သတ္တသတိကက္ခန္ဓကံ

၁၂. သတ္တသတိကက္ခန္ဓကံ

၁. ပဌမဘာဏဝါရော

၄၄၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဿသတပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိယံ ဒသ ဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တိ – ကပ္ပတိ သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဒွင်္ဂုလကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဂါမန္တရကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာဝါသကပ္ပော, ကပ္ပတိ အနုမတိကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာစိဏ္ဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ အမထိတကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဇဠောဂိံ ပါတုံ, ကပ္ပတိ အဒသကံ နိသီဒနံ, ကပ္ပတိ ဇာတရူပရဇတန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝဇ္ဇီသု စာရိကံ စရမာနော ယေန ဝေသာလီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ တဒဟုပေါသထေ ကံသပါတိံ [ကံသစာဋိံ (သျာ.)] ဥဒကေန ပူရေတွာ မဇ္ဈေ ဘိက္ခုသံဃဿ ဌပေတွာ အာဂတာဂတေ ဝေသာလိကေ ဥပါသကေ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘ဒေထာဝုသော, သံဃဿ ကဟာပဏမ္ပိ အဍ္ဎမ္ပိ ပါဒမ္ပိ မာသကရူပမ္ပိ။ ဘဝိဿတိ သံဃဿ ပရိက္ခာရေန ကရဏီယ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေသာလိကေ ဥပါသကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာဝုသော, အဒတ္ထ သံဃဿ ကဟာပဏမ္ပိ အဍ္ဎမ္ပိ ပါဒမ္ပိ မာသကရူပမ္ပိ။ န ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; န သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; နိက္ခိတ္တမဏိသုဝဏ္ဏာ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အပေတဇာတရူပရဇတာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ ဝေသာလိကာ ဥပါသကာ အာယသ္မတာ ယသေန ကာကဏ္ဍကပုတ္တေန ဝုစ္စမာနာ အဒံသုယေဝ သံဃဿ ကဟာပဏမ္ပိ အဍ္ဎမ္ပိ ပါဒမ္ပိ မာသကရူပမ္ပိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန တံ ဟိရညံ ဘိက္ခဂ္ဂေန [ဘိက္ခုဂ္ဂေန (သျာ.)] ပဋိဝီသံ [ပဋိဝိံသံ (သီ.), ပဋိဝိသံ (သျာ.)] ဌပေတွာ ဘာဇေသုံ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ယသံ ကာကဏ္ဍကပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧသော တေ, အာဝုသော ယသ, ဟိရညဿ ပဋိဝီသော’’တိ။ ‘‘နတ္ထိ, မေ အာဝုသော, ဟိရညဿ ပဋိဝီသော, နာဟံ ဟိရညံ သာဒိယာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ – ‘‘အယံ အာဝုသော ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဥပါသကေ သဒ္ဓေ ပသန္နေ အက္ကောသတိ, ပရိဘာသတိ, အပ္ပသာဒံ ကရောတိ; ဟန္ဒဿ မယံ ပဋိသာရဏီယကမ္မံ ကရောမာ’’တိ တေ။ တဿ ပဋိသာရဏီယကမ္မံ အကံသု။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေသာလိကေ ဝဇ္ဇိပုတ္တကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဂဝတာ, အာဝုသော, ပညတ္တံ – ‘ပဋိသာရဏီယကမ္မကတဿ ဘိက္ခုနော အနုဒူတော ဒါတဗ္ဗော’တိ။ ဒေထ မေ, အာဝုသော, အနုဒူတံ ဘိက္ခု’’န္တိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ဧကံ ဘိက္ခုံ သမ္မန္နိတွာ အာယသ္မတော ယသဿ ကာကဏ္ဍကပုတ္တဿ အနုဒူတံ အဒံသု။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော အနုဒူတေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဝေသာလိံ ပဝိသိတွာ ဝေသာလိကေ ဥပါသကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ကိရာယသ္မန္တေ ဥပါသကေ သဒ္ဓေ ပသန္နေ အက္ကောသာမိ, ပရိဘာသာမိ, အပ္ပသာဒံ ကရောမိ; ယောဟံ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဝဒါမိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဝဒါမိ။

၄၄၇. ‘‘ဧကမိဒံ, အာဝုသော, သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တတြ ခေါ, အာဝုသော, ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – [အ. နိ. ၄.၅၀] ‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? အဗ္ဘံ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ န ဝိရောစန္တိ။ မဟိကာ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ, ဓူမရဇော, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ရာဟု, ဘိက္ခဝေ, အသုရိန္ဒော စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော စန္ဒိမသူရိယာနံ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ စန္ဒိမသူရိယာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရောမေ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ကတမေ စတ္တာရော? သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ သုရံ ပိဝန္တိ, မေရယံ ပိဝန္တိ, သုရာမေရယပါနာ အပ္ပဋိဝိရတာ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပဌမော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝန္တိ, မေထုနဓမ္မာ အပ္ပဋိဝိရတာ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုတိယော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဇာတရူပရဇတံ သာဒိယန္တိ, ဇာတရူပရဇတပ္ပဋိဂ္ဂဟဏာ အပ္ပဋိဝိရတာ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, တတိယော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ; မိစ္ဆာဇီဝါ အပ္ပဋိဝိရတာ – အယံ, ဘိက္ခဝေ, စတုတ္ထော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသော, ယေန ဥပက္ကိလေသေန ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ, န ဝိရောစန္တိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သမဏဗြာဟ္မဏာနံ ဥပက္ကိလေသာ, ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ န တပန္တိ, န ဘာသန္တိ , န ဝိရောစန္တိ’။ ‘‘ဣဒမဝေါစာဝုသော, ဘဂဝါ။ ဣဒံ ဝတွာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝေါစ သတ္ထာ –

‘‘ရာဂဒေါသပရိက္လိဋ္ဌာ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

အဝိဇ္ဇာနိဝုဋာ [အဝိဇ္ဇာနီဝုတာ (သျာ.)] ပေါသာ၊ ပိယရူပါဘိနန္ဒိနော။

‘‘သုရံ ပိဝန္တိ မေရယံ၊ ပဋိသေဝန္တိ မေထုနံ။

ရဇတံ ဇာတရူပဉ္စ၊ သာဒိယန္တိ အဝိဒ္ဒသူ။

‘‘မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝန္တိ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

ဧတေ ဥပက္ကိလေသာ ဝုတ္တာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။

‘‘ယေဟိ ဥပက္ကိလေသေဟိ ဥပက္ကိလိဋ္ဌာ၊ ဧကေ သမဏဗြာဟ္မဏာ။

န တပန္တိ န ဘာသန္တိ၊ အသုဒ္ဓါ သရဇာ မဂါ။

‘‘အန္ဓကာရေန ဩနဒ္ဓါ၊ တဏှာဒါသာ သနေတ္တိကာ။

ဝဍ္ဎေန္တိ ကဋသိံ ဃောရံ၊ အာဒိယန္တိ ပုနဗ္ဘဝန္တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒီ ကိရာဟံ အာယသ္မန္တေ ဥပါသကေ သဒ္ဓေ ပသန္နေ အက္ကောသာမိ, ပရိဘာသာမိ, အပ္ပသာဒံ ကရောမိ; ယောဟံ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဝဒါမိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဝဒါမိ။

၄၄၈. [သံ. နိ. ၄.၃၆၂ ဣဒံ ဝတ္ထု အာဂတံ] ‘‘ဧကမိဒံ, အာဝုသော, သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇန္တေပုရေ ရာဇပရိသာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရကထာ ဥဒပါဒိ – ‘ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတ’န္တိ။ တေန ခေါ ပနာဝုသော သမယေန, မဏိစူဠကော ဂါမဏီ တဿံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ, အာဝုသော, မဏိစူဠကော ဂါမဏီ တံ ပရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘မာ အယျာ ဧဝံ အဝစုတ္ထ။ န ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; န သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; နိက္ခိတ္တမဏိသုဝဏ္ဏာ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အပေတဇာတရူပရဇတာ’တိ။ အသက္ခိ ခေါ, အာဝုသော, မဏိစူဠကော ဂါမဏီ တံ ပရိသံ သညာပေတုံ။

‘‘အထ ခေါ, အာဝုသော, မဏိစူဠကော ဂါမဏီ တံ ပရိသံ သညာပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ, အာဝုသော, မဏိစူဠကော ဂါမဏီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဣဓ, ဘန္တေ, ရာဇန္တေပုရေ ရာဇပရိသာယံ သန္နိသိန္နာနံ သန္နိပတိတာနံ အယမန္တရကထာ ဥဒပါဒိ – ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတန္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အဟံ ဘန္တေ, တံ ပရိသံ ဧတဒဝေါစံ – မာ အယျာ ဧဝံ အဝစုတ္ထ။ န ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; န သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ ; န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; နိက္ခိတ္တမဏိသုဝဏ္ဏာ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အပေတဇာတရူပရဇတာတိ။ အသက္ခိံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, တံ ပရိသံ သညာပေတုံ။ ကစ္စာဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗျာကရမာနော ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ ဘဂဝတော ဟောမိ, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခာမိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောမိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတီ’တိ? ‘တဂ္ဃ တွံ, ဂါမဏိ, ဧဝံ ဗျာကရမာနော ဝုတ္တဝါဒီ စေဝ မေ ဟောသိ; န စ မံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခသိ [ပါရာ. ၅၈၂], ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောသိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ။ န ဟိ, ဂါမဏိ, ကပ္ပတိ သမဏာနံ သကျပုတ္တိယာနံ ဇာတရူပရဇတံ; န သာဒိယန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဇာတရူပရဇတံ; နိက္ခိတ္တမဏိသုဝဏ္ဏာ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အပေတဇာတရူပရဇတာ။ ယဿ ခေါ, ဂါမဏိ, ဇာတရူပရဇတံ ကပ္ပတိ, ပဉ္စပိ တဿ ကာမဂုဏာ ကပ္ပန္တိ။ ယဿ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ကပ္ပန္တိ ဧကံသေနေတံ, ဂါမဏိ, ဓါရေယျာသိ – အဿမဏဓမ္မော အသကျပုတ္တိယဓမ္မောတိ။ အပိ စာဟံ, ဂါမဏိ, ဧဝံ ဝဒါမိ တိဏံ တိဏတ္ထိကေန ပရိယေသိတဗ္ဗံ; ဒါရု ဒါရုတ္ထိကေန ပရိယေသိတဗ္ဗံ; သကဋံ သကဋတ္ထိကေန ပရိယေသိတဗ္ဗံ; ပုရိသော ပုရိသတ္ထိကေန ပရိယေသိတဗ္ဗော။ န တွေဝါဟံ, ဂါမဏိ, ကေနစိ ပရိယာယေန ဇာတရူပရဇတံ သာဒိတဗ္ဗံ ပရိယေသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမီ’တိ။

‘‘ဧဝံဝါဒီ ကိရာဟံ အာယသ္မန္တေ ဥပါသကေ သဒ္ဓေ ပသန္နေ အက္ကောသာမိ, ပရိဘာသာမိ, အပ္ပသာဒံ ကရောမိ; ယောဟံ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဝဒါမိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဝဒါမိ။

၄၄၉. ‘‘ဧကမိဒံ, အာဝုသော, သမယံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ အာယသ္မန္တံ ဥပနန္ဒံ သကျပုတ္တံ အာရဗ္ဘ ဇာတရူပရဇတံ ပဋိက္ခိပိ, သိက္ခာပဒဉ္စ ပညပေသိ။ ဧဝံဝါဒီ ကိရာဟံ အာယသ္မန္တေ ဥပါသကေ သဒ္ဓေ ပသန္နေ အက္ကောသာမိ, ပရိဘာသာမိ, အပ္ပသာဒံ ကရောမိ; ယောဟံ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဝဒါမိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဝဒါမိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဝဒါမီ’’တိ။

ဧဝံ ဝုတ္တေ ဝေသာလိကာ ဥပါသကာ အာယသ္မန္တံ ယသံ ကာကဏ္ဍကပုတ္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဧကောဝ ဘန္တေ, အယျော ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော သမဏော သကျပုတ္တိယော။ သဗ္ဗေဝိမေ အဿမဏာ အသကျပုတ္တိယာ။ ဝသတု, ဘန္တေ, အယျော ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေသာလိယံ။ မယံ အယျဿ ယသဿ ကာကဏ္ဍကပုတ္တဿ ဥဿုက္ကံ ကရိဿာမ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာန’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေသာလိကေ ဥပါသကေ သညာပေတွာ အနုဒူတေန ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ အာရာမံ အဂမာသိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ အနုဒူတံ ဘိက္ခုံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ခမာပိတာဝုသော, ယသေန ကာကဏ္ဍကပုတ္တေန ဝေသာလိကာ ဥပါသကာ’’တိ ? ‘‘ဥပါသကေဟိ ပါပိကံ နော, အာဝုသော, ကတံ။ ဧကောဝ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော သမဏော သကျပုတ္တိယော ကတော။ သဗ္ဗေဝ မယံ အဿမဏာ အသကျပုတ္တိယာ ကတာ’’တိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ – ‘‘အယံ, အာဝုသော, ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော အမှေဟိ အသမ္မတော ဂိဟီနံ ပကာသေသိ; ဟန္ဒဿ မယံ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ ကရောမာ’’တိ။ တေ တဿ ဥက္ခေပနီယကမ္မံ ကတ္တုကာမာ သန္နိပတိံသု။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တွာ ကောသမ္ဗိယံ ပစ္စုဋ္ဌာသိ။

၄၅၀. အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ပါဝေယျကာနဉ္စ [ပါဌေယျကာနဉ္စ (သျာ.)] အဝန္တိဒက္ခိဏာပထကာနဉ္စ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘အာဂစ္ဆန္တု အာယသ္မန္တာ; ဣမံ အဓိကရဏံ အာဒိယိဿာမ။ ပုရေ အဓမ္မော ဒိပ္ပတိ, ဓမ္မော ပဋိဗာဟိယျတိ; အဝိနယော ဒိပ္ပတိ, ဝိနယော ပဋိဗာဟိယျတိ; ပုရေ အဓမ္မဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဓမ္မဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ; အဝိနယဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဝိနယဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ အဟောဂင်္ဂေ ပဗ္ဗတေ ပဋိဝသတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ယေန အဟောဂင်္ဂေါ ပဗ္ဗတော, ယေနာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သမ္ဘူတံ သာဏဝါသိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော အာယသ္မန္တံ သမ္ဘူတံ သာဏဝါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမေ, ဘန္တေ, ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိယံ ဒသ ဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တိ – ကပ္ပတိ သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဒွင်္ဂုလကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဂါမန္တရကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာဝါသကပ္ပော, ကပ္ပတိ အနုမတိကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာစိဏ္ဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ အမထိတကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဇဠောဂိံ ပါတုံ, ကပ္ပတိ အဒသကံ နိသီဒနံ, ကပ္ပတိ ဇာတရူပရဇတန္တိ။ ဟန္ဒ မယံ, ဘန္တေ, ဣမံ အဓိကရဏံ အာဒိယိဿာမ။ ပုရေ အဓမ္မော ဒိပ္ပတိ, ဓမ္မော ပဋိဗာဟိယျတိ; အဝိနယော ဒိပ္ပတိ, ဝိနယော ပဋိဗာဟိယျတိ; ပုရေ အဓမ္မဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဓမ္မဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ; အဝိနယဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဝိနယဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ အာယသ္မတော ယသဿ ကာကဏ္ဍကပုတ္တဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ သဋ္ဌိမတ္တာ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ – သဗ္ဗေ အာရညိကာ, သဗ္ဗေ ပိဏ္ဍပါတိကာ, သဗ္ဗေ ပံသုကူလိကာ, သဗ္ဗေ တေစီဝရိကာ, သဗ္ဗေဝ အရဟန္တော – အဟောဂင်္ဂေ ပဗ္ဗတေ သန္နိပတိံသု။ အဋ္ဌာသီတိမတ္တာ အဝန္တိဒက္ခိဏာပထကာ ဘိက္ခူ – အပ္ပေကစ္စေ အာရညိကာ, အပ္ပေကစ္စေ ပိဏ္ဍပါတိကာ, အပ္ပေကစ္စေ ပံသုကူလိကာ, အပ္ပေကစ္စေ တေစီဝရိကာ, သဗ္ဗေဝ အရဟန္တော – အဟောဂင်္ဂေ ပဗ္ဗတေ သန္နိပတိံသု။ အထ ခေါ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ မန္တယမာနာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခေါ အဓိကရဏံ ကက္ခဠဉ္စ, ဝါဠဉ္စ; ကံ နု ခေါ မယံ ပက္ခံ လဘေယျာမ, ယေန မယံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဗလဝန္တတရာ အဿာမာ’’တိ။

၄၅၁. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ရေဝတော သောရေယျေ ပဋိဝသတိ – ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ အထ ခေါ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သောရေယျေ ပဋိဝသတိ – ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ သစေ မယံ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ပက္ခံ လဘိဿာမ, ဧဝံ မယံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဗလဝန္တတရာ အဿာမာ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော – ဒိဗ္ဗာယ သောတဓါတုယာ ဝိသုဒ္ဓါယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ – ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ မန္တယမာနာနံ။ သုတွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခေါ အဓိကရဏံ ကက္ခဠဉ္စ ဝါဠဉ္စ။ န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ ယောဟံ ဧဝရူပေ အဓိကရဏေ ဩသက္ကေယျံ။ ဣဒါနိ စ ပန တေ ဘိက္ခူ အာဂစ္ဆိဿန္တိ။ သောဟံ တေဟိ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဂမိဿာမိ။ ယံနူနာဟံ ပဋိကစ္စေဝ ဂစ္ဆေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သောရေယျာ သင်္ကဿံ အဂမာသိ။

အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ သောရေယျံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ အာယသ္မာ ရေဝတော’’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧသာယသ္မာ ရေဝတော သင်္ကဿံ ဂတော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သင်္ကဿာ ကဏ္ဏကုဇ္ဇံ [ကန္နကုဇ္ဇံ (သီ.)] အဂမာသိ။ အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ သင်္ကဿံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ အာယသ္မာ ရေဝတော’’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧသာယသ္မာ ရေဝတော ကဏ္ဏကုဇ္ဇံ ဂတော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော ကဏ္ဏကုဇ္ဇာ ဥဒုမ္ဗရံ အဂမာသိ။ အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ ကဏ္ဏကုဇ္ဇံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ အာယသ္မာ ရေဝတော’’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧသာယသ္မာ ရေဝတော ဥဒုမ္ဗရံ ဂတော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော ဥဒုမ္ဗရာ အဂ္ဂဠပုရံ အဂမာသိ။ အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ ဥဒုမ္ဗရံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ အာယသ္မာ ရေဝတော’’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧသာယသ္မာ ရေဝတော အဂ္ဂဠပုရံ ဂတော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အဂ္ဂဠပုရာ သဟဇာတိံ [သဟံဇာတိံ (က.)] အဂမာသိ။ အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ အဂ္ဂဠပုရံ ဂန္တွာ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ အာယသ္မာ ရေဝတော’’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဧသာယသ္မာ ရေဝတော သဟဇာတိံ ဂတော’’တိ။ အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ သဟဇာတိယံ သမ္ဘာဝေသုံ။

၄၅၂. အထ ခေါ အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ အာယသ္မန္တံ ယသံ ကာကဏ္ဍကပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, အာဝုသော, အာယသ္မာ ရေဝတော ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ သစေ မယံ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိဿာမ, ပဋိဗလော အာယသ္မာ ရေဝတော ဧကေနေဝ ပဉ္ဟေန သကလမ္ပိ ရတ္တိံ ဝီတိနာမေတုံ။ ဣဒါနိ စ ပနာယသ္မာ ရေဝတော အန္တေဝါသိကံ [အန္တေဝါသိံ (သျာ.)] သရဘာဏကံ ဘိက္ခုံ အဇ္ဈေသိဿတိ။ သော တွံ တဿ ဘိက္ခုနော သရဘညပရိယောသာနေ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော အာယသ္မတော သမ္ဘူတဿ သာဏဝါသိဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အန္တေဝါသိကံ သရဘာဏကံ ဘိက္ခုံ အဇ္ဈေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော တဿ ဘိက္ခုနော သရဘညပရိယောသာနေ ယေနာယသ္မာ ရေဝတော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ယသော ကာကဏ္ဍကပုတ္တော အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, သိင်္ဂိနာ လောဏံ ပရိဟရိတုံ – ယတ္ထ အလောဏကံ ဘဝိဿတိ တတ္ထ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမီ’’တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဒွင်္ဂုလကပ္ပော’’တိ ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, ဒွင်္ဂုလကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဒွင်္ဂုလာယ ဆာယာယ ဝီတိဝတ္တာယ, ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဂါမန္တရကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, ဂါမန္တရကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ – ဣဒါနိ ဂါမန္တရံ ဂမိဿာမီတိ – ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အာဝါသကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အာဝါသကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ အာဝါသာ သမာနသီမာ နာနုပေါသထံ ကာတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော , ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ , ဘန္တေ, အနုမတိကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အနုမတိကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဝဂ္ဂေန သံဃေန ကမ္မံ ကာတုံ – အာဂတေ ဘိက္ခူ အနုမာနေဿာမာ’’တိ [အနုဇာနိဿာမာတိ, အနုဇာနေဿာမာတိ, အနုမတိံ အာနေဿာမာတိ (က.)]? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အာစိဏ္ဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အာစိဏ္ဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဣဒံ မေ ဥပဇ္ဈာယေန အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ, ဣဒံ မေ အာစရိယေန အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ, တံ အဇ္ဈာစရိတု’’န္တိ? ‘‘အာစိဏ္ဏကပ္ပော ခေါ, အာဝုသော, ဧကစ္စော ကပ္ပတိ, ဧကစ္စော န ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အမထိတကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အမထိတကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ယံ တံ ခီရံ ခီရဘာဝံ ဝိဇဟိတံ, အသမ္ပတ္တံ ဒဓိဘာဝံ, တံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပါတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဇဠောဂိံ ပါတု’’န္တိ? ‘‘ကာ သာ, အာဝုသော, ဇဠောဂီ’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ယာ သာ သုရာ အာသုတာ, အသမ္ပတ္တာ မဇ္ဇဘာဝံ, သာ ပါတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အဒသကံ နိသီဒန’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဇာတရူပရဇတ’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ ‘‘ဣမေ, ဘန္တေ, ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိယံ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တိ။ ဟန္ဒ မယံ, ဘန္တေ, ဣမံ အဓိကရဏံ အာဒိယိဿာမ။ ပုရေ အဓမ္မော ဒိပ္ပတိ, ဓမ္မော ပဋိဗာဟိယျတိ; အဝိနယော ဒိပ္ပတိ, ဝိနယော ပဋိဗာဟိယျတိ; ပုရေ အဓမ္မဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဓမ္မဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ; အဝိနယဝါဒိနော ဗလဝန္တော ဟောန္တိ, ဝိနယဝါဒိနော ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အာယသ္မတော ယသဿ ကာကဏ္ဍကပုတ္တဿ ပစ္စဿောသိ။

ပဌမဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

၂. ဒုတိယဘာဏဝါရော

၄၅၃. အဿောသုံ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ – ‘‘ယသော ကိရ ကာကဏ္ဍကပုတ္တော ဣဒံ အဓိကရဏံ အာဒိယိတုကာမော ပက္ခံ ပရိယေသတိ, လဘတိ စ ကိရ ပက္ခ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာနံ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခေါ အဓိကရဏံ ကက္ခဠဉ္စ ဝါဠဉ္စ။ ကံ နု ခေါ မယံ ပက္ခံ လဘေယျာမ, ယေန မယံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဗလဝန္တတရာ အဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာနံ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဝိယတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ သစေ မယံ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ပက္ခံ လဘေယျာမ, ဧဝံ မယံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဗလဝန္တတရာ အဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ပဟူတံ သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ ပဋိယာဒေသုံ – ပတ္တမ္ပိ, စီဝရမ္ပိ, နိသီဒနမ္ပိ, သူစိဃရမ္ပိ, ကာယဗန္ဓနမ္ပိ, ပရိဿာဝနမ္ပိ, ဓမ္မကရဏမ္ပိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ တံ သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ အာဒါယ နာဝါယ သဟဇာတိံ ဥဇ္ဇဝိံသု; နာဝါယ ပစ္စောရောဟိတွာ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ ဘတ္တဝိဿဂ္ဂံ ကရောန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာဠှဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ကေ နု ခေါ ဓမ္မဝါဒိနော – ပါစီနကာ ဝါ ဘိက္ခူ, ပါဝေယျကာ ဝါ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မတော သာဠှဿ, ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ စေတသာ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ, ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဓမ္မဝါဒိနော ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, ဓမ္မဝါဒိနော ပါဝေယျကာ [ပါဌေယျကာ (သျာ.)] ဘိက္ခူ’’တိ။

အထ ခေါ အညတရာ သုဒ္ဓါဝါသကာယိကာ ဒေဝတာ အာယသ္မတော သာဠှဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမ္မိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ သုဒ္ဓါဝါသေသု ဒေဝေသု အန္တရဟိတာ – အာယသ္မတော သာဠှဿ သမ္မုခေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သာ ဒေဝတာ အာယသ္မန္တံ သာဠှံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ သာဠှ, အဓမ္မဝါဒီ ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, ဓမ္မဝါဒီ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ။ တေန ဟိ, ဘန္တေ သာဠှ, ယထာဓမ္မော တထာ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ စာဟံ, ဒေဝတေ, ဧတရဟိ စ ယထာဓမ္မော တထာ ဌိတော ; အပိ စာဟံ န တာဝ ဒိဋ္ဌိံ အာဝိ ကရောမိ, အပ္ပေဝ နာမ မံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ သမ္မန္နေယျာ’’တိ။

၄၅၄. အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ တံ သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ အာဒါယ ယေနာယသ္မာ ရေဝတော တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု, ဘန္တေ, ထေရော သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ – ပတ္တမ္ပိ, စီဝရမ္ပိ, နိသီဒနမ္ပိ, သူစိဃရမ္ပိ, ကာယဗန္ဓနမ္ပိ, ပရိဿာဝနမ္ပိ, ဓမ္မကရဏမ္ပီ’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော, ပရိပုဏ္ဏံ မေ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ န ဣစ္ဆိ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဥတ္တရော နာမ ဘိက္ခု ဝီသတိဝဿော အာယသ္မတော ရေဝတဿ ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ ဥတ္တရော တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဥတ္တရံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယသ္မာ ဥတ္တရော သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ – ပတ္တမ္ပိ, စီဝရမ္ပိ, နိသီဒနမ္ပိ, သူစိဃရမ္ပိ, ကာယဗန္ဓနမ္ပိ, ပရိဿာဝနမ္ပိ, ဓမ္မကရဏမ္ပီ’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော, ပရိပုဏ္ဏံ မေ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ န ဣစ္ဆိ ပဋိဂ္ဂဟေတုံ။ ‘‘မနုဿာ ခေါ, အာဝုသော ဥတ္တရ, ဘဂဝတော သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ ဥပနာမေန္တိ။ သစေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, တေနေဝ တေ အတ္တမနာ ဟောန္တိ။ နော စေ ဘဂဝါ ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, အာယသ္မတော [အာယသ္မတော စ (သျာ.)] အာနန္ဒဿ ဥပနာမေန္တိ – ပဋိဂ္ဂဏှာတု, ဘန္တေ, ထေရော သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ။ ယထာ ဘဂဝတာ ပဋိဂ္ဂဟိတော, ဧဝမေဝ သော ဘဝိဿတီတိ။ ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယသ္မာ ဥတ္တရော သာမဏကံ ပရိက္ခာရံ။ ယထာ ထေရေန ပဋိဂ္ဂဟိတော, ဧဝမေဝ သော ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဝေသာလိကေဟိ ဝဇ္ဇိပုတ္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ နိပ္ပီဠိယမာနော ဧကံ စီဝရံ အဂ္ဂဟေသိ။ ‘‘ဝဒေယျာထ, အာဝုသော, ယေန အတ္ထော’’တိ။ ‘‘ဧတ္တကံ အာယသ္မာ ဥတ္တရော ထေရံ ဝဒေတု; ဧတ္တကဉ္စ, ဘန္တေ, ထေရော သံဃမဇ္ဈေ ဝဒေတု – ‘ပုရတ္ထိမေသု ဇနပဒေသု ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဓမ္မဝါဒီ ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, အဓမ္မဝါဒီ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ဥတ္တရော ဝေသာလိကာနံ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ ရေဝတော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတ္တကံ, ဘန္တေ, ထေရော သံဃမဇ္ဈေ ဝဒေတု – ‘ပုရတ္ထိမေသု ဇနပဒေသု ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ။ ဓမ္မဝါဒီ ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, အဓမ္မဝါဒီ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ’’’တိ။ ‘‘အဓမ္မေ မံ တွံ, ဘိက္ခု, နိယောဇေသီ’’တိ ထေရော အာယသ္မန္တံ ဥတ္တရံ ပဏာမေသိ။

အထ ခေါ ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ ဥတ္တရံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိံ, အာဝုသော ဥတ္တရ, ထေရော အာဟာ’’တိ? ‘‘ပါပိကံ နော, အာဝုသော, ကတံ။ ‘အဓမ္မေ မံ တွံ, ဘိက္ခု, နိယောဇေသီ’’’တိ ထေရော မံ ပဏာမေသီတိ။ ‘‘နနု တွံ, အာဝုသော [အာဝုသော ဥတ္တရ (သျာ. ကံ.)], ဝုဍ္ဎော ဝီသတိဝဿောသီ’’တိ? ‘‘အာမာဝုသော, အပိ စ မယံ ဂရုနိဿယံ ဂဏှာမာ’’တိ။

၄၅၅. အထ ခေါ သံဃော တံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနိတုကာမော သန္နိပတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သသံဃံ ဉာပေသိ –

‘‘သုဏာတု မေ, အာဝုသော, သံဃော။ သစေ မယံ ဣမံ အဓိကရဏံ ဣဓ ဝူပသမေဿာမ, သိယာပိ မူလာဒါယကာ [မူလဒါယကာ (သီ.)] ဘိက္ခူ ပုနကမ္မာယ ဥက္ကောဋေယျုံ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, ယတ္ထေဝိမံ အဓိကရဏံ သမုပ္ပန္နံ, သံဃော တတ္ထေဝိမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယျာ’’တိ။

အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိံ အဂမံသု – တံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနိတုကာမာ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သဗ္ဗကာမီ နာမ ပထဗျာ သံဃတ္ထေရော ဝီသဝဿသတိကော ဥပသမ္ပဒါယ, အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သဒ္ဓိဝိဟာရိကော, ဝေသာလိယံ ပဋိဝသတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အာယသ္မန္တံ သမ္ဘူတံ သာဏဝါသိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ, အာဝုသော, ယသ္မိံ ဝိဟာရေ သဗ္ဗကာမီ ထေရော ဝိဟရတိ, တံ ဝိဟာရံ ဥပဂစ္ဆာမိ။ သော တွံ ကာလဿေဝ အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ ပုစ္ဆေယျာသီ’’တိ။

‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ အာယသ္မတော ရေဝတဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော, ယသ္မိံ ဝိဟာရေ သဗ္ဗကာမီ ထေရော ဝိဟရတိ, တံ ဝိဟာရံ ဥပဂစ္ဆိ။ ဂဗ္ဘေ အာယသ္မတော သဗ္ဗကာမိဿ သေနာသနံ ပညတ္တံ ဟောတိ, ဂဗ္ဘပ္ပမုခေ အာယသ္မတော ရေဝတဿ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော – အယံ ထေရော မဟလ္လကော န နိပဇ္ဇတီတိ – န သေယျံ ကပ္ပေသိ။ အာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ – အယံ ဘိက္ခု အာဂန္တုကော ကိလန္တော န နိပဇ္ဇတီတိ – န သေယျံ ကပ္ပေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ အာယသ္မန္တံ ရေဝတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကတမေန တွံ ဘူမိ ဝိဟာရေန ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘မေတ္တာဝိဟာရေန ခေါ အဟံ , ဘန္တေ, ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’’တိ။ ‘‘ကုလ္လကဝိဟာရေန ကိရ တွံ ဘူမိ ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရသိ ။ ကုလ္လကဝိဟာရော ဧသော [ဟေသော (သျာ.)] ဘူမိ ယဒိဒံ မေတ္တာ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ မေ, ဘန္တေ, ဂိဟိဘူတဿ အာစိဏ္ဏာ မေတ္တာ။ တေနာဟံ ဧတရဟိပိ မေတ္တာဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ, အပိ စ ခေါ မယာ စိရပ္ပတ္တံ အရဟတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ထေရော ပန, ဘန္တေ, ကတမေန ဝိဟာရေန ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရတီ’’တိ? ‘‘သုညတာဝိဟာရေန ခေါ အဟံ ဘူမိ ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရာမီ’’တိ။ ‘‘မဟာပုရိသဝိဟာရေန ကိရ, ဘန္တေ, ထေရော ဧတရဟိ ဗဟုလံ ဝိဟရတိ။ မဟာပုရိသဝိဟာရော ဧသော, ဘန္တေ, ယဒိဒံ သုညတာ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ မေ ဘူမိ ဂိဟိဘူတဿ အာစိဏ္ဏာ သုညတာ။ တေနာဟံ ဧတရဟိပိ သုညတာဝိဟာရေန ဗဟုလံ ဝိဟရာမိ, အပိ စ မယာ စိရပ္ပတ္တံ အရဟတ္တ’’န္တိ။ အယဉ္စရဟိ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ အန္တရာကထာ ဝိပ္ပကတာ, အထာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ တသ္မိံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ ယေနာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သမ္ဘူတော သာဏဝါသီ အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမေ, ဘန္တေ, ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ဘိက္ခူ ဝေသာလိယံ ဒသ ဝတ္ထူနိ ဒီပေန္တိ – ကပ္ပတိ သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဒွင်္ဂုလကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဂါမန္တရကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာဝါသကပ္ပော, ကပ္ပတိ အနုမတိကပ္ပော, ကပ္ပတိ အာစိဏ္ဏကပ္ပော, ကပ္ပတိ အမထိတကပ္ပော, ကပ္ပတိ ဇဠောဂိံ , ပါတုံ ကပ္ပတိ အဒသကံ နိသီဒနံ, ကပ္ပတိ ဇာတရူပရဇတန္တိ။ ထေရေန, ဘန္တေ, ဥပဇ္ဈာယဿ မူလေ ဗဟုဓမ္မော စ ဝိနယော စ ပရိယတ္တော။ ထေရဿ ဘန္တေ, ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ကထံ ဟောတိ? ကေ နု ခေါ ဓမ္မဝါဒိနော – ပါစီနကာ ဝါ ဘိက္ခူ, ပါဝေယျကာ ဝါ’’တိ? ‘‘တယာပိ ခေါ, အာဝုသော, ဥပဇ္ဈာယဿ မူလေ ဗဟု ဓမ္မော စ ဝိနယော စ ပရိယတ္တော။ တုယှံ ပန, အာဝုသော, ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ကထံ ဟောတိ? ကေ နု ခေါ ဓမ္မဝါဒိနော – ပါစီနကာ ဝါ ဘိက္ခူ, ပါဝေယျကာ ဝါ’’တိ? ‘‘မယှံ ခေါ, ဘန္တေ, ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဧဝံ ဟောတိ – အဓမ္မဝါဒီ ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, ဓမ္မဝါဒီ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူတိ; အပိ စာဟံ န တာဝ ဒိဋ္ဌိံ အာဝိ ကရောမိ, အပ္ပေဝ နာမ မံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ သမ္မန္နေယျာ’’တိ။ ‘‘မယှမ္ပိ ခေါ, အာဝုသော, ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဧဝံ ဟောတိ – အဓမ္မဝါဒီ ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, ဓမ္မဝါဒီ ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူတိ; အပိ စာဟံ န တာဝ ဒိဋ္ဌိံ အာဝိ ကရောမိ, အပ္ပေဝ နာမ မံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ သမ္မန္နေယျာ’’တိ။

၄၅၆. အထ ခေါ သံဃော တံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနိတုကာမော သန္နိပတိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန အဓိကရဏေ ဝိနိစ္ဆိယမာနေ အနဂ္ဂါနိ စေဝ ဘဿာနိ ဇာယန္တိ, န စေကဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သသံဃံ ဉာပေသိ –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အမှာကံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဝိနိစ္ဆိယမာနေ အနဂ္ဂါနိ စေဝ ဘဿာနိ ဇာယန္တိ, န စေကဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣမံ အဓိကရဏံ ဥဗ္ဗာဟိကာယ ဝူပသမေယျာ’’တိ။ သံဃော စတ္တာရော ပါစီနကေ ဘိက္ခူ, စတ္တာရော ပါဝေယျကေ ဘိက္ခူ ဥစ္စိနိ။ ပါစီနကာနံ ဘိက္ခူနံ – အာယသ္မန္တဉ္စ သဗ္ဗကာမိံ, အာယသ္မန္တဉ္စ သာဠှံ, အာယသ္မန္တဉ္စ ခုဇ္ဇသောဘိတံ, အာယသ္မန္တဉ္စ ဝါသဘဂါမိကံ; ပါဝေယျကာနံ ဘိက္ခူနံ – အာယသ္မန္တဉ္စ ရေဝတံ, အာယသ္မန္တဉ္စ သမ္ဘူတံ သာဏဝါသိံ, အာယသ္မန္တဉ္စ ယသံ ကာကဏ္ဍကပုတ္တံ, အာယသ္မန္တဉ္စ သုမနန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သသံဃံ ဉာပေသိ –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အမှာကံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဝိနိစ္ဆိယမာနေ အနဂ္ဂါနိ စေဝ ဘဿာနိ ဇာယန္တိ, န စေကဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော စတ္တာရော ပါစီနကေ ဘိက္ခူ, စတ္တာရော ပါဝေယျကေ ဘိက္ခူ သမ္မန္နေယျ ဥဗ္ဗာဟိကာယ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ။ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ အမှာကံ ဣမသ္မိံ အဓိကရဏေ ဝိနိစ္ဆိယမာနေ အနဂ္ဂါနိ စေဝ ဘဿာနိ ဇာယန္တိ, န စေကဿ ဘာသိတဿ အတ္ထော ဝိညာယတိ။ သံဃော စတ္တာရော ပါစီနကေ ဘိက္ခူ, စတ္တာရော ပါဝေယျကေ ဘိက္ခူ သမ္မန္နတိ ဥဗ္ဗာဟိကာယ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ စတုန္နံ ပါစီနကာနံ ဘိက္ခူနံ, စတုန္နံ ပါဝေယျကာနံ ဘိက္ခူနံ သမ္မုတိ, ဥဗ္ဗာဟိကာယ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ , သော တုဏှဿ; ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။

‘‘သမ္မတာ သံဃေန စတ္တာရော ပါစီနကာ ဘိက္ခူ, စတ္တာရော ပါဝေယျကာ ဘိက္ခူ, ဥဗ္ဗာဟိကာယ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓါရယာမီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အဇိတော နာမ ဘိက္ခု ဒသဝဿော သံဃဿ ပါတိမောက္ခုဒ္ဒေသကော ဟောတိ။ အထ ခေါ သံဃော အာယသ္မန္တမ္ပိ အဇိတံ သမ္မန္နတိ – ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ အာသနပညာပကံ။ အထ ခေါ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကတ္ထ နု ခေါ မယံ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယျာမာ’’တိ? အထ ခေါ ထေရာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ ဝါလိကာရာမော ရမဏီယော အပ္ပသဒ္ဒေါ အပ္ပနိဂ္ဃောသော။ ယံနူန မယံ ဝါလိကာရာမေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယျာမာ’’တိ။

၄၅၇. အထ ခေါ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝါလိကာရာမံ အဂမံသု – တံ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနိတုကာမာ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော သသံဃံ ဉာပေသိ –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ ဝိနယံ ပုစ္ဆေယျ’’န္တိ။

အာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ သသံဃံ ဉာပေသိ –

‘‘သုဏာတု မေ, အာဝုသော, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ရေဝတေန ဝိနယံ ပုဋ္ဌော ဝိဿဇ္ဇေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, သိင်္ဂိလောဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, သိင်္ဂိနာ လောဏံ ပရိဟရိတုံ – ယတ္ထ အလောဏကံ ဘဝိဿတိ တတ္ထ ပရိဘုဉ္ဇိဿာမာ’’တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ။ [ပါစိ. ၂၅၄ အာဒယော] ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘သာဝတ္ထိယံ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘သန္နိဓိကာရကဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ ပဌမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ ပဌမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဒွင်္ဂုလကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, ဒွင်္ဂုလကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဒွင်္ဂုလာယ ဆာယာယ ဝီတိဝတ္တာယ ဝိကာလေ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါစိ. ၂၄၅]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘ရာဇဂဟေ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ဝိကာလဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ ဒုတိယံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ ဒုတိယံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဂါမန္တရကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, ဂါမန္တရကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ – ဣဒါနိ ဂါမန္တရံ ဂမိဿာမီတိ – ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါစိ. ၂၃၄]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘သာဝတ္ထိယံ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အနတိရိတ္တဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ တတိယံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ တတိယံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ , ဘန္တေ, အာဝါသကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အာဝါသကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ ဘန္တေ, သမ္ဗဟုလာ အာဝါသာ သမာနသီမာ နာနုပေါသထံ ကာတု’’န္တိ။ ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [မဟာဝ. ၁၄၁ အာဒယော]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘ရာဇဂဟေ, ဥပေါသထသံယုတ္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဝိနယာတိသာရေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ စတုတ္ထံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အနုမတိကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အနုမတိကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဝဂ္ဂေန သံဃေန ကမ္မံ ကာတုံ – အာဂတေ ဘိက္ခူ အနုမာနေဿာမာ’’တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [မဟာဝ. ၃၈၃ အာဒယော]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘စမ္ပေယျကေ, ဝိနယဝတ္ထုသ္မိ’’န္တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဝိနယာတိသာရေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ ပဉ္စမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အာစိဏ္ဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အာစိဏ္ဏကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ – ဣဒံ မေ ဥပဇ္ဈာယေန အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ, ဣဒံ မေ အာစရိယေန အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ – တံ အဇ္ဈာစရိတု’’န္တိ? ‘‘အာစိဏ္ဏကပ္ပော ခေါ, အာဝုသော, ဧကစ္စော ကပ္ပတိ, ဧကစ္စော န ကပ္ပတီ’’တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ , ဘန္တေ, အမထိတကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကော သော, အာဝုသော, အမထိတကပ္ပော’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ယံ တံ ခီရံ ခီရဘာဝံ ဝိဇဟိတံ, အသမ္ပတ္တံ ဒဓိဘာဝံ, တံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပါတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါစိ. ၂၃၄]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘သာဝတ္ထိယံ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘အနတိရိတ္တဘောဇနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ သတ္တမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ သတ္တမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဇဠောဂိံ ပါတု’’န္တိ? ‘‘ကာ သာ, အာဝုသော, ဇဠောဂီ’’တိ? ‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ယာ သာ သုရာ အာသုတာ အသမ္ပတ္တာ မဇ္ဇဘာဝံ, သာ ပါတု’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါစိ. ၃၂၆]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘ကောသမ္ဗိယံ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘သုရာမေရယပါနေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, အဒသကံ နိသီဒန’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါစိ. ၅၃၁ အာဒယော]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ? ‘‘သာဝတ္ထိယံ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဆေဒနကေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ နဝမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ နဝမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ’’။

‘‘ကပ္ပတိ, ဘန္တေ, ဇာတရူပရဇတ’’န္တိ? ‘‘နာဝုသော, ကပ္ပတီ’’တိ [ပါရာ. ၅၈၀ အာဒယော]။ ‘‘ကတ္ထ ပဋိက္ခိတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ရာဇဂဟေ, သုတ္တဝိဘင်္ဂေ’’တိ။ ‘‘ကိံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ? ‘‘ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏေ ပါစိတ္တိယ’’န္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣဒံ ဒသမံ ဝတ္ထု သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတံ။ ဣတိပိဒံ ဝတ္ထု ဥဒ္ဓမ္မံ, ဥဗ္ဗိနယံ, အပဂတသတ္ထုသာသနံ။ ဣဒံ ဒသမံ သလာကံ နိက္ခိပါမိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ သံဃေန ဝိနိစ္ဆိတာနိ။ ဣတိပိမာနိ ဒသဝတ္ထူနိ ဥဒ္ဓမ္မာနိ, ဥဗ္ဗိနယာနိ, အပဂတသတ္ထုသာသနာနီ’’တိ။

၄၅၈. ‘‘နိဟတမေတံ, အာဝုသော, အဓိကရဏံ, သန္တံ ဝူပသန္တံ သုဝူပသန္တံ။ အပိ စ မံ တွံ, အာဝုသော, သံဃမဇ္ဈေပိ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ ပုစ္ဆေယျာသိ – တေသံ ဘိက္ခူနံ သညတ္တိယာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော အာယသ္မန္တံ သဗ္ဗကာမိံ သံဃမဇ္ဈေပိ ဣမာနိ ဒသ ဝတ္ထူနိ ပုစ္ဆိ။ ပုဋ္ဌော ပုဋ္ဌော အာယသ္မာ သဗ္ဗကာမီ ဝိဿဇ္ဇေသိ။ ဣမာယ ခေါ ပန ဝိနယသင္ဂီတိယာ သတ္တ ဘိက္ခုသတာနိ အနူနာနိ အနဓိကာနိ အဟေသုံ, တသ္မာယံ ဝိနယသင္ဂီတိ ‘‘သတ္တသတိကာ’’တိ ဝုစ္စတီတိ။

ဒုတိယဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

သတ္တသတိကက္ခန္ဓကော ဒွါဒသမော။

ဣမမှိ ခန္ဓကေ ဝတ္ထူ ပဉ္စဝီသတိ။

တဿုဒ္ဒါနံ –

ဒသ ဝတ္ထူနိ ပူရေတွာ၊ ကမ္မံ ဒူတေန ပါဝိသိ။

စတ္တာရော ပုန ရူပဉ္စ၊ ကောသမ္ဗိ စ ပါဝေယျကော။

မဂ္ဂေါ သောရေယျံ သင်္ကဿံ၊ ကဏ္ဏကုဇ္ဇံ ဥဒုမ္ဗရံ။

သဟဇာတိ စ မဇ္ဈေသိ၊ အဿောသိ ကံ နု ခေါ မယံ။

ပတ္တနာဝါယ ဥဇ္ဇဝိ၊ ရဟောသိ ဥပနာမယံ [ဒူရတောပိ ဥဒပါဒိ (က.)]။

ဂရု [ဒါရုဏံ (သျာ.)] သံဃော စ ဝေသာလိံ၊ မေတ္တာ သံဃော ဥဗ္ဗာဟိကာတိ။

သတ္တသတိကက္ခန္ဓကော နိဋ္ဌိတော။

စူဠဝဂ္ဂေါ [စုလ္လဝဂ္ဂေါ (သီ.)] နိဋ္ဌိတော။

စူဠဝဂ္ဂပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။