနိ အဋ္ဌ ကိလေသဝတ္ထူနိ။
(၂) အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ
၉၅၃. တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ?
(က) ဣဓ ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကမ္မံ ခေါ မေ ကာတဗ္ဗံ ဘဝိဿတိ။ ကမ္မံ ခေါ ပန မေ ကရောန္တဿ ကာယော ကိလမိဿတိ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ပဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။
(ခ) ပုန စပရံ ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ခေါ ကမ္မံ အကာသိံ။ ကမ္မံ ခေါ ပန မေ ကရောန္တဿ ကာယော ကိလန္တော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ဒုတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။
(ဂ) ပုန စပရံ ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘မဂ္ဂေါ ခေါ မေ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိဿတိ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပန မေ ဂစ္ဆန္တဿ ကာယော ကိလမိဿတိ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ တတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။
(ဃ) ပုန စပရံ ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂေါ ဂတော ဟောတိ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ခေါ မဂ္ဂံ အဂမာသိံ။ မဂ္ဂံ ခေါ ပန မေ ဂစ္ဆန္တဿ ကာယော ကိလန္တော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ ကုသီတဝတ္ထု။
(င) ပုန စပရံ ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော နာလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော ကိလန္တော အကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ ကုသီတဝတ္ထု။
(စ) ပုန စပရံ ဘိက္ခု ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော လဘတိ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဂါမံ ဝါ နိဂမံ ဝါ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အလတ္ထံ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ။ တဿ မေ ကာယော ကိလန္တော အကမ္မညော မာသာစိတံ မညေ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ကုသီတဝတ္ထု။
(ဆ) ပုန စပရံ ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ဥပ္ပန္နော ခေါ မေ အယံ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓေါ။ အတ္ထိ ကပ္ပော နိပဇ္ဇိတုံ ။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ သတ္တမံ ကုသီတဝတ္ထု။
(ဇ) ပုန စပရံ ဘိက္ခု ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော [ဂိလာနဝုဋ္ဌိတော (သဒ္ဒနီဘိ) အ. နိ. ၆.၁၆ ပါဠိယာ ဋီကာ ပဿိတဗ္ဗာ] ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တဿ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ခေါ ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တဿ မေ ကာယော ဒုဗ္ဗလော အကမ္မညော။ ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ သော နိပဇ္ဇတိ; န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တဿ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတဿ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတဿ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။ ဣမာနိ အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ။
(၃) အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု စိတ္တဿ ပဋိဃာတော
၉၅၄. တတ္ထ ကတမေသု အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု စိတ္တဿ ပဋိဃာတော? လာဘေ သာရာဂေါ, အလာဘေ ပဋိဝိရောဓေါ, ယသေ သာရာဂေါ, အယသေ ပဋိဝိရောဓေါ, ပသံသာယ သာရာဂေါ, နိန္ဒာယ ပဋိဝိရောဓေါ, သုခေ သာရာဂေါ, ဒုက္ခေ ပဋိဝိရောဓေါ – ဣမေသု အဋ္ဌသု လောကဓမ္မေသု စိတ္တဿ ပဋိဃာတော။
(၄) အဋ္ဌအနရိယဝေါဟာရာ
၉၅၅. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ? အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝါဒိတာ, အဿုတေ သုတဝါဒိတာ, အမုတေ မုတဝါဒိတာ, အဝိညာတေ ဝိညာတဝါဒိတာ, ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝါဒိတာ, သုတေ အဿုတဝါဒိတာ, မုတေ အမုတဝါဒိတာ, ဝိညာတေ အဝိညာတဝါဒိတာ – ဣမေ အဋ္ဌ အနရိယဝေါဟာရာ။
(၅) အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ
၉၅၆. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ? မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော, မိစ္ဆာဝါစာ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ, မိစ္ဆာဝါယာမော, မိစ္ဆာသတိ, မိစ္ဆာသမာဓိ – ဣမေ အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ။
(၆) အဋ္ဌ ပုရိသဒေါသာ
၉၅၇. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌ ပုရိသဒေါသာ? (က) ဣဓ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော [စောဒိယမာနော (သီ. သျာ.) အ. နိ. ၈.၁၄] ‘‘န သရာမိ န သရာမီ’’တိ အဿတိယာဝ နိဗ္ဗေဌေတိ။ အယံ ပဌမော ပုရိသဒေါသော။
(ခ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော စောဒကံယေဝ ပဋိပ္ဖရတိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တုယှံ ဗာလဿ အဗျတ္တဿ ဘဏိတေန! တ္ဝမ္ပိ နာမ မံ ဘဏိတဗ္ဗံ မညသီ’’တိ! အယံ ဒုတိယော ပုရိသဒေါသော။
(ဂ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော စောဒကံယေဝ [စောဒကဿေဝ (သျာ.) အ. နိ. ၈.၁၄] ပစ္စာရောပေတိ – ‘‘တ္ဝမ္ပိ ခေါသိ ဣတ္ထန္နာမံ အာပတ္တိံ အာပန္နော။ တွံ တာဝ ပဌမံ ပဋိကရောဟီ’’တိ။ အယံ တတိယော ပုရိသဒေါသော။
(ဃ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော အညေနာညံ ပဋိစရတိ, ဗဟိဒ္ဓါ ကထံ အပနာမေတိ, ကောပဉ္စ ဒေါသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပါတုကရောတိ။ အယံ စတုတ္ထော ပုရိသဒေါသော။
(င) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော သံဃမဇ္ဈေ ဗာဟာဝိက္ခေပကံ ဘဏတိ။ အယံ ပဉ္စမော ပုရိသဒေါသော။
(စ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော အနာဒိယိတွာ သသံဃံ, အနာဒိယိတွာ စောဒကံ, သာပတ္တိကောဝ [အာပတ္တိကောဝ (က.) အ. နိ. ၈.၁၄] ယေနကာမံ ပက္ကမတိ။ အယံ ဆဋ္ဌော ပုရိသဒေါသော။
(ဆ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ‘‘နေဝါဟံ အာပန္နောမှိ, န ပနာဟံ အနာပန္နောမှီ’’တိ တုဏှီဘူတော သသံဃံ ဝိဟေသေတိ။ အယံ သတ္တမော ပုရိသဒေါသော။
(ဇ) ပုန စပရံ ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ စောဒေန္တိ။ သော ဘိက္ခု ဘိက္ခူဟိ အာပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ဧဝမာဟ – ‘‘ကိံ နု ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော အတိဗာဠှံ မယိ ဗျာဝဋာ။ ဣဒါနာဟံ သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိဿာမီ’’တိ။ သော သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တိတွာ ဧဝမာဟ – ‘‘ဣဒါနိ ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော အတ္တမနာ ဟောထာ’’တိ။ အယံ အဋ္ဌမော ပုရိသဒေါသော။ ဣမေ အဋ္ဌ ပုရိသဒေါသာ။
(၇) အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ
၉၅၈. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ? ‘‘ရူဣ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – အသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; အရူဣ အတ္တာ။ပေ.။ ရူဣ စ အရူဣ စ။ပေ.။ နေဝရူဣနာရူဣ။ပေ.။ ‘‘အန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – အသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အနန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – အသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အန္တဝါ စ အနန္တဝါ စ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – အသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘နေဝန္တဝါ နာနန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – အသညီတိ နံ ပညပေန္တိ။ ဣမေ အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ။
(၈) အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ
၉၅၉. တတ္ထ ကတမေ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ? ‘‘ရူဣ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အရူဣ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘ရူဣ စ အရူဣ စ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘နေဝရူဣနာရူဣ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အနန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘အန္တဝါ စ အနန္တဝါ စ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ; ‘‘နေဝန္တဝါ နာနန္တဝါ အတ္တာ ဟောတိ အရောဂေါ ပရံ မရဏာ’’တိ – နေဝသညီနာသညီတိ နံ ပညပေန္တိ။ ဣမေ အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ။
အဋ္ဌကံ။
၉. နဝကနိဒ္ဒေသော
(၁) နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ
၉၆၀. တတ္ထ ကတမာနိ နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ? ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ ; ‘‘အနတ္ထံ မေ စရတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ; ‘‘အနတ္ထံ မေ စရိဿတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ; ‘‘ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရိ’’။ပေ.။ အနတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရိဿတီတိ အာဃာတော ဇာယတိ; အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရိဿတီတိ အာဃာတော ဇာယတိ။ ဣမာနိ နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ။
(၂) နဝ ပုရိသမလာနိ
၉၆၁. တတ္ထ ကတမာနိ နဝ ပုရိသမလာနိ? ကောဓေါ, မက္ခော, ဣဿာ, မစ္ဆရိယံ, မာယာ, သာဌေယျံ, မုသာဝါဒေါ, ပါပိစ္ဆတာ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ – ဣမာနိ နဝ ပုရိသမလာနိ။
(၃) နဝဝိဓါ မာနာ
၉၆၂. တတ္ထ ကတမေ နဝဝိဓါ မာနာ? ‘‘သေယျဿ သေယျောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘သေယျဿ သဒိသောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘သေယျဿ ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘သဒိသဿ သေယျောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘သဒိသဿ သဒိသောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘သဒိသဿ ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘ဟီနဿ သေယျောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘ဟီနဿ သဒိသောဟမသ္မီ’’တိ မာနော, ‘‘ဟီနဿ ဟီနောဟမသ္မီ’’တိ မာနော – ဣမေ နဝဝိဓါ မာနာ။
(၄) နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ
၉၆၃. တတ္ထ ကတမေ နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ? တဏှံ ပဋိစ္စ ပရိယေသနာ, ပရိယေသနံ ပဋိစ္စ လာဘော, လာဘံ ပဋိစ္စ ဝိနိစ္ဆယော, ဝိနိစ္ဆယံ ပဋိစ္စ ဆန္ဒရာဂေါ, ဆန္ဒရာဂံ ပဋိစ္စ အဇ္ဈောသာနံ, အဇ္ဈောသာနံ ပဋိစ္စ ပရိဂ္ဂဟော, ပရိဂ္ဂဟံ ပဋိစ္စ မစ္ဆရိယံ, မစ္ဆရိယံ ပဋိစ္စ အာရက္ခော, အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒဏ္ဍာဒါန-သတ္ထာဒါန-ကလဟ-ဝိဂ္ဂဟဝိဝါဒ-တုဝံတုဝံ-ပေသုည-မုသာဝါဒါ အနေကေ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ – ဣမေ နဝ တဏှာမူလကာ ဓမ္မာ။
(၅) နဝ ဣဉ္ဇိတာနိ
၉၆၄. တတ္ထ ကတမာနိ နဝ ဣဉ္ဇိတာနိ? ‘‘အသ္မီ’’တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ , ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ ‘‘ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘ရူဣ ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘အရူဣ ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘သညီ ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘အသညီ ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ, ‘‘နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿ’’န္တိ ဣဉ္ဇိတမေတံ – ဣမာနိ နဝ ဣဉ္ဇိတာနိ။
(၆-၉) နဝ မညိတာဒီနိ
၉၆၅. တတ္ထ ကတမာနိ နဝ မညိတာနိ။ နဝ ဖန္ဒိတာနိ။ နဝ ပပဉ္စိတာနိ။ နဝ သင်္ခတာနိ? ‘‘အသ္မီ’’တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘အဟမသ္မီ’’တိ သင်္ခတမေတံ , ‘‘အယမဟမသ္မီ’’တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘ရူဣ ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘အရူဣ ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘သညီ ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ , ‘‘အသညီ ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ, ‘‘နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿ’’န္တိ သင်္ခတမေတံ – ဣမာနိ နဝ သင်္ခတာနိ။
နဝကံ။
၁၀. ဒသကနိဒ္ဒေသော
(၁) ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ
၉၆၆. တတ္ထ ကတမာနိ ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ? လောဘော, ဒေါသော, မောဟော, မာနော, ဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, ထိနံ, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဟိရိကံ, အနောတ္တပ္ပံ – ဣမာနိ ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ။
(၂) ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနိ
၉၆၇. တတ္ထ ကတမာနိ ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနိ? ‘‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘အနတ္ထံ မေ စရတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘အနတ္ထံ မေ စရိဿတီ’’တိ အာဃာတော ဇာယတိ, ‘‘ပိယဿ မေ မနာပဿ အနတ္ထံ အစရိ’’။ပေ.။ အနတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရိဿတီတိ အာဃာတော ဇာယတိ, အပ္ပိယဿ မေ အမနာပဿ အတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရိဿတီတိ အာဃာတော ဇာယတိ, အဋ္ဌာနေ ဝါ ပန အာဃာတော ဇာယတိ – ဣမာနိ ဒသ အာဃာတဝတ္ထူနိ။
(၃) ဒသ အကုသလကမ္မပထာ
၉၆၈. တတ္ထ ကတမေ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ? ပါဏာတိပါတော, အဒိန္နာဒါနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, မုသာဝါဒေါ, ပိသုဏာ ဝါစာ, ဖရုသာ ဝါစာ, သမ္ဖပ္ပလာပေါ, အဘိဇ္ဈာ, ဗျာပါဒေါ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ – ဣမေ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ။
(၄) ဒသ သံယောဇနာနိ
၉၆၉. တတ္ထ ကတမာနိ ဒသ သံယောဇနာနိ? ကာမရာဂသံယောဇနံ, ပဋိဃသံယောဇနံ , မာနသံယောဇနံ, ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ, ဝိစိကိစ္ဆာသံယောဇနံ, သီလဗ္ဗတပရာမာသသံယောဇနံ, ဘဝရာဂသံယောဇနံ, ဣဿာသံယောဇနံ, မစ္ဆရိယသံယောဇနံ, အဝိဇ္ဇာသံယောဇနံ – ဣမာနိ ဒသ သံယောဇနာနိ။
(၅) ဒသ မိစ္ဆတ္တာ
၉၇၀. တတ္ထ ကတမေ ဒသ မိစ္ဆတ္တာ? မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပော, မိစ္ဆာဝါစာ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော, မိစ္ဆာအာဇီဝေါ, မိစ္ဆာဝါယာမော, မိစ္ဆာသတိ, မိစ္ဆာသမာဓိ , မိစ္ဆာဉာဏံ, မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ – ဣမေ ဒသ မိစ္ဆတ္တာ။
(၆) ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ
၉၇၁. တတ္ထ ကတမာ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ? နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ [သမဂ္ဂတာ (က.)] သမ္မာ ပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီတိ – အယံ ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။
(၇) ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ
၉၇၂. တတ္ထ ကတမာ ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ? သဿတော လောကောတိ ဝါ, အသဿတော လောကောတိ ဝါ, အန္တဝါ လောကောတိ ဝါ, အနန္တဝါ လောကောတိ ဝါ, တံ ဇီဝံ တံ သရီရန္တိ ဝါ, အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရန္တိ ဝါ, ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ, န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ, ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ, နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ – အယံ ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂါဟိကာ ဒိဋ္ဌိ။
ဒသကံ။
၁၁. တဏှာဝိစရိတနိဒ္ဒေသော
(၁) အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ
၉၇၃. တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ? အသ္မီတိ ဟောတိ, ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ, ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ, အညထာသ္မီတိ ဟောတိ, ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, အသသ္မီတိ ဟောတိ, သာတသ္မီတိ ဟောတိ, သိယန္တိ ဟောတိ, ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ, အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ, အပါဟံ သိယန္တိ ဟောတိ, အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ, အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ, အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
၉၇၄. ကထဉ္စ အသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ [အနဝကာရီ (သီ. က.)] ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ အသ္မီတိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, အသ္မီတိ မာနံ ပဋိလဘတိ , အသ္မီတိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထသ္မီတိ ဝါ ဧဝသ္မီတိ ဝါ အညထာသ္မီတိ ဝါ။
(၂) ကထဉ္စ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ? ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ, ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ, ဝေဿောသ္မီတိ ဝါ, သုဒ္ဒေါသ္မီတိ ဝါ, ဂဟဋ္ဌောသ္မီတိ ဝါ, ပဗ္ဗဇိတောသ္မီတိ ဝါ, ဒေဝေါသ္မီတိ ဝါ, မနုဿောသ္မီတိ ဝါ, ရူဣသ္မီတိ ဝါ, အရူဣသ္မီတိ ဝါ, သညီသ္မီတိ ဝါ, အသညီသ္မီတိ ဝါ, နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ။
(၃) ကထဉ္စ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ [ပရံ ပုဂ္ဂလံ (သျာ.)] ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော တထာဟံ ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော တထာဟံ ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဝေဿော တထာဟံ ဝေဿောသ္မီတိ ဝါ ယထာ သော သုဒ္ဒေါ တထာဟံ သုဒ္ဒေါသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဂဟဋ္ဌော တထာဟံ ဂဟဋ္ဌောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ပဗ္ဗဇိတော တထာဟံ ပဗ္ဗဇိတောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဒေဝေါ တထာဟံ ဒေဝေါသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော မနုဿော တထာဟံ မနုဿောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ရူဣ တထာဟံ ရူဣသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော အရူဣ တထာဟံ အရူဣသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော သညီ တထာဟံ သညီသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော အသညီ တထာဟံ အသညီသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ။
(၄) ကထဉ္စ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော နာဟံ တထာ ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဝေဿော နာဟံ တထာ ဝေဿောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော သုဒ္ဒေါ နာဟံ တထာ သုဒ္ဒေါသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဂဟဋ္ဌော နာဟံ တထာ ဂဟဋ္ဌောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ပဗ္ဗဇိတော နာဟံ တထာ ပဗ္ဗဇိတောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဒေဝေါ နာဟံ တထာ ဒေဝေါသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော မနုဿော နာဟံ တထာ မနုဿောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ရူဣ နာဟံ တထာ ရူဣသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော အရူဣ နာဟံ တထာ အရူဣသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော သညီ နာဟံ တထာ သညီသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော အသညီ နာဟံ တထာ အသညီသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ။
(၅) ကထဉ္စ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဘဝိဿန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, ဘဝိဿန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ , ဘဝိဿန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဝါ။
(၆) ကထဉ္စ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဗြာဟ္မဏော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဝေဿော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, သုဒ္ဒေါ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဂဟဋ္ဌော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ပဗ္ဗဇိတော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဒေဝေါ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, မနုဿော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ရူဣ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, အရူဣ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, သညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, အသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၇) ကထဉ္စ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော တထာဟံ ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော တထာဟံ ဗြာဟ္မဏော ဘဝိဿန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၈) ကထဉ္စ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော နာဟံ တထာ ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော ဘဝိဿန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၉) ကထဉ္စ အသသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ နိစ္စောသ္မိ ဓုဝေါသ္မိ သဿတောသ္မိ အဝိပရိဏာမဓမ္မောသ္မီတိ – ဧဝံ အသသ္မီတိ ဟောတိ။
(၁၀) ကထဉ္စ သာတသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ ဝိနဿိဿာမိ န ဘဝိဿာမီတိ – ဧဝံ သာတသ္မီတိ ဟောတိ။
(၁၁) ကထဉ္စ သိယန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ သိယန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, သိယန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ , သိယန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဝါ, ဧဝံ သိယန္တိ ဝါ, အညထာ သိယန္တိ ဝါ။
(၁၂) ကထဉ္စ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ? ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ, ဝေဿော သိယန္တိ ဝါ, သုဒ္ဒေါ သိယန္တိ ဝါ, ဂဟဋ္ဌော သိယန္တိ ဝါ, ပဗ္ဗဇိတော သိယန္တိ ဝါ, ဒေဝေါ သိယန္တိ ဝါ, မနုဿော သိယန္တိ ဝါ, ရူဣ သိယန္တိ ဝါ, အရူဣ သိယန္တိ ဝါ, သညီ သိယန္တိ ဝါ, အသညီ သိယန္တိ ဝါ, နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၃) ကထဉ္စ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော တထာဟံ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော တထာဟံ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၄) ကထဉ္စ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော နာဟံ တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၅) ကထဉ္စ အပါဟံ သိယန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ အပါဟံ သိယန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, အပါဟံ သိယန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ, အပါဟံ သိယန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဝါ။
(၁၆) ကထဉ္စ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ? အပါဟံ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ဝေဿော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ သုဒ္ဒေါ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ဂဟဋ္ဌော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ပဗ္ဗဇိတော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ဒေဝေါ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ မနုဿော သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ ရူဣ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ အရူဣ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ သညီ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ အသညီ သိယန္တိ ဝါ, အပါဟံ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ။ (၁၇) ကထဉ္စ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော အပါဟံ တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော အပါဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ အပါဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၈) ကထဉ္စ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော အပါဟံ န တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော အပါဟံ န တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ အပါဟံ န တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ။
(၂) ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ
၉၇၅. တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ? ဣမိနာ အသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အသသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ သာတသ္မီတိ ဟောတိ, ဣမိနာ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အပါဟံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ, ဣမိနာ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
၉၇၆. (၁) ကထဉ္စ ဣမိနာ အသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ အသ္မီတိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ , ဣမိနာ အသ္မီတိ မာနံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ အသ္မီတိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ဧဝသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ အညထာသ္မီတိ ဝါ။
(၂) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ? ဣမိနာ ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ဝေဿောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ သုဒ္ဒေါသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ဂဟဋ္ဌောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ပဗ္ဗဇိတောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ဒေဝေါသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ မနုဿောသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ ရူဣသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ အရူဣသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ သညီသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ အသညီသ္မီတိ ဝါ, ဣမိနာ နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီတိ ဟောတိ။
(၃) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ တထာဟံ ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ တထာဟံ ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဧဝသ္မီတိ ဟောတိ။
(၄) ကထဉ္စ ဣမိနာ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ခတ္တိယောသ္မီတိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏောသ္မီတိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီသ္မီတိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အညထာသ္မီတိ ဟောတိ။
(၅) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ ဘဝိဿန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ ဘဝိဿန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ ဘဝိဿန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣမိနာ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဝါ။
(၆) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ဣမိနာ ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ။ပေ.။ ဣမိနာ အရူဣ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဣမိနာ သညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ဣမိနာ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဣတ္ထံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၇) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ တထာဟံ ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ တထာဟံ ဗြာဟ္မဏော ဘဝိဿန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဧဝံ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၈) ကထဉ္စ ဣမိနာ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ခတ္တိယော ဘဝိဿန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော ဘဝိဿန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ ဘဝိဿန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အညထာ ဘဝိဿန္တိ ဟောတိ။
(၉) ကထဉ္စ ဣမိနာ အသသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ [အဝကာရီ (သီ.)] ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ နိစ္စောသ္မိ ဓုဝေါသ္မိ သဿတောသ္မိ အဝိပရိဏာမဓမ္မောသ္မီတိ – ဧဝံ ဣမိနာ အသသ္မီတိ ဟောတိ။
(၁၀) ကထဉ္စ ဣမိနာ သာတသ္မီတိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ ဥစ္ဆိဇ္ဇိဿာမိ ဝိနဿိဿာမိ န ဘဝိဿာမီတိ – ဧဝံ ဣမိနာ သာတသ္မီတိ ဟောတိ။
(၁၁) ကထဉ္စ ဣမိနာ သိယန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ သိယန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ သိယန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ သိယန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣမိနာ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဧဝံ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အညထာ သိယန္တိ ဝါ။
(၁၂) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ? ဣမိနာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဝေဿော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ သုဒ္ဒေါ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဂဟဋ္ဌော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ပဗ္ဗဇိတော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ဒေဝေါ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ မနုဿော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ ရူဣ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အရူဣ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ သညီ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အသညီ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၃) ကထဉ္စ ဣမိနာ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ တထာဟံ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ တထာဟံ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ တထာဟံ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၄) ကထဉ္စ ဣမိနာ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ နာဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ နာဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၅) ကထဉ္စ ဣမိနာ အပါဟံ သိယန္တိ ဟောတိ? ကဉ္စိ ဓမ္မံ အဝကာရိံ ကရိတွာ ရူပံ။ပေ.။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင်္ခါရေ။ ဝိညာဏံ ဣမိနာ အပါဟံ သိယန္တိ ဆန္ဒံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ အပါဟံ သိယန္တိ မာနံ ပဋိလဘတိ, ဣမိနာ အပါဟံ သိယန္တိ ဒိဋ္ဌိံ ပဋိလဘတိ။ တသ္မိံ သတိ ဣမာနိ ပပဉ္စိတာနိ ဟောန္တိ – ဣမိနာ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဝါ။
(၁၆) ကထဉ္စ ဣမိနာ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ? ဣမိနာ အပါဟံ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ဝေဿော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ သုဒ္ဒေါ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ဂဟဋ္ဌော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ပဗ္ဗဇိတော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ဒေဝေါ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ မနုဿော သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ ရူဣ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ အရူဣ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ သညီ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ အသညီ သိယန္တိ ဝါ, ဣမိနာ အပါဟံ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အပါဟံ ဣတ္ထံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၇) ကထဉ္စ ဣမိနာ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ အပါဟံ တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ အပါဟံ တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ အပါဟံ တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အပါဟံ ဧဝံ သိယန္တိ ဟောတိ။
(၁၈) ကထဉ္စ ဣမိနာ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ? ပရပုဂ္ဂလံ ဥပနိဓါယ ယထာ သော ခတ္တိယော ဣမိနာ အပါဟံ န တထာ ခတ္တိယော သိယန္တိ ဝါ, ယထာ သော ဗြာဟ္မဏော ဣမိနာ အပါဟံ န တထာ ဗြာဟ္မဏော သိယန္တိ ဝါ။ပေ.။ ယထာ သော နေဝသညီနာသညီ ဣမိနာ အပါဟံ န တထာ နေဝသညီနာသညီ သိယန္တိ ဝါ – ဧဝံ ဣမိနာ အပါဟံ အညထာ သိယန္တိ ဟောတိ။
ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ။
ဣတိ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ အဇ္ဈတ္တိကဿ ဥပါဒါယ, ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဗာဟိရဿ ဥပါဒါယ, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင္ခိပိတွာ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ။ ဣတိ ဧဝရူပါနိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, အနာဂတာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသ တဏှာဝိစရိတာနိ, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင္ခိပိတွာ အဋ္ဌတဏှာဝိစရိတသတံ ဟောတိ။
၉၇၇. တတ္ထ ကတမာနိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဗြဟ္မဇာလေ ဝေယျာကရဏေ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာ? စတ္တာရော သဿတဝါဒါ, စတ္တာရော ဧကစ္စသဿတိကာ, စတ္တာရော အန္တာနန္တိကာ, စတ္တာရော အမရာဝိက္ခေပိကာ, ဒွေ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နိကာ, သောဠသ သညီဝါဒါ, အဋ္ဌ အသညီဝါဒါ, အဋ္ဌ နေဝသညီနာသညီဝါဒါ, သတ္တ ဥစ္ဆေဒဝါဒါ, ပဉ္စ ဒိဋ္ဌဓမ္မနိဗ္ဗာနဝါဒါ – ဣမာနိ ဒွါသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ ဗြဟ္မဇာလေ ဝေယျာကရဏေ ဝုတ္တာနိ ဘဂဝတာတိ။
ခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘင်္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။