၁၆. ဉာဏဝိဘင်္ဂ
၁. ဧကကမာတိကာ
၇၅၁. ဧကဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု – ပဉ္စ ဝိညာဏာ န ဟေတူ, အဟေတုကာ, ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တာ, သပ္ပစ္စယာ, သင်္ခတာ, အရူပါ, လောကိယာ, သာသဝါ, သံယောဇနိယာ, ဂန္ထနိယာ, ဩဃနိယာ, ယောဂနိယာ, နီဝရဏိယာ, ပရာမဋ္ဌာ, ဥပါဒါနိယာ, သံကိလေသိကာ, အဗျာကတာ, သာရမ္မဏာ, အစေတသိကာ, ဝိပါကာ, ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အသံကိလိဋ္ဌသံကိလေသိကာ, န သဝိတက္ကသဝိစာရာ, န အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ, အဝိတက္ကအဝိစာရာ, န ဣတိသဟဂတာ, နေဝ ဒဿနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာ, နေဝ ဒဿနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဟေတုကာ, နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနော, နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ , ပရိတ္တာ, ကာမာဝစရာ, န ရူပါဝစရာ, န အရူပါဝစရာ, ပရိယာပန္နာ, နော အပရိယာပန္နာ, အနိယတာ, အနိယျာနိကာ,
ဥပ္ပန္နဝတ္ထုကာ ဥပ္ပန္နာရမ္မဏာ,
(၃) ပုရေဇာတဝတ္ထုကာ ပုရေဇာတာရမ္မဏာ
(၄) အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထုကာ ဗာဟိရာရမ္မဏာ
(၅) အသမ္ဘိန္နဝတ္ထုကာ အသမ္ဘိန္နာရမ္မဏာ
(၆) နာနာဝတ္ထုကာ နာနာရမ္မဏာ
(၇) န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တိ
(၈) န အသမန္နာဟာရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ
(၉) န အမနသိကာရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ
(၁၀) န အဗ္ဗောကိဏ္ဏာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ
(၁၁) န အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ
(၁၂) န အညမညဿ သမနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ
(၁၃) ပဉ္စ ဝိညာဏာ အနာဘောဂါ
(၁၄) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ [ကိဉ္စိ (သီ. က.)] ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ အညတြ အဘိနိပါတမတ္တာ
(၁၅) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ
(၁၆) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ
(၁၇) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ
(၁၈) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတိ
(၁၉) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတိ
(၂၀) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတိ
(၂၁) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတိ
(၂၂) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတိ
(၂၃) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတိ
(၂၄) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ
(၂၅) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ
(၂၆) ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတိ
(၂၇) ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတိ, ယာထာဝကဝတ္ထုဝိဘာဝနာ ပညာ
ဧဝံ ဧကဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၂. ဒုကမာတိကာ
၇၅၂. ဒုဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) လောကိယာ ပညာ, လောကုတ္တရာ ပညာ
(၂) ကေနစိ ဝိညေယျာ ပညာ, ကေနစိ န ဝိညေယျာ ပညာ
(၃) သာသဝါ ပညာ , အနာသဝါ ပညာ
(၄) အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ သာသဝါ ပညာ, အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ အနာသဝါ ပညာ
(၅) သံယောဇနိယာ ပညာ, အသံယောဇနိယာ ပညာ
(၆) သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ သံယောဇနိယာ ပညာ, သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ အသံယောဇနိယာ ပညာ
(၇) ဂန္ထနိယာ ပညာ, အဂန္ထနိယာ ပညာ
(၈) ဂန္ထဝိပ္ပယုတ္တာ ဂန္ထနိယာ ပညာ, ဂန္ထဝိပ္ပယုတ္တာ အဂန္ထနိယာ ပညာ
(၉) ဩဃနိယာ ပညာ, အနောဃနိယာ ပညာ
(၁၀) ဩဃဝိပ္ပယုတ္တာ ဩဃနိယာ ပညာ, ဩဃဝိပ္ပယုတ္တာ အနောဃနိယာ ပညာ
(၁၁) ယောဂနိယာ ပညာ, အယောဂနိယာ ပညာ
(၁၂) ယောဂဝိပ္ပယုတ္တာ ယောဂနိယာ ပညာ, ယောဂဝိပ္ပယုတ္တာ အယောဂနိယာ ပညာ
(၁၃) နီဝရဏိယာ ပညာ, အနီဝရဏိယာ ပညာ
(၁၄) နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာ နီဝရဏိယာ ပညာ, နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာ အနီဝရဏိယာ ပညာ
(၁၅) ပရာမဋ္ဌာ ပညာ, အပရာမဋ္ဌာ ပညာ
(၁၆) ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာ ပရာမဋ္ဌာ ပညာ, ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာ အပရာမဋ္ဌာ ပညာ
(၁၇) ဥပါဒိန္နာ ပညာ, အနုပါဒိန္နာ ပညာ
(၁၈) ဥပါဒါနိယာ ပညာ, အနုပါဒါနိယာ ပညာ
(၁၉) ဥပါဒါနဝိပ္ပယုတ္တာ ဥပါဒါနိယာ ပညာ, ဥပါဒါနဝိပ္ပယုတ္တာ အနုပါဒါနိယာ ပညာ
(၂၀) သံကိလေသိကာ ပညာ, အသံကိလေသိကာ ပညာ
(၂၁) ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာ သံကိလေသိကာ ပညာ, ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာ အသံကိလေသိကာ ပညာ
(၂၂) သဝိတက္ကာ ပညာ, အဝိတက္ကာ ပညာ
(၂၃) သဝိစာရာ ပညာ, အဝိစာရာ ပညာ
(၂၄) သပ္ပီတိကာ ပညာ, အပ္ပီတိကာ ပညာ
(၂၅) ဣတိသဟဂတာ ပညာ, န ဣတိသဟဂတာ ပညာ
(၂၆) သုခသဟဂတာ ပညာ, န သုခသဟဂတာ ပညာ
(၂၇) ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ, န ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ
(၂၈) ကာမာဝစရာ ပညာ , န ကာမာဝစရာ ပညာ
(၂၉) ရူပါဝစရာ ပညာ, န ရူပါဝစရာ ပညာ
(၃၀) အရူပါဝစရာ ပညာ, န အရူပါဝစရာ ပညာ
(၃၁) ပရိယာပန္နာ ပညာ, အပရိယာပန္နာ ပညာ
(၃၂) နိယျာနိကာ ပညာ, အနိယျာနိကာ ပညာ
(၃၃) နိယတာ ပညာ, အနိယတာ ပညာ
(၃၄) သဥတ္တရာ ပညာ , အနုတ္တရာ ပညာ
(၃၅) အတ္ထဇာပိကာ ပညာ, ဇာပိတတ္ထာ ပညာ
ဧဝံ ဒုဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၃. တိကမာတိကာ
၇၅၃. တိဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) စိန္တာမယာ ပညာ, သုတမယာ ပညာ, ဘာဝနာမယာ ပညာ
(၂) ဒါနမယာ ပညာ, သီလမယာ ပညာ, ဘာဝနာမယာ ပညာ
(၃) အဓိသီလေ ပညာ, အဓိစိတ္တေ ပညာ, အဓိပညာယ ပညာ
(၄) အာယကောသလ္လံ, အပါယကောသလ္လံ, ဥပါယကောသလ္လံ
(၅) ဝိပါကာ ပညာ, ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ ပညာ, နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ ပညာ
(၆) ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ ပညာ, အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ ပညာ, အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ ပညာ
(၇) သဝိတက္ကသဝိစာရာ ပညာ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ပညာ, အဝိတက္ကအဝိစာရာ ပညာ
(၈) ဣတိသဟဂတာ ပညာ, သုခသဟဂတာ ပညာ, ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ
(၉) အာစယဂါမိနီ ပညာ, အပစယဂါမိနီ ပညာ, နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ ပညာ
(၁၀) သေက္ခာ ပညာ, အသေက္ခာ ပညာ, နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ ပညာ
(၁၁) ပရိတ္တာ ပညာ, မဟဂ္ဂတာ ပညာ, အပ္ပမာဏာ ပညာ
(၁၂) ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ, မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ ပညာ, အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ
(၁၃) မဂ္ဂါရမ္မဏာ ပညာ, မဂ္ဂဟေတုကာ ပညာ, မဂ္ဂါဓိပတိနီ ပညာ
(၁၄) ဥပ္ပန္နာ ပညာ , အနုပ္ပန္နာ ပညာ, ဥပ္ပါဒိနီ ပညာ
(၁၅) အတီတာ ပညာ, အနာဂတာ ပညာ, ပစ္စုပ္ပန္နာ ပညာ
(၁၆) အတီတာရမ္မဏာ ပညာ, အနာဂတာရမ္မဏာ ပညာ, ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပညာ
(၁၇) အဇ္ဈတ္တာ ပညာ, ဗဟိဒ္ဓါ ပညာ, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ပညာ
(၁၈) အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ ပညာ, ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ
(၁၉) သဝိတက္ကသဝိစာရာ ပညာ အတ္ထိ ဝိပါကာ, အတ္ထိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ, အတ္ထိ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ
(၂၀) အတ္ထိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ
(၂၁) အတ္ထိ ဣတိသဟဂတာ, အတ္ထိ သုခသဟဂတာ, အတ္ထိ ဥပေက္ခာသဟဂတာ
(၂၂) အတ္ထိ အာစယဂါမိနီ, အတ္ထိ အပစယဂါမိနီ, အတ္ထိ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ
(၂၃) အတ္ထိ သေက္ခာ, အတ္ထိ အသေက္ခာ, အတ္ထိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ
(၂၄) အတ္ထိ ပရိတ္တာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာ
(၂၅) အတ္ထိ ပရိတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ
(၂၆) အတ္ထိ မဂ္ဂါရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဂ္ဂဟေတုကာ, အတ္ထိ မဂ္ဂါဓိပတိနီ
(၂၇) အတ္ထိ ဥပ္ပန္နာ, အတ္ထိ အနုပ္ပန္နာ, အတ္ထိ ဥပ္ပါဒိနီ
(၂၈) အတ္ထိ အတီတာ, အတ္ထိ အနာဂတာ , အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာ
(၂၉) အတ္ထိ အတီတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အနာဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ
(၃၀) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ
(၃၁) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ
(၃၂) အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ပညာ အတ္ထိ ဝိပါကာ, အတ္ထိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ, အတ္ထိ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ
(၃၃) အတ္ထိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ
(၃၄) အတ္ထိ အာစယဂါမိနီ, အတ္ထိ အပစယဂါမိနီ, အတ္ထိ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ
(၃၅) အတ္ထိ သေက္ခာ, အတ္ထိ အသေက္ခာ, အတ္ထိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ
(၃၆) အတ္ထိ ဥပ္ပန္နာ, အတ္ထိ အနုပ္ပန္နာ, အတ္ထိ ဥပ္ပါဒိနီ
(၃၇) အတ္ထိ အတီတာ, အတ္ထိ အနာဂတာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာ
(၃၈) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ
(၃၉) အဝိတက္ကအဝိစာရာ ပညာ အတ္ထိ ဝိပါကာ, အတ္ထိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ, အတ္ထိ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ
(၄၀) အတ္ထိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပ္ပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပ္ပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ
(၄၁) အတ္ထိ ဣတိသဟဂတာ, အတ္ထိ သုခသဟဂတာ, အတ္ထိ ဥပေက္ခာသဟဂတာ
(၄၂) အတ္ထိ အာစယဂါမိနီ, အတ္ထိ အပစယဂါမိနီ, အတ္ထိ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ
(၄၃) အတ္ထိ သေက္ခာ, အတ္ထိ အသေက္ခာ, အတ္ထိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ
(၄၄) အတ္ထိ ပရိတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ
(၄၅) အတ္ထိ မဂ္ဂါရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဂ္ဂဟေတုကာ, အတ္ထိ မဂ္ဂါဓိပတိနီ
(၄၆) အတ္ထိ ဥပ္ပန္နာ, အတ္ထိ အနုပ္ပန္နာ, အတ္ထိ ဥပ္ပါဒိနီ
(၄၇) အတ္ထိ အတီတာ, အတ္ထိ အနာဂတာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာ
(၄၈) အတ္ထိ အတီတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အနာဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ
(၄၉) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ
(၅၀) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ
(၅၁) ဣတိသဟဂတာ ပညာ သုခသဟဂတာ ပညာ အတ္ထိ ဝိပါကာ, အတ္ထိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ, အတ္ထိ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ
(၅၂) အတ္ထိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ
(၅၃) အတ္ထိ သဝိတက္ကသဝိစာရာ, အတ္ထိ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ, အတ္ထိ အဝိတက္ကအဝိစာရာ
(၅၄) အတ္ထိ အာစယဂါမိနီ, အတ္ထိ အပစယဂါမိနီ, အတ္ထိ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ
(၅၅) အတ္ထိ သေက္ခာ, အတ္ထိ အသေက္ခာ, အတ္ထိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ
(၅၆) အတ္ထိ ပရိတ္တာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာ
(၅၇) အတ္ထိ ပရိတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ
(၅၈) အတ္ထိ မဂ္ဂါရမ္မဏာ , အတ္ထိ မဂ္ဂဟေတုကာ, အတ္ထိ မဂ္ဂါဓိပတိနီ
(၅၉) အတ္ထိ ဥပ္ပန္နာ, အတ္ထိ အနုပ္ပန္နာ, အတ္ထိ ဥပ္ပါဒိနီ
(၆၀) အတ္ထိ အတီတာ, အတ္ထိ အနာဂတာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာ
(၆၁) အတ္ထိ အတီတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အနာဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ
(၆၂) အတ္ထိ အဇ္ဈတာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ
(၆၃) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ
(၆၄) ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ အတ္ထိ ဝိပါကာ, အတ္ထိ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ, အတ္ထိ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ
(၆၅) အတ္ထိ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ, အတ္ထိ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ
(၆၆) အတ္ထိ အာစယဂါမိနီ, အတ္ထိ အပစယဂါမိနီ, အတ္ထိ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ
(၆၇) အတ္ထိ သေက္ခာ, အတ္ထိ အသေက္ခာ, အတ္ထိ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ
(၆၈) အတ္ထိ ပရိတ္တာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာ
(၆၉) အတ္ထိ ပရိတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ
(၇၀) အတ္ထိ မဂ္ဂါရမ္မဏာ, အတ္ထိ မဂ္ဂဟေတုကာ, အတ္ထိ မဂ္ဂါဓိပတိနီ
(၇၁) အတ္ထိ ဥပ္ပန္နာ, အတ္ထိ အနုပ္ပန္နာ, အတ္ထိ ဥပ္ပါဒိနီ
(၇၂) အတ္ထိ အတီတာ, အတ္ထိ အနာဂတာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာ
(၇၃) အတ္ထိ အတီတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ အနာဂတာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ
(၇၄) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ
(၇၅) အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ, အတ္ထိ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ, အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ
ဧဝံ တိဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၄. စတုက္ကမာတိကာ
၇၅၄. စတုဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) ကမ္မဿကတဉာဏံ, သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏံ, မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ, ဖလသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ
(၂) ဒုက္ခေ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ
(၃) ကာမာဝစရာ ပညာ, ရူပါဝစရာ ပညာ, အရူပါဝစရာ ပညာ, အပရိယာပန္နာ ပညာ
(၄) ဓမ္မေ ဉာဏံ, အန္ဝယေ ဉာဏံ, ပရိယေ [ပရိစ္စေ (သဗ္ဗတ္ထ) ပဿ ဒီဃနိကာယေ] ဉာဏံ, သမ္မုတိဉာဏံ [သမ္မတိဉာဏံ (သျာ.) ပဿ ဒီဃနိကာယေ]
(၅) အတ္ထိ ပညာ အာစယာယ နော အပစယာယ, အတ္ထိ ပညာ အပစယာယ နော အာစယာယ, အတ္ထိ ပညာ အာစယာယ စေဝ အပစယာယ စ, အတ္ထိ ပညာ နေဝါစယာယ နော အပစယာယ
(၆) အတ္ထိ ပညာ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓါယ, အတ္ထိ ပညာ ပဋိဝေဓါယ နော နိဗ္ဗိဒါယ, အတ္ထိ ပညာ နိဗ္ဗိဒါယ စေဝ ပဋိဝေဓါယ စ, အတ္ထိ ပညာ နေဝ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓါယ
(၇) ဟာနဘာဂိနီ ပညာ, ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ, ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ, နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ
(၈) စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ
(၉) စတဿော ပဋိပဒါ
(၁၀) စတ္တာရိ အာရမ္မဏာနိ
(၁၁) ဇရာမရဏေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏသမုဒယေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓေ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ
(၁၂-၂၁) ဇာတိယာ ဉာဏံ။ပေ.။ ဘဝေ ဉာဏံ။ပေ.။ ဥပါဒါနေ ဉာဏံ။ပေ.။ တဏှာယ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝေဒနာယ ဉာဏံ။ပေ.။ ဖဿေ ဉာဏံ။ပေ.။ သဠာယတနေ ဉာဏံ။ပေ.။ နာမရူပေ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝိညာဏေ ဉာဏံ။ပေ.။ သင်္ခါရေသု ဉာဏံ, သင်္ခါရသမုဒယေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓေ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ ဧဝံ စတုဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၅. ပဉ္စကမာတိကာ
၇၅၅. ပဉ္စဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) ပဉ္စင်္ဂိကော သမ္မာသမာဓိ (၂) ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓိ
ဧဝံ ပဉ္စဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၆. ဆက္ကမာတိကာ
၇၅၆. ဆဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) ဆသု အဘိညာသု ပညာ
ဧဝံ ဆဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၇. သတ္တကမာတိကာ
၇၅၇. သတ္တဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) သတ္တသတ္တတိ ဉာဏဝတ္ထူနိ
ဧဝံ သတ္တဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၈. အဋ္ဌကမာတိကာ
၇၅၈. အဋ္ဌဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) စတူသု မဂ္ဂေသု, စတူသု ဖလေသု ပညာ
ဧဝံ အဋ္ဌဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၉. နဝကမာတိကာ
၇၅၉. နဝဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု –
(၁) နဝသု အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီသု ပညာ
ဧဝံ နဝဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
၁၀. ဒသကမာတိကာ
၇၆၀.ဒသဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု – ဒသ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ကတမာနိ ဒသ?
(၁) ဣဓ တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ ။
(၂) ပုန စပရံ တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၃) ပုန စပရံ တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၄) ပုန စပရံ တထာဂတော အနေကဓါတု နာနာဓါတုလောကံ [အနေကဓါတုံ နာနာဓါတုံ လောကံ (သျာ.) မ. နိ. ၁.၁၄၈] ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော အနေကဓါတု နာနာဓါတုလောကံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၅) ပုန စပရံ တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၆) ပုန စပရံ တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၇) ပုန စပရံ တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၈) ပုန စပရံ တထာဂတော ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၉) ပုန စပရံ တထာဂတော သတ္တာနံ စုတူပပါတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော သတ္တာနံ စုတူပပါတံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
(၁၀) ပုန စပရံ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိ တထာဂတဿ တထာဂတဗလံ ဟောတိ, ယံ ဗလံ အာဂမ္မ တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။ ဣမာနိ ဒသ တထာဂတဿ တထာဂတဗလာနိ, ယေဟိ ဗလေဟိ သမန္နာဂတော တထာဂတော အာသဘံ ဌာနံ ပဋိဇာနာတိ, ပရိသာသု သီဟနာဒံ နဒတိ, ဗြဟ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတိ။
ဧဝံ ဒသဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
မာတိကာ
၁. ဧကကနိဒ္ဒေသော
၇၆၁. ပဉ္စ ဝိညာဏာ န ဟေတုမေဝ, အဟေတုကမေဝ, ဟေတုဝိပ္ပယုတ္တမေဝ, သပ္ပစ္စယမေဝ, သင်္ခတမေဝ, အရူပမေဝ, လောကိယမေဝ, သာသဝမေဝ, သံယောဇနိယမေဝ, ဂန္ထနိယမေဝ, ဩဃနိယမေဝ, ယောဂနိယမေဝ, နီဝရဏိယမေဝ, ပရာမဋ္ဌမေဝ, ဥပါဒါနိယမေဝ, သံကိလေသိကမေဝ, အဗျာကတမေဝ, သာရမ္မဏမေဝ, အစေတသိကမေဝ, ဝိပါကမေဝ, ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယမေဝ, အသံကိလိဋ္ဌသံကိလေသိကမေဝ, န သဝိတက္ကသဝိစာရမေဝ, န အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တမေဝ, အဝိတက္ကအဝိစာရမေဝ, န ဣတိသဟဂတမေဝ, နေဝ ဒဿနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗမေဝ, နေဝ ဒဿနေန န ဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗဟေတုကမေဝ, နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိမေဝ, နေဝသေက္ခနာသေက္ခမေဝ, ပရိတ္တမေဝ, ကာမာဝစရမေဝ, န ရူပါဝစရမေဝ, န အရူပါဝစရမေဝ, ပရိယာပန္နမေဝ, နော အပရိယာပန္နမေဝ, အနိယတမေဝ, အနိယျာနိကမေဝ, ဥပ္ပန္နံ မနောဝိညာဏဝိညေယျမေဝ, အနိစ္စမေဝ, ဇရာဘိဘူတမေဝ။
၇၆၂. ပဉ္စ ဝိညာဏာ ဥပ္ပန္နဝတ္ထုကာ, ဥပ္ပန္နာရမ္မဏာတိ ဥပ္ပန္နသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ဥပ္ပန္နေ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
ပုရေဇာတဝတ္ထုကာ, ပုရေဇာတာရမ္မဏာတိ ပုရေဇာတသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ ပုရေဇာတေ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
အဇ္ဈတ္တိကဝတ္ထုကာ , ဗာဟိရာရမ္မဏာတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ ဝတ္ထု အဇ္ဈတ္တိကာ အာရမ္မဏာ ဗာဟိရာ။
အသမ္ဘိန္နဝတ္ထုကာ, အသမ္ဘိန္နာရမ္မဏာတိ အသမ္ဘိန္နသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အသမ္ဘိန္နေ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
နာနာဝတ္ထုကာ, နာနာရမ္မဏာတိ အညံ စက္ခုဝိညာဏဿ ဝတ္ထု စ အာရမ္မဏဉ္စ, အညံ သောတဝိညာဏဿ ဝတ္ထု စ အာရမ္မဏဉ္စ, အညံ ဃာနဝိညာဏဿ ဝတ္ထု စ အာရမ္မဏဉ္စ, အညံ ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဝတ္ထု စ အာရမ္မဏဉ္စ, အညံ ကာယဝိညာဏဿ ဝတ္ထု စ အာရမ္မဏဉ္စ။
၇၆၃. န အညမညဿ ဂေါစရဝိသယံ ပစ္စနုဘောန္တီတိ စက္ခုဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ သောတဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, သောတဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ ဃာနဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, ဃာနဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ ဇိဝှာဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ ကာယဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, ကာယဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ သောတဝိညာဏဿ။ပေ.။ ဃာနဝိညာဏဿ။ပေ.။ ဇိဝှာဝိညာဏဿ။ပေ.။ ကာယဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ စက္ခုဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, စက္ခုဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ ကာယဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ သောတဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, သောတဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ ကာယဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ ဃာနဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, ဃာနဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ ကာယဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယံ ဇိဝှာဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ, ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဂေါစရဝိသယမ္ပိ ကာယဝိညာဏံ န ပစ္စနုဘောတိ။
၇၆၄. န အသမန္နာဟာရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ သမန္နာဟရန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
န အမနသိကာရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ မနသိကရောန္တဿ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
န အဗ္ဗောကိဏ္ဏာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ န ပဋိပါဋိယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
န အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ န ဧကက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။
၇၆၅. န အညမညဿ သမနန္တရာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ သောတဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သောတဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ ဃာနဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဃာနဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ ဇိဝှာဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ ကာယဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ကာယဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ စက္ခုဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သောတဝိညာဏဿ။ပေ.။ ဃာနဝိညာဏဿ။ပေ.။ ဇိဝှာဝိညာဏဿ။ပေ.။ ကာယဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ စက္ခုဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, စက္ခုဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ ကာယဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ သောတဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သောတဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ ကာယဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ ဃာနဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဃာနဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ ကာယဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ကာယဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာ ဇိဝှာဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဇိဝှာဝိညာဏဿ ဥပ္ပန္နသမနန္တရာပိ ကာယဝိညာဏံ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
၇၆၆. ပဉ္စ ဝိညာဏာ အနာဘောဂါတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ နတ္ထိ အာဝဋ္ဋနာ ဝါ အာဘောဂေါ ဝါ သမန္နာဟာရော ဝါ မနသိကာရော ဝါ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ။
အညတြ အဘိနိပါတမတ္တာတိ အညတြ အာပါတမတ္တာ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န ကဉ္စိ ဓမ္မံ ပဋိဝိဇာနာတိ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ – ဂမနံ ဝါ ဌာနံ ဝါ နိသဇ္ဇံ ဝါ သေယျံ ဝါ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န ကဉ္စိ ဣရိယာပထံ ကပ္ပေတိ – ဂမနံ ဝါ ဌာနံ ဝါ နိသဇ္ဇံ ဝါ သေယျံ ဝါ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတိ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န ကာယကမ္မံ န ဝစီကမ္မံ ပဋ္ဌပေတိ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတိ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န ကုသလာကုသလံ ဓမ္မံ သမာဒိယတိ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတိ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န သမာပဇ္ဇတိ န ဝုဋ္ဌာတိ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န စဝတိ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတီတိ ပဉ္စဟိ ဝိညာဏေဟိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတိ။
ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာပိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတီတိ ပဉ္စန္နံ ဝိညာဏာနံ သမနန္တရာ မနောဓါတုယာပိ န သုပတိ န ပဋိဗုဇ္ဈတိ န သုပိနံ ပဿတိ။ ဧဝံ ယာထာဝကဝတ္ထုဝိဘာဝနာ ပညာ။
ဧဝံ ဧကဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
ဧကကံ။
၂. ဒုကနိဒ္ဒေသော
၇၆၇. (၁) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ လောကိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ လောကုတ္တရာ ပညာ။
(၂) သဗ္ဗာဝ ပညာ ကေနစိ ဝိညေယျာ, ကေနစိ န ဝိညေယျာ။
(၃) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ သာသဝါ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနာသဝါ ပညာ။
(၄) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ သာသဝါ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အာသဝဝိပ္ပယုတ္တာ အနာသဝါ ပညာ။
(၅) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ သံယောဇနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အသံယောဇနိယာ ပညာ။
(၆) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ သံယောဇနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ သံယောဇနဝိပ္ပယုတ္တာ အသံယောဇနိယာ ပညာ။
(၇) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဂန္ထနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အဂန္ထနိယာ ပညာ။
(၈) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဂန္ထဝိပ္ပယုတ္တာ ဂန္ထနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ဂန္ထဝိပ္ပယုတ္တာ အဂန္ထနိယာ ပညာ။
(၉) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဩဃနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနောဃနိယာ ပညာ။
(၁၀) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဩဃဝိပ္ပယုတ္တာ ဩဃနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ဩဃဝိပ္ပယုတ္တာ အနောဃနိယာ ပညာ။
(၁၁) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ယောဂနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အယောဂနိယာ ပညာ။
(၁၂) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ယောဂဝိပ္ပယုတ္တာ ယောဂနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ယောဂဝိပ္ပယုတ္တာ အယောဂနိယာ ပညာ။
(၁၃) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ နီဝရဏိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနီဝရဏိယာ ပညာ။
(၁၄) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာ နီဝရဏိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ နီဝရဏဝိပ္ပယုတ္တာ အနီဝရဏိယာ ပညာ။
(၁၅) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ပရာမဋ္ဌာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အပရာမဋ္ဌာ ပညာ။
(၁၆) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာ ပရာမဋ္ဌာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ပရာမာသဝိပ္ပယုတ္တာ အပရာမဋ္ဌာ ပညာ။
(၁၇) တီသု ဘူမီသု ဝိပါကေ ပညာ ဥပါဒိန္နာ ပညာ, တီသု ဘူမီသု ကုသလေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနုပါဒိန္နာ ပညာ။
(၁၈) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဥပါဒါနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနုပါဒါနိယာ ပညာ။
(၁၉) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ဥပါဒါနဝိပ္ပယုတ္တာ ဥပါဒါနိယာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ဥပါဒါနဝိပ္ပယုတ္တာ အနုပါဒါနိယာ ပညာ။
(၂၀) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ သံကိလေသိကာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အသံကိလေသိကာ ပညာ။
(၂၁) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာ သံကိလေသိကာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ကိလေသဝိပ္ပယုတ္တာ အသံကိလေသိကာ ပညာ။
(၂၂) ဝိတက္ကသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သဝိတက္ကာ ပညာ, ဝိတက္ကဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ အဝိတက္ကာ ပညာ။
(၂၃) ဝိစာရသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သဝိစာရာ ပညာ, ဝိစာရဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ အဝိစာရာ ပညာ။
(၂၄) ဣတိသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သပ္ပီတိကာ ပညာ, ဣတိဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ အပ္ပီတိကာ ပညာ။
(၂၅) ဣတိသမ္ပယုတ္တာ ပညာ ဣတိသဟဂတာ ပညာ, ဣတိဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ န ဣတိသဟဂတာ ပညာ။
(၂၆) သုခသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သုခသဟဂတာ ပညာ, သုခဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ န သုခသဟဂတာ ပညာ။
(၂၇) ဥပေက္ခာသမ္ပယုတ္တာ ပညာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ, ဥပေက္ခာဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ န ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ။
(၂၈) ကာမာဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ ကာမာဝစရာ ပညာ, ရူပါဝစရာ ပညာ အရူပါဝစရာ ပညာ, အပရိယာပန္နာ ပညာ န ကာမာဝစရာ ပညာ။
(၂၉) ရူပါဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ ရူပါဝစရာ ပညာ, ကာမာဝစရာ ပညာ အရူပါဝစရာ ပညာ အပရိယာပန္နာ ပညာ န ရူပါဝစရာ ပညာ။
(၃၀) အရူပါဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ အရူပါဝစရာ ပညာ, ကာမာဝစရာ ပညာ ရူပါဝစရာ ပညာ အပရိယာပန္နာ ပညာ န အရူပါဝစရာ ပညာ။
(၃၁) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ ပရိယာပန္နာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အပရိယာပန္နာ ပညာ။
(၃၂) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ နိယျာနိကာ ပညာ, တီသု ဘူမီသု ကုသလေ စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ အနိယျာနိကာ ပညာ။
(၃၃) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ နိယတာ ပညာ, တီသု ဘူမီသု ကုသလေ စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ အနိယတာ ပညာ။
(၃၄) တီသု ဘူမီသု ကုသလာဗျာကတေ ပညာ သဥတ္တရာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနုတ္တရာ ပညာ။
(၃၅) တတ္ထ ကတမာ အတ္ထဇာပိကာ ပညာ?
စတူသု ဘူမီသု ကုသလေ အရဟတော အဘိညံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ သမာပတ္တိံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ အတ္ထဇာပိကာ ပညာ, စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ အရဟတော ဥပ္ပန္နာယ အဘိညာယ ဥပ္ပန္နာယ သမာပတ္တိယာ ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ ဇာပိတတ္ထာ ပညာ။
ဧဝံ ဒုဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
ဒုကံ။
၃. တိကနိဒ္ဒေသော
၇၆၈. (၁. က) တတ္ထ ကတမာ စိန္တာမယာ ပညာ?
ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ကမ္မာယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ သိပ္ပါယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေသု ကမ္မဿကတံ ဝါ သစ္စာနုလောမိကံ ဝါ ရူပံ အနိစ္စန္တိ ဝါ ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ ဝါ, ယံ ဧဝရူပိံ အနုလောမိကံ ခန္တိံ ဒိဋ္ဌိံ ရုစိံ မုဒိံ ပေက္ခံ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိံ ပရတော အဿုတွာ ပဋိလဘတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘စိန္တာမယာ ပညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ သုတမယာ ပညာ? ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ကမ္မာယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ သိပ္ပါယတနေသု ယောဂဝိဟိတေသု ဝါ ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနေသု ကမ္မဿကတံ ဝါ သစ္စာနုလောမိကံ ဝါ ရူပံ အနိစ္စန္တိ ဝါ ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ဝိညာဏံ အနိစ္စန္တိ ဝါ, ယံ ဧဝရူပိံ အနုလောမိကံ ခန္တိံ ဒိဋ္ဌိံ ရုစိံ မုဒိံ ပေက္ခံ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိံ ပရတော သုတွာ ပဋိလဘတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သုတမယာ ပညာ’’။
(ဂ) သဗ္ဗာပိ သမာပန္နဿ ပညာ ဘာဝနာမယာ ပညာ။
၇၆၉. (၂. က) တတ္ထ ကတမာ ဒါနမယာ ပညာ? ဒါနံ အာရဗ္ဘ ဒါနာဓိဂစ္ဆ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒါနမယာ ပညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ သီလမယာ ပညာ? သီလံ အာရဗ္ဘ သီလာဓိဂစ္ဆ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သီလမယာ ပညာ’’။
(ဂ) သဗ္ဗာပိ သမာပန္နဿ ပညာ ဘာဝနာမယာ ပညာ။
၇၇၀. (၃. က) တတ္ထ ကတမာ အဓိသီလေ ပညာ? ပါတိမောက္ခသံဝရံ သံဝရန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဓိသီလေ ပညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ အဓိစိတ္တေ ပညာ? ရူပါဝစရာရူပါဝစရသမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဓိစိတ္တေ ပညာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ အဓိပညာယ ပညာ? စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဓိပညာယ ပညာ’’။
၇၇၁. (၄. က) တတ္ထ ကတမံ အာယကောသလ္လံ? ‘‘ဣမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အကုသလာ ဓမ္မာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီယန္တိ။ ဣမေ ဝါ ပနိမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပါရိပူရိယာ သံဝတ္တန္တီ’’တိ – ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အာယကောသလ္လံ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ အပါယကောသလ္လံ? ‘‘ဣမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ကုသလာ ဓမ္မာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ ကုသလာ ဓမ္မာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဣမေ ဝါ ပနိမေ ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ ဘိယျောဘာဝါယ ဝေပုလ္လာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ – ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပါယကောသလ္လံ’’။
(ဂ) သဗ္ဗာပိ တတ္ရုပါယာ ပညာ ဥပါယကောသလ္လံ။
၇၇၂. (၅. က) စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ ပညာ ဝိပါကာ ပညာ။
(ခ) စတူသု ဘူမီသု ကုသလေ ပညာ ဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ ပညာ။
(ဂ) တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ နေဝဝိပါကနဝိပါကဓမ္မဓမ္မာ ပညာ။
၇၇၃. (၆. က) တီသု ဘူမီသု ဝိပါကေ ပညာ ဥပါဒိန္နုပါဒါနိယာ ပညာ။
(ခ) တီသု ဘူမီသု ကုသလေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ အနုပါဒိန္နုပါဒါနိယာ ပညာ။
(ဂ) စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အနုပါဒိန္နအနုပါဒါနိယာ ပညာ။
၇၇၄. (၇. က) ဝိတက္ကဝိစာရသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သဝိတက္ကသဝိစာရာ ပညာ။
(ခ) ဝိတက္ကဝိပ္ပယုတ္တာ ဝိစာရသမ္ပယုတ္တာ ပညာ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တာ ပညာ။
(ဂ) ဝိတက္ကဝိစာရဝိပ္ပယုတ္တာ ပညာ အဝိတက္ကအဝိစာရာ ပညာ။
၇၇၅. (၈. က) ဣတိသမ္ပယုတ္တာ ပညာ ဣတိသဟဂတာ ပညာ။
(ခ) သုခသမ္ပယုတ္တာ ပညာ သုခသဟဂတာ ပညာ။
(ဂ) ဥပေက္ခာသမ္ပယုတ္တာ ပညာ ဥပေက္ခာသဟဂတာ ပညာ။
၇၇၆. (၉. က) တီသု ဘူမီသု ကုသလေ ပညာ အာစယဂါမိနီ ပညာ။
(ခ) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ အပစယဂါမိနီ ပညာ။
(ဂ) စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ နေဝါစယဂါမိနာပစယဂါမိနီ ပညာ။
၇၇၇. (၁၀. က) စတူသု မဂ္ဂေသု တီသု ဖလေသု ပညာ သေက္ခာ ပညာ။
(ခ) ဥပရိဋ္ဌိမာ [ဥပရိဋ္ဌိမေ (သျာ.), ဥပရိဋ္ဌိမံ (က.)] အရဟတ္တဖလေ ပညာ အသေက္ခာ ပညာ။
(ဂ) တီသု ဘူမီသု ကုသလေ တီသု ဘူမီသု ဝိပါကေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ နေဝသေက္ခနာသေက္ခာ ပညာ။
၇၇၈. (၁၁. က) ကာမာဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ ပရိတ္တာ ပညာ။
(ခ) ရူပါဝစရာရူပါဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ မဟဂ္ဂတာ ပညာ။
(ဂ) စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အပ္ပမာဏာ ပညာ။
၇၇၉. (၁၂. က) တတ္ထ ကတမာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ? ပရိတ္တေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၀. (ခ) တတ္ထ ကတမာ မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ ပညာ? မဟဂ္ဂတေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဟဂ္ဂတာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၁. (ဂ) တတ္ထ ကတမာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ? အပ္ပမာဏေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၂. (၁၃. က) တတ္ထ ကတမာ မဂ္ဂါရမ္မဏာ ပညာ? အရိယမဂ္ဂံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဂ္ဂါရမ္မဏာ ပညာ’’။
(ခ) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ မဂ္ဂဟေတုကာ ပညာ။
၇၈၃. (ဂ) တတ္ထ ကတမာ မဂ္ဂါဓိပတိနီ ပညာ? အရိယမဂ္ဂံ အဓိပတိံ ကရိတွာ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘မဂ္ဂါဓိပတိနီ ပညာ’’။
၇၈၄. (၁၄) စတူသု ဘူမီသု ဝိပါကေ ပညာ သိယာ ဥပ္ပန္နာ, သိယာ ဥပ္ပါဒိနီ, န ဝတ္တဗ္ဗာ အနုပ္ပန္နာတိ။ စတူသု ဘူမီသု ကုသလေ တီသု ဘူမီသု ကိရိယာဗျာကတေ ပညာ သိယာ ဥပ္ပန္နာ, သိယာ အနုပ္ပန္နာ, န ဝတ္တဗ္ဗာ ဥပ္ပါဒိနီတိ။
၇၈၅. (၁၅) သဗ္ဗာဝ ပညာ သိယာ အတီတာ, သိယာ အနာဂတာ, သိယာ ပစ္စုပ္ပန္နာ။
၇၈၆. (၁၆. က) တတ္ထ ကတမာ အတီတာရမ္မဏာ ပညာ? အတီတေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အတီတာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၇. (ခ) တတ္ထ ကတမာ အနာဂတာရမ္မဏာ ပညာ? အနာဂတေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အနာဂတာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၈. (ဂ) တတ္ထ ကတမာ ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပညာ? ပစ္စုပ္ပန္နေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပစ္စုပ္ပန္နာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၈၉. (၁၇) သဗ္ဗာဝ ပညာ သိယာ အဇ္ဈတ္တာ, သိယာ ဗဟိဒ္ဓါ, သိယာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ။
၇၉၀. (၁၈. က) တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ ပညာ? အဇ္ဈတ္တေ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဇ္ဈတ္တာရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၉၁. (ခ) တတ္ထ ကတမာ ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ? ဗဟိဒ္ဓါဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ’’။
၇၉၂. (ဂ) တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ? အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါ ဓမ္မေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓါရမ္မဏာ ပညာ’’။
ဧဝံ တိဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
တိကံ။
၄. စတုက္ကနိဒ္ဒေသော
၇၉၃. (၁. က) တတ္ထ ကတမံ ကမ္မဿကတဉာဏံ? ‘‘အတ္ထိ ဒိန္နံ, အတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, အတ္ထိ ဟုတံ, အတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပါကော, အတ္ထိ အယံ လောကော, အတ္ထိ ပရော လောကော, အတ္ထိ မာတာ, အတ္ထိ ပိတာ, အတ္ထိ သတ္တာ ဩပပါတိကာ, အတ္ထိ လောကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေန္တီ’’တိ – ယာ ဧဝရူပါ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ကမ္မဿကတဉာဏံ’’။ ဌပေတွာ သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏံ, သဗ္ဗာပိ သာသဝါ ကုသလာ ပညာ ကမ္မဿကတဉာဏံ။
(ခ) တတ္ထ ကတမံ သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏံ? ‘‘ရူပံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝါ ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ သင်္ခါရာ။ ‘‘ဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ဝါ ယာ ဧဝရူဣ အနုလောမိကာ ခန္တိ ဒိဋ္ဌိ ရုစိ မုဒိ ပေက္ခာ ဓမ္မနိဇ္ဈာနက္ခန္တိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သစ္စာနုလောမိကံ ဉာဏံ’’။
(ဂ) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ။
(ဃ) စတူသု ဖလေသု ပညာ ဖလသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ။
၇၉၄. (၂) မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ ဒုက္ခေပေတံ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေပေတံ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေပေတံ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပေတံ ဉာဏံ။
(က) တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခေ ဉာဏံ? ဒုက္ခံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခေ ဉာဏံ’’။
(ခ-ဃ) ဒုက္ခသမုဒယံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ’’။
၇၉၅. (၃) ကာမာဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ ကာမာဝစရာ ပညာ, ရူပါဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ ရူပါဝစရာ ပညာ, အရူပါဝစရကုသလာဗျာကတေ ပညာ အရူပါဝစရာ ပညာ, စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ အပရိယာပန္နာ ပညာ။
၇၉၆. (၄. က) တတ္ထ ကတမံ ဓမ္မေ ဉာဏံ? စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ ဓမ္မေ ဉာဏံ။
(ခ) သော ဣမိနာ ဓမ္မေန ဉာတေန ဒိဋ္ဌေန ပတ္တေန ဝိဒိတေန ပရိယောဂါဠ္ဟေန အတီတာနာဂတေန နယံ နေတိ။ ‘‘ယေ ဟိ ကေစိ အတီတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဒုက္ခံ အဗ္ဘညံသု [အဗ္ဘညိံသု (သျာ.) ဧဝမုပရိပိ], ဒုက္ခသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, ဒုက္ခနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခံ အဗ္ဘညံသု, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခသမုဒယံ အဗ္ဘညံသု, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခနိရောဓံ အဗ္ဘညံသု, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဗ္ဘညံသု။ ယေ ဟိ ကေစိ အနာဂတမဒ္ဓါနံ သမဏာ ဝါ ဗြာဟ္မဏာ ဝါ ဒုက္ခံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဒုက္ခသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဒုက္ခနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခသမုဒယံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခနိရောဓံ အဘိဇာနိဿန္တိ, ဣမညေဝ တေ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အဘိဇာနိဿန္တီ’’တိ – ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အန္ဝယေ ဉာဏံ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမံ ပရိယေ ဉာဏံ? ဣဓ ဘိက္ခု ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ။ သရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သရာဂံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတရာဂံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘ဝီတရာဂံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, သဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သဒေါသံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတဒေါသံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘ဝီတဒေါသံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, သမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သမောဟံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝီတမောဟံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘ဝီတမောဟံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ , သံခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သံခိတ္တံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝိက္ခိတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, မဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, အမဟဂ္ဂတံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, သဥတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သဥတ္တရံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, အနုတ္တရံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘အနုတ္တရံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, သမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘သမာဟိတံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, အသမာဟိတံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘အသမာဟိတံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, ဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတိ, အဝိမုတ္တံ ဝါ စိတ္တံ ‘‘အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’’န္တိ ပဇာနာတီတိ – ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိယေ ဉာဏံ’’။
(ဃ) ဌပေတွာ ဓမ္မေ ဉာဏံ အန္ဝယေ ဉာဏံ ပရိယေ ဉာဏံ, အဝသေသာ ပညာ သမ္မုတိဉာဏံ။
၇၉၇. (၅. က) တတ္ထ ကတမာ ပညာ အာစယာယ နော အပစယာယ? ကာမာဝစရကုသလေ ပညာ အာစယာယ နော အပစယာယ။
(ခ) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ အပစယာယ နော အာစယာယ။
(ဂ) ရူပါဝစရာရူပါဝစရကုသလေ ပညာ အာစယာယ စေဝ အပစယာယ စ။
(ဃ) အဝသေသာ ပညာ နေဝ အာစယာယ နော အပစယာယ။
၇၉၈. (၆. က) တတ္ထ ကတမာ ပညာ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓါယ? ယာယ ပညာယ ကာမေသု ဝီတရာဂေါ ဟောတိ, န စ အဘိညာယော ပဋိဝိဇ္ဈတိ န စ သစ္စာနိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပညာ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓါယ’’။
(ခ) သွေဝ ပညာယ ကာမေသု ဝီတရာဂေါ သမာနော အဘိညာယော ပဋိဝိဇ္ဈတိ န စ သစ္စာနိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပညာ ပဋိဝေဓါယ နော နိဗ္ဗိဒါယ’’။
(ဂ) စတူသု မဂ္ဂေသု ပညာ နိဗ္ဗိဒါယ စေဝ ပဋိဝေဓါယ စ။
(ဃ) အဝသေသာ ပညာ နေဝ နိဗ္ဗိဒါယ နော ပဋိဝေဓါယ။
၇၉၉. (၇. က) တတ္ထ ကတမာ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ? ပဌမဿ ဈာနဿ လာဘိံ ကာမသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။
(ခ) တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။
(ဂ) အဝိတက္ကသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။
(ဃ) နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ ဒုတိယဿ ဈာနဿ လာဘိံ ဝိတက္ကသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ တတိယဿ ဈာနဿ လာဘိံ ဣတိသုခသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ အဒုက္ခမသုခသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ စတုတ္ထဿ ဈာနဿ လာဘိံ ဥပေက္ခာသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ အာကာသာနဉ္စာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ အာကာသာနဉ္စာယတနဿ လာဘိံ ရူပသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနဿ လာဘိံ အာကာသာနဉ္စာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ အာကိဉ္စညာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။ အာကိဉ္စညာယတနဿ လာဘိံ ဝိညာဏဉ္စာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဟာနဘာဂိနီ ပညာ။ တဒနုဓမ္မတာ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဌိတိဘာဂိနီ ပညာ။ နေဝသညာနာသညာယတနသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိသေသဘာဂိနီ ပညာ။ နိဗ္ဗိဒါသဟဂတာ သညာမနသိကာရာ သမုဒါစရန္တိ ဝိရာဂူပသဉှိတာ နိဗ္ဗေဓဘာဂိနီ ပညာ။
၈၀၀. (၈) တတ္ထ ကတမာ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ? အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ, ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ, နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ, ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ။ အတ္ထေ ဉာဏံ အတ္ထပဋိသမ္ဘိဒါ, ဓမ္မေ ဉာဏံ ဓမ္မပဋိသမ္ဘိဒါ, တတြ ဓမ္မနိရုတ္တာဘိလာပေ ဉာဏံ နိရုတ္တိပဋိသမ္ဘိဒါ, ဉာဏေသု ဉာဏံ ပဋိဘာနပဋိသမ္ဘိဒါ ။ ဣမာ စတဿော ပဋိသမ္ဘိဒါ။
၈၀၁. (၉) တတ္ထ ကတမာ စတဿော ပဋိပဒါ? ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ, ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ, သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ, သုခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ? ကိစ္ဆေန ကသိရေန သမာဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ ဒန္ဓံ တဏ္ဌာနံ အဘိဇာနန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ? ကိစ္ဆေန ကသိရေန သမာဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ ခိပ္ပံ တဏ္ဌာနံ အဘိဇာနန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဒုက္ခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ? အကိစ္ဆေန အကသိရေန သမာဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ ဒန္ဓံ တဏ္ဌာနံ အဘိဇာနန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သုခပဋိပဒါ ဒန္ဓာဘိညာ ပညာ’’။
(ဃ) တတ္ထ ကတမာ သုခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ? အကိစ္ဆေန အကသိရေန သမာဓိံ ဥပ္ပါဒေန္တဿ ခိပ္ပံ တဏ္ဌာနံ အဘိဇာနန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘သုခပဋိပဒါ ခိပ္ပါဘိညာ ပညာ’’။ ဣမာ စတဿော ပဋိပဒါ။
၈၀၂. (၁၀) တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ အာရမ္မဏာနိ? ပရိတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ, ပရိတ္တာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ, အပ္ပမာဏာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ, အပ္ပမာဏာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ။
(က) တတ္ထ ကတမာ ပရိတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ? သမာဓိဿ န နိကာမလာဘိဿ အာရမ္မဏံ ထောကံ ဖရန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိတ္တာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ’’။
(ခ) တတ္ထ ကတမာ ပရိတ္တာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ? သမာဓိဿ န နိကာမလာဘိဿ အာရမ္မဏံ ဝိပုလံ ဖရန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘ပရိတ္တာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ’’။
(ဂ) တတ္ထ ကတမာ အပ္ပမာဏာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ? သမာဓိဿ နိကာမလာဘိဿ အာရမ္မဏံ ထောကံ ဖရန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပ္ပမာဏာ ပရိတ္တာရမ္မဏာ ပညာ’’။
(ဃ) တတ္ထ ကတမာ အပ္ပမာဏာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ? သမာဓိဿ နိကာမလာဘိဿ အာရမ္မဏံ ဝိပုလံ ဖရန္တဿ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – အယံ ဝုစ္စတိ ‘‘အပ္ပမာဏာ အပ္ပမာဏာရမ္မဏာ ပညာ’’။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အာရမ္မဏာနိ။
(၁၁) မဂ္ဂသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ ဇရာမရဏေပေတံ ဉာဏံ, ဇရာမရဏသမုဒယေပေတံ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓေပေတံ ဉာဏံ, ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပေတံ ဉာဏံ။
(က) တတ္ထ ကတမံ ဇရာမရဏေ ဉာဏံ? ဇရာမရဏံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇရာမရဏေ ဉာဏံ’’။
(ခ-ဃ) ဇရာမရဏသမုဒယံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ ဇရာမရဏနိရောဓံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘ဇရာမရဏနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ’’။
၈၀၃. (၁၂-၂၁) ဓမ္မသမင်္ဂိဿ ဉာဏံ ဇာတိယာပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ ဘဝေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ ဥပါဒါနေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ တဏှာယပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝေဒနာယပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ ဖဿေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ သဠာယတနေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ နာမရူပေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝိညာဏေပေတံ ဉာဏံ။ပေ.။ သင်္ခါရေသုပေတံ ဉာဏံ, သင်္ခါရသမုဒယေပေတံ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓေပေတံ ဉာဏံ, သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယပေတံ ဉာဏံ။
တတ္ထ ကတမံ သင်္ခါရေသု ဉာဏံ? သင်္ခါရေ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သင်္ခါရေသု ဉာဏံ’’။
သင်္ခါရသမုဒယံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ သင်္ခါရနိရောဓံ အာရဗ္ဘ။ပေ.။ သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိံ ပဋိပဒံ အာရဗ္ဘ ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘သင်္ခါရနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ ဉာဏံ။ ဧဝံ စတုဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
စတုက္ကံ။
၅. ပဉ္စကနိဒ္ဒေသော
၈၀၄. (၁) တတ္ထ ကတမော ပဉ္စင်္ဂိကော သမ္မာသမာဓိ? ဣတိဖရဏတာ, သုခဖရဏတာ, စေတောဖရဏတာ, အာလောကဖရဏတာ, ပစ္စဝေက္ခဏာနိမိတ္တံ။ ဒွီသု ဈာနေသု ပညာ ဣတိဖရဏတာ။ တီသု ဈာနေသု ပညာ သုခဖရဏတာ။ ပရစိတ္တေ ဉာဏံ စေတောဖရဏတာ။ ဒိဗ္ဗစက္ခု အာလောကဖရဏတာ။ တမှာ တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌိတဿ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏံ ပစ္စဝေက္ခဏာနိမိတ္တံ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပဉ္စင်္ဂိကော သမ္မာသမာဓိ။
(၂) တတ္ထ ကတမော ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓိ? ‘‘အယံ သမာဓိ ပစ္စုပ္ပန္နသုခေါ စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပါကော’’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘အယံ သမာဓိ အရိယော နိရာမိသော’’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘အယံ သမာဓိ အကာပုရိသသေဝိတော’’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ‘‘အယံ သမာဓိ သန္တော ပဏီတော ပဋိပ္ပဿဒ္ဓလဒ္ဓေါ ဧကောဒိဘာဝါဓိဂတော န သသင်္ခါရနိဂ္ဂယှဝါရိတဂတော’’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ သော ခေါ ပနာဟံ ဣမံ သမာဓိံ သတော သမာပဇ္ဇာမိ သတော ဝုဋ္ဌဟာမီ’’တိ ပစ္စတ္တညေဝ ဉာဏံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အယံ ပဉ္စဉာဏိကော သမ္မာသမာဓိ။ ဧဝံ ပဉ္စဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
ပဉ္စကံ။
၆. ဆက္ကနိဒ္ဒေသော
၈၀၅. တတ္ထ ကတမာ ဆသု အဘိညာသု ပညာ? ဣဒ္ဓိဝိဓေ ဉာဏံ, သောတဓါတုဝိသုဒ္ဓိယာ ဉာဏံ, ပရစိတ္တေ ဉာဏံ, ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိယာ ဉာဏံ, သတ္တာနံ စုတူပပါတေ ဉာဏံ, အာသဝါနံ ခယေ ဉာဏံ – ဣမာ ဆသု အဘိညာသု ပညာ။ ဧဝံ ဆဗ္ဗိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
ဆက္ကံ။
၇. သတ္တကနိဒ္ဒေသော
၈၀၆. တတ္ထ ကတမာနိ သတ္တသတ္တတိ ဉာဏဝတ္ထူနိ? ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ, အသတိ ဇာတိယာ နတ္ထိ ဇရာမရဏန္တိ ဉာဏံ။ ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ; ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ဉာဏံ။ပေ.။ ဥပါဒါနပစ္စယာ ဘဝေါတိ ဉာဏံ။ပေ.။ တဏှာပစ္စယာ ဥပါဒါနန္တိ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝေဒနာပစ္စယာ တဏှာတိ ဉာဏံ။ပေ.။ ဖဿပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဉာဏံ။ပေ.။ သဠာယတနပစ္စယာ ဖဿောတိ ဉာဏံ။ပေ.။ နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ဉာဏံ။ပေ.။ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဉာဏံ။ပေ.။ သင်္ခါရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဉာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ, အသတိ အဝိဇ္ဇာယ နတ္ထိ သင်္ခါရာတိ ဉာဏံ။ ယမ္ပိဿ တံ ဓမ္မဋ္ဌိတိဉာဏံ တမ္ပိ ခယဓမ္မံ ဝယဓမ္မံ ဝိရာဂဓမ္မံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဉာဏံ။ ဣမာနိ သတ္တသတ္တတိ ဉာဏဝတ္ထူနိ။ ဧဝံ သတ္တဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
သတ္တကံ။
၈. အဋ္ဌကနိဒ္ဒေသော
၈၀၇. တတ္ထ ကတမာ စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ? သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ ပညာ, သောတာပတ္တိဖလေ ပညာ , သကဒါဂါမိမဂ္ဂေ ပညာ, သကဒါဂါမိဖလေ ပညာ, အနာဂါမိမဂ္ဂေ ပညာ, အနာဂါမိဖလေ ပညာ, အရဟတ္တမဂ္ဂေ ပညာ, အရဟတ္တဖလေ ပညာ – ဣမာ စတူသု မဂ္ဂေသု စတူသု ဖလေသု ပညာ။ ဧဝံ အဋ္ဌဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
အဋ္ဌကံ။
၉. နဝကနိဒ္ဒေသော
၈၀၈. တတ္ထ ကတမာ နဝသု အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီသု ပညာ? ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ ပညာ, ဒုတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ ပညာ, တတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ ပညာ, စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိယာ ပညာ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ပညာ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ ပညာ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ ပညာ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ပညာ, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိယာ ဝုဋ္ဌိတဿ ပစ္စဝေက္ခဏာဉာဏံ – ဣမာ နဝသု အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တီသု ပညာ။ ဧဝံ နဝဝိဓေန ဉာဏဝတ္ထု။
နဝကံ။
၁၀. ဒသကနိဒ္ဒေသော
၈၀၉. (၁) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ သင်္ခါရံ သုခတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္ထတော ဥပဂစ္ဆေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္ထတော ဥပဂစ္ဆေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော မာတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ပိတရံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ပေ.။ အရဟန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ပေ.။ ပဒုဋ္ဌေန စိတ္တေန တထာဂတဿ လောဟိတံ ဥပ္ပါဒေယျ။ပေ.။ သသံဃံ ဘိန္ဒေယျ။ပေ.။ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယျ။ပေ.။ အဋ္ဌမံ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုထုဇ္ဇနော အဋ္ဌမံ ဘဝံ နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဒွေ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓါ အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဧကော အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဒွေ ရာဇာနော စက္ကဝတ္တီ [စက္ကဝတ္တိ (သီ. သျာ.)] အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဧကိဿာ လောကဓါတုယာ ဧကော ရာဇာ စက္ကဝတ္တီ ဥပ္ပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ အရဟံ အဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော အရဟံ အဿ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ ရာဇာ အဿ စက္ကဝတ္တီ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော ရာဇာ အဿ စက္ကဝတ္တီ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဣတ္ထီ သက္ကတ္တံ ကရေယျ, မာရတ္တံ ကရေယျ, ဗြဟ္မတ္တံ ကရေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ပုရိသော သက္ကတ္တံ ကရေယျ, မာရတ္တံ ကရေယျ, ဗြဟ္မတ္တံ ကရေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယဒုစ္စရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီဒုစ္စရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီဒုစ္စရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယသုစရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယသုစရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီသုစရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတဿ အနိဋ္ဌော အကန္တော အမနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီသုစရိတဿ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတဿ ဣဋ္ဌော ကန္တော မနာပေါ ဝိပါကော နိဗ္ဗတ္တေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီဒုစ္စရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီဒုစ္စရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောဒုစ္စရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ကာယသုစရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ကာယသုစရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ အနဝကာသော ယံ ဝစီသုစရိတသမင္ဂီ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ဌာနဉ္စ ခေါ ဧတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ ဝစီသုစရိတသမင္ဂီ ။ပေ.။ ယံ မနောသုစရိတသမင္ဂီ တန္နိဒါနံ တပ္ပစ္စယာ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇေယျ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ ပဇာနာတိ။ ‘‘ယေ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ ဟေတူ ပစ္စယာ ဥပါဒါယ တံ တံ ဌာနံ, ယေ ယေ ဓမ္မာ ယေသံ ယေသံ ဓမ္မာနံ န ဟေတူ အပ္ပစ္စယာ ဥပါဒါယ တံ တံ အဋ္ဌာန’’န္တိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ ဌာနဉ္စ ဌာနတော အဋ္ဌာနဉ္စ အဋ္ဌာနတော ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၁၀. (၂) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ပဇာနာတိ – ‘‘အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဂတိသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဥပဓိသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ကာလသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ပယောဂသမ္ပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။
‘‘အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဂတိဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဥပဓိဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ကာလဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ပါပကာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ပယောဂဝိပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။
‘‘အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဂတိဝိပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဥပဓိဝိပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ကာလဝိပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ပယောဂဝိပတ္တိပဋိဗာဠ္ဟာနိ န ဝိပစ္စန္တိ။
‘‘အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဂတိသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ဥပဓိသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ကာလသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တိ။ အတ္ထေကစ္စာနိ ကလျာဏာနိ ကမ္မသမာဒါနာနိ ပယောဂသမ္ပတ္တိံ အာဂမ္မ ဝိပစ္စန္တီ’’တိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နာနံ ကမ္မသမာဒါနာနံ ဌာနသော ဟေတုသော ဝိပါကံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၁၁. (၃) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ နိရယဂါမီ’’တိ [နိရယဂါမိနီတိ (သျာ.)] ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ တိရစ္ဆာနယောနိဂါမီ’’တိ [တိရစ္ဆာနဂါမိနီတိ (သျာ.) ဧဝမုပရိပိ။ အဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ပေတ္တိဝိသယဂါမီ’’တိ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ မနုဿလောကဂါမီ’’တိ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ ဒေဝလောကဂါမီ’’တိ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ မဂ္ဂေါ အယံ ပဋိပဒါ နိဗ္ဗာနဂါမီ’’တိ ပဇာနာတီတိ ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ သဗ္ဗတ္ထဂါမိနိံ ပဋိပဒံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၁၂. (၄) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ အနေကဓါတုနာနာဓါတုလောကံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ခန္ဓနာနတ္တံ ပဇာနာတိ, အာယတနနာနတ္တံ ပဇာနာတိ, ဓါတုနာနတ္တံ ပဇာနာတိ, အနေကဓါတုနာနာဓါတုလောကနာနတ္တံ ပဇာနာတီတိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ အနေကဓါတုနာနာဓါတုလောကံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၁၃. (၅) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ပဇာနာတိ – ‘‘သန္တိ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ, သန္တိ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပါသန္တိ။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပါသန္တိ။
‘‘အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပါသိံသု, ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပါသိံသု။
‘‘အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိဿန္တိ ဘဇိဿန္တိ ပယိရုပါသိဿန္တိ, ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိဿန္တိ ဘဇိဿန္တိ ပယိရုပါသိဿန္တီ’’တိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ သတ္တာနံ နာနာဓိမုတ္တိကတံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၁၄. (၆) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော သတ္တာနံ အာသယံ ပဇာနာတိ, အနုသယံ ပဇာနာတိ, စရိတံ ပဇာနာတိ, အဓိမုတ္တိံ ပဇာနာတိ, အပ္ပရဇက္ခေ မဟာရဇက္ခေ တိက္ခိန္ဒ္ရိယေ မုဒိန္ဒ္ရိယေ သွာကာရေ ဒွါကာရေ သုဝိညာပယေ ဒုဝိညာပယေ ဘဗ္ဗာဘဗ္ဗေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။
၈၁၅. ကတမော စ သတ္တာနံ အာသယော? ‘‘သဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အသဿတော လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အန္တဝါ လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘အနန္တဝါ လောကော’’တိ ဝါ, ‘‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’’န္တိ ဝါ, ‘‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’’န္တိ ဝါ, ‘‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာတိ ဝါ, ‘‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ‘‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ‘‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’’တိ ဝါ, ဣတိ ဘဝဒိဋ္ဌိသန္နိဿိတာ ဝါ သတ္တာ ဟောန္တိ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိသန္နိဿိတာ ဝါ။ ဧတေ ဝါ ပန ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မ ဣဒပ္ပစ္စယတာ ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု အနုလောမိကာ ခန္တိ ပဋိလဒ္ဓါ ဟောတိ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။ အယံ သတ္တာနံ အာသယော။
၈၁၆. ကတမော စ သတ္တာနံ အနုသယော? သတ္တာနုသယာ – ကာမရာဂါနုသယော, ပဋိဃာနုသယော, မာနာနုသယော, ဒိဋ္ဌာနုသယော, ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော, ဘဝရာဂါနုသယော, အဝိဇ္ဇာနုသယော။ ယံ လောကေ ပိယရူပံ သာတရူပံ ဧတ္ထ သတ္တာနံ ရာဂါနုသယော အနုသေတိ။ ယံ လောကေ အပ္ပိယရူပံ အသာတရူပံ ဧတ္ထ သတ္တာနံ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ။ ဣတိ ဣမေသု ဒွီသု ဓမ္မေသု အဝိဇ္ဇာနုပတိတာ။ တဒေကဋ္ဌော မာနော စ ဒိဋ္ဌိ စ ဝိစိကိစ္ဆာ စ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ အယံ သတ္တာနံ အနုသယော။
၈၁၇. ကတမဉ္စ သတ္တာနံ စရိတံ? ပုညာဘိသင်္ခါရော, အပုညာဘိသင်္ခါရော , အာနေဉ္ဇာဘိသင်္ခါရော, ပရိတ္တဘူမကော ဝါ မဟာဘူမကော ဝါ – ဣဒံ သတ္တာနံ စရိတံ။
၈၁၈. ကတမာ စ သတ္တာနံ အဓိမုတ္တိ? သန္တိ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ, သန္တိ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ။ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပါသန္တိ။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပါသန္တိ။
အတီတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပါသိံသု။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိံသု ဘဇိံသု ပယိရုပါသိံသု။
အနာဂတမ္ပိ အဒ္ဓါနံ ဟီနာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ဟီနာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိဿန္တိ ဘဇိဿန္တိ ပယိရုပါသိဿန္တိ။ ပဏီတာဓိမုတ္တိကာ သတ္တာ ပဏီတာဓိမုတ္တိကေ သတ္တေ သေဝိဿန္တိ ဘဇိဿန္တိ ပယိရုပါသိဿန္တိ။ အယံ သတ္တာနံ အဓိမုတ္တိ။
၈၁၉. ကတမေ တေ သတ္တာ မဟာရဇက္ခာ? ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ – လောဘော, ဒေါသော, မောဟော, မာနော, ဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, ထိနံ, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဟိရိကံ, အနောတ္တပ္ပံ။ ယေသံ သတ္တာနံ ဣမာနိ ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ အာသေဝိတာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ ဥဿဒဂတာနိ, ဣမေ တေ သတ္တာ မဟာရဇက္ခာ။
၈၂၀. ကတမေ တေ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခာ? ယေသံ သတ္တာနံ ဣမာနိ ဒသ ကိလေသဝတ္ထူနိ အနာသေဝိတာနိ အဘာဝိတာနိ အဗဟုလီကတာနိ အနုဿဒဂတာနိ, ဣမေ တေ သတ္တာ အပ္ပရဇက္ခာ။
၈၂၁. ကတမေ တေ သတ္တာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ? ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။ ယေသံ သတ္တာနံ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ အနာသေဝိတာနိ အဘာဝိတာနိ အဗဟုလီကတာနိ အနုဿဒဂတာနိ, ဣမေ တေ သတ္တာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ။
၈၂၂. ကတမေ တေ သတ္တာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ? ယေသံ သတ္တာနံ ဣမာနိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ အာသေဝိတာနိ ဘာဝိတာနိ ဗဟုလီကတာနိ ဥဿဒဂတာနိ, ဣမေ တေ သတ္တာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ။
၈၂၃. ကတမေ တေ သတ္တာ ဒွါကာရာ? ယေ တေ သတ္တာ ပါပါသယာ ပါပါနုသယာ ပါပစရိတာ ပါပါဓိမုတ္တိကာ မဟာရဇက္ခာ မုဒိန္ဒ္ရိယာ, ဣမေ တေ သတ္တာ ဒွါကာရာ။
၈၂၄. ကတမေ တေ သတ္တာ သွာကာရာ? ယေ တေ သတ္တာ ကလျာဏာသယာ ကလျာဏစရိတာ ကလျာဏာဓိမုတ္တိကာ အပ္ပရဇက္ခာ တိက္ခိန္ဒ္ရိယာ, ဣမေ တေ သတ္တာ သွာကာရာ။
၈၂၅. ကတမေ တေ သတ္တာ ဒုဝိညာပယာ? ယေ စ တေ သတ္တာ ဒွါကာရာ, တေဝ တေ သတ္တာ ဒုဝိညာပယာ။ ယေ စ တေ သတ္တာ သွာကာရာ, တေဝ တေ သတ္တာ သုဝိညာပယာ။
၈၂၆. ကတမေ တေ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ? ယေ တေ သတ္တာ ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ ကိလေသာဝရဏေန သမန္နာဂတာ ဝိပါကာဝရဏေန သမန္နာဂတာ အဿဒ္ဓါ အစ္ဆန္ဒိကာ ဒုပ္ပညာ အဘဗ္ဗာ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ, ဣမေ တေ သတ္တာ အဘဗ္ဗာ။
၈၂၇. ကတမေ တေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာ? ယေ တေ သတ္တာ န ကမ္မာဝရဏေန သမန္နာဂတာ န ကိလေသာဝရဏေန သမန္နာဂတာ န ဝိပါကာဝရဏေန သမန္နာဂတာ သဒ္ဓါ ဆန္ဒိကာ ပညဝန္တော ဘဗ္ဗာ နိယာမံ ဩက္ကမိတုံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ, ဣမေ တေ သတ္တာ ဘဗ္ဗာတိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ ဣန္ဒ္ရိယပရောပရိယတ္တံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၂၈. (၇) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဈာယီတိ။ စတ္တာရော ဈာယီ။ အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ သမ္ပတ္တိယေဝ [သမ္ပတ္တိယေဝ (က.)] သမာနံ ဝိပတ္တီတိ ပစ္စေတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ဝိပတ္တိံယေဝ [ဝိပတ္တိယေဝ (က.)] သမာနံ သမ္ပတ္တီတိ ပစ္စေတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ သမ္ပတ္တိယေဝ သမာနံ သမ္ပတ္တီတိ ပစ္စေတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ဝိပတ္တိယေဝ သမာနံ ဝိပတ္တီတိ ပစ္စေတိ – ဣမေ စတ္တာရော ဈာယီ။
အပရေပိ စတ္တာရော ဈာယီ။ အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ဒန္ဓံ သမာပဇ္ဇတိ ခိပ္ပံ ဝုဋ္ဌာတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ခိပ္ပံ သမာပဇ္ဇတိ ဒန္ဓံ ဝုဋ္ဌာတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ဒန္ဓံ သမာပဇ္ဇတိ ဒန္ဓံ ဝုဋ္ဌာတိ, အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ ခိပ္ပံ သမာပဇ္ဇတိ ခိပ္ပံ ဝုဋ္ဌာတိ – ဣမေ စတ္တာရော ဈာယီ။
အပရေပိ စတ္တာရော ဈာယီ။ အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ သမာဓိသ္မိံ သမာဓိကုသလော ဟောတိ, န သမာဓိသ္မိံ သမာပတ္တိကုသလော; အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ သမာဓိသ္မိံ သမာပတ္တိကုသလော ဟောတိ, န သမာဓိသ္မိံ သမာဓိကုသလော; အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ သမာဓိသ္မိံ သမာဓိကုသလော စ ဟောတိ, သမာဓိသ္မိံ သမာပတ္တိကုသလော စ; အတ္ထေကစ္စော ဈာယီ နေဝ သမာဓိသ္မိံ သမာဓိကုသလော ဟောတိ, န သမာဓိသ္မိံ သမာပတ္တိကုသလော – ဣမေ စတ္တာရော ဈာယီ။
‘‘ဈာန’’န္တိ ။ စတ္တာရိ ဈာနာနိ – ပဌမံ ဈာနံ, ဒုတိယံ ဈာနံ, တတိယံ ဈာနံ, စတုတ္ထံ ဈာနံ။
‘‘ဝိမောက္ခော’’တိ။ အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ။ ရူဣ ရူပါနိ ပဿတိ – အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော။
အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓါ ရူပါနိ ပဿတိ – အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော။
သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ – အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော။
သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင်္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘‘အနန္တော အာကာသော’’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော။
သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘‘အနန္တံ ဝိညာဏ’’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော။
သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘‘နတ္ထိ ကိဉ္စိ’’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော။
သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော။
သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။
‘‘သမာဓီ’’တိ။ တယော သမာဓီ – သဝိတက္ကသဝိစာရော သမာဓိ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော သမာဓိ, အဝိတက္ကအဝိစာရော သမာဓိ။
‘‘သမာပတ္တီ’’တိ ။ နဝ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရသမာပတ္တိယော – ပဌမဇ္ဈာနသမာပတ္တိ, ဒုတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိ, တတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိ, စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိ, အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိ, နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိ, သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိ။
‘‘သံကိလေသ’’န္တိ ဟာနဘာဂိယော ဓမ္မော။ ‘‘ဝေါဒါန’’န္တိ ဝိသေသဘာဂိယော ဓမ္မော။ ‘‘ဝုဋ္ဌာန’’န္တိ။ ဝေါဒါနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာနံ, တမှာ တမှာ သမာဓိမှာ ဝုဋ္ဌာနမ္ပိ ဝုဋ္ဌာနန္တိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ ဈာနဝိမောက္ခသမာဓိသမာပတ္တီနံ သံကိလေသံ ဝေါဒါနံ ဝုဋ္ဌာနံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၂၉. (၈) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ ယထာဘူတံ ဉာဏံ ? ဣဓ တထာဂတော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတိ, သေယျထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒွေပိ ဇာတိယော တိဿောပိ ဇာတိယော စတဿောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟဿမ္ပိ ဇာတိသတသဟဿမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ ‘‘အမုတြာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော အမုတြ ဥဒပါဒိံ; တတြာပါသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂေါတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော, သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝါသံ အနုဿရတီတိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၃၀. (၉) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ သတ္တာနံ စုတူပပါတံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝါဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝါ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝါဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒါနာ။ တေ ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပဿတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတီတိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ သတ္တာနံ စုတူပပါတံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ။
၈၃၁. (၁၀) တတ္ထ ကတမံ တထာဂတဿ အာသဝါနံ ခယံ ယထာဘူတံ ဉာဏံ? ဣဓ တထာဂတော အာသဝါနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီတိ။ ယာ တတ္ထ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ – ဣဒံ တထာဂတဿ အာသဝါနံ ခယံ ယထာဘူတံ ဉာဏန္တိ။
ဒသကံ။
ဉာဏဝိဘင်္ဂေါ နိဋ္ဌိတော။