သံဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ

၇. သံဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ

၁. ပဌမဘာဏဝါရော

ဆသကျပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ

၃၃၀. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ အနုပိယာယံ ဝိဟရတိ, အနုပိယံ နာမ မလ္လာနံ နိဂမော။ တေန ခေါ ပန သမယေန အဘိညာတာ အဘိညာတာ သကျကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မဟာနာမော စ သက္ကော အနုရုဒ္ဓေါ စ သက္ကော ဒွေဘာတိကာ ဟောန္တိ။ အနုရုဒ္ဓေါ သက္ကော သုခုမာလော ဟောတိ။ တဿ တယော ပါသာဒါ ဟောန္တိ – ဧကော ဟေမန္တိကော, ဧကော ဂိမှိကော, ဧကော ဝဿိကော။ သော ဝဿိကေ ပါသာဒေ စတ္တာရော မာသေ [ဝဿိကေ ပါသာဒေ ဝဿိကေ စတ္တာရော မာသေ (သီ.)] နိပ္ပုရိသေဟိ တူရိယေဟိ ပရိစာရယမာနော [ပရိစာရိယမာနော (က.)] န ဟေဋ္ဌာပါသာဒံ ဩရောဟတိ။ အထ ခေါ မဟာနာမဿ သက္ကဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ အဘိညာတာ အဘိညာတာ သကျကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ အမှာကဉ္စ ပန ကုလာ နတ္ထိ ကောစိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ ယံနူနာဟံ ဝါ ပဗ္ဗဇေယျံ, အနုရုဒ္ဓေါ ဝါ’’တိ။ အထ ခေါ မဟာနာမော သက္ကော ယေန အနုရုဒ္ဓေါ သက္ကော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတရဟိ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, အဘိညာတာ အဘိညာတာ သကျကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ အမှာကဉ္စ ပန ကုလာ နတ္ထိ ကောစိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ တေန ဟိ တွံ ဝါ ပဗ္ဗဇ, အဟံ ဝါ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခေါ သုခုမာလော, နာဟံ သက္ကောမိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ တွံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ ခေါ တေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဃရာဝါသတ္ထံ အနုသာသိဿာမိ။ ပဌမံ ခေတ္တံ ကသာပေတဗ္ဗံ။ ကသာပေတွာ ဝပါပေတဗ္ဗံ။ ဝပါပေတွာ ဥဒကံ အဘိနေတဗ္ဗံ။ ဥဒကံ အဘိနေတွာ ဥဒကံ နိန္နေတဗ္ဗံ။ ဥဒကံ နိန္နေတွာ နိဒ္ဓါပေတဗ္ဗံ။ နိဒ္ဓါပေတွာ [နိဍ္ဍဟေတဗ္ဗံ, နိဍ္ဍဟေတွာ (သီ.)] လဝါပေတဗ္ဗံ။ လဝါပေတွာ ဥဗ္ဗာဟာပေတဗ္ဗံ။ ဥဗ္ဗာဟာပေတွာ ပုဉ္ဇံ ကာရာပေတဗ္ဗံ။ ပုဉ္ဇံ ကာရာပေတွာ မဒ္ဒါပေတဗ္ဗံ။ မဒ္ဒါပေတွာ ပလာလာနိ ဥဒ္ဓရာပေတဗ္ဗာနိ။ ပလာလာနိ ဥဒ္ဓရာပေတွာ ဘုသိကာ ဥဒ္ဓရာပေတဗ္ဗာ။ ဘုသိကံ ဥဒ္ဓရာပေတွာ ဩပုနာပေတဗ္ဗံ [ဩဖုနာပေတဗ္ဗံ (သျာ. က.), ဩဖုဏာပေတဗ္ဗံ (ယောဇနာ)]။ ဩပုနာပေတွာ အတိဟရာပေတဗ္ဗံ။ အတိဟရာပေတွာ အာယတိမ္ပိ ဝဿံ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗံ, အာယတိမ္ပိ ဝဿံ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘န ကမ္မာ ခီယန္တိ? န ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယတိ? ကဒါ ကမ္မာ ခီယိဿန္တိ? ကဒါ ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယိဿတိ? ကဒါ မယံ အပ္ပောဿုက္ကာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေဿာမာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ကမ္မာ ခီယန္တိ။ န ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယတိ။ အခီဏေဝ ကမ္မေ ပိတရော စ ပိတာမဟာ စ ကာလင်္ကတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တ္ဝညေဝ ဃရာဝါသတ္ထေန ဥပဇာနာဟိ။ အဟံ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမီ’’တိ။

အထ ခေါ အနုရုဒ္ဓေါ သက္ကော ယေန မာတာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ မာတရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အမ္မ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ အနုဇာနာဟိ မံ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အနုရုဒ္ဓဿ သက္ကဿ မာတာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တုမှေ ခေါ မေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဒွေ ပုတ္တာ ပိယာ မနာပါ အပ္ပဋိကူလာ။ မရဏေနပိ ဝေါ အကာမကာ ဝိနာ ဘဝိဿာမိ။ ကိံ ပနာဟံ တုမှေ ဇီဝန္တေ အနုဇာနိဿာမိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ အနုရုဒ္ဓေါ သက္ကော မာတရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အမ္မ, အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ အနုဇာနာဟိ မံ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ [ဣမဿ အနန္တရံ ကေသုစိ ပေါတ္ထကေသု ဧဝမ္ပိ ပါဌော ဒိဿတိ –- ‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ အနုရုဒ္ဓဿ သက္ကဿ မာတာ ဧဝမာဟ ‘သစေ တာတ အနုရုဒ္ဓ ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ သက္ယာနံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဧဝံ တ္ဝမ္ပိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’’တိ]။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ သက္ယာနံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ။ သော စ အနုရုဒ္ဓဿ သက္ကဿ သဟာယော ဟောတိ။ အထ ခေါ အနုရုဒ္ဓဿ သက္ကဿ မာတာ – ‘အယံ ခေါ ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ သက္ယာနံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ; အနုရုဒ္ဓဿ သက္ကဿ သဟာယော; သော န ဥဿဟတိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတု’န္တိ – အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဧဝံ တ္ဝမ္ပိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ အနုရုဒ္ဓေါ သက္ကော ယေန ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဒ္ဒိယံ သကျရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မမ ခေါ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ တဝ ပဋိဗဒ္ဓါ’’တိ။ ‘‘သစေ တေ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ပဋိဗဒ္ဓါ ဝါ အပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝါ သာ ဟောတု, အဟံ တယာ; ယထာ သုခံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ဥဘော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, သမ္မ, သက္ကောမိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိတုန္တိ ။ ယံ တေ သက္ကာ အညံ မယာ ကာတုံ, က္ယာဟံ [တျာဟံ (သီ. သျာ.)] ကရိဿာမိ။ တွံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘မာတာ ခေါ မံ, သမ္မ, ဧဝမာဟ – ‘သစေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဧဝံ တ္ဝမ္ပိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’’တိ။ ‘‘ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ, သမ္မ, ဧသာ ဝါစာ။ သစေ တေ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ပဋိဗဒ္ဓါ ဝါ, အပ္ပဋိဗဒ္ဓါ ဝါ သာ ဟောတု, အဟံ တယာ; ယထာ သုခံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ဥဘော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ သစ္စဝါဒိနော ဟောန္တိ, သစ္စပဋိညာ။ အထ ခေါ ဘဒ္ဒိယော သကျရာဇာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တဝဿာနိ။ သတ္တန္နံ ဝဿာနံ အစ္စယေန ဥဘော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, သတ္တဝဿာနိ။ နာဟံ သက္ကောမိ သတ္တဝဿာနိ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, ဆဝဿာနိ။ပေ.။ ပဉ္စဝဿာနိ။ စတ္တာရိ ဝဿာနိ။ တီဏိ ဝဿာနိ။ ဒွေ ဝဿာနိ။ ဧကံ ဝဿံ။ ဧကဿ ဝဿဿ အစ္စယေန ဥဘော အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, ဧကဝဿံ။ နာဟံ သက္ကောမိ ဧကံ ဝဿံ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တမာသေ။ သတ္တန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန ဥဘောပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, သတ္တမာသာ။ နာဟံ သက္ကောမိ သတ္တမာသေ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, ဆ မာသေ။ပေ.။ ပဉ္စ မာသေ။ စတ္တာရော မာသေ။ တယော မာသေ။ ဒွေ မာသေ။ ဧကံ မာသံ။ အဍ္ဎမာသံ။ အဍ္ဎမာသဿ အစ္စယေန ဥဘောပိ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, အဍ္ဎမာသော။ နာဟံ သက္ကောမိ အဍ္ဎမာသံ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တာဟံ ယာဝါဟံ ပုတ္တေ စ ဘာတရော စ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေမီ’’တိ။ ‘‘န စိရံ, သမ္မ, သတ္တာဟော, အာဂမေဿာမီ’’တိ။

၃၃၁. အထ ခေါ ဘဒ္ဒိယော စ သကျရာဇာ အနုရုဒ္ဓေါ စ အာနန္ဒော စ ဘဂု စ ကိမိလော စ ဒေဝဒတ္တော စ, ဥပါလိကပ္ပကေန သတ္တမာ, ယထာ ပုရေ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဥယျာနဘူမိံ နိယျန္တိ, ဧဝမေဝ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ နိယ္ယိံသု။ တေ ဒူရံ ဂန္တွာ သေနံ နိဝတ္တာပေတွာ ပရဝိသယံ ဩက္ကမိတွာ အာဘရဏံ ဩမုဉ္စိတွာ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတွာ ဥပါလိံ ကပ္ပကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဟန္ဒ, ဘဏေ ဥပါလိ, နိဝတ္တဿု; အလံ တေ ဧတ္တကံ ဇီဝိကာယာ’’တိ။ အထ ခေါ ဥပါလိဿ ကပ္ပကဿ နိဝတ္တန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘စဏ္ဍာ ခေါ သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပါတိတာတိ ဃာတာပေယျုမ္ပိ မံ။ ဣမေ ဟိ နာမ သကျကုမာရာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿန္တိ။ ကိမင်္ဂ [ကိမင်္ဂ (သီ.)] ပနာဟ’’န္တိ။ ဘဏ္ဍိကံ မုဉ္စိတွာ တံ ဘဏ္ဍံ ရုက္ခေ အာလဂ္ဂေတွာ ‘ယော ပဿတိ, ဒိန္နံယေဝ ဟရတူ’တိ ဝတွာ ယေန တေ သကျကုမာရာ တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာသုံ ခေါ တေ သကျကုမာရာ ဥပါလိံ ကပ္ပကံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဥပါလိံ ကပ္ပကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ, ဘဏေ ဥပါလိ, နိဝတ္တေသီ’’တိ? ‘‘ဣဓ မေ, အယျပုတ္တာ, နိဝတ္တန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘စဏ္ဍာ ခေါ သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပါတိတာတိ ဃာတာပေယျုမ္ပိ မံ။ ဣမေ ဟိ နာမ သကျကုမာရာ အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇိဿန္တိ။ ကိမင်္ဂ ပနာဟ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, အယျပုတ္တာ, ဘဏ္ဍိကံ မုဉ္စိတွာ တံ ဘဏ္ဍံ ရုက္ခေ အာလဂ္ဂေတွာ ‘ယော ပဿတိ, ဒိန္နညေဝ ဟရတူ’တိ ဝတွာ တတောမှိ ပဋိနိဝတ္တော’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, ဘဏေ ဥပါလိ, အကာသိ ယမ္ပိ န နိဝတ္တော [ယံ နိဝတ္တော (သီ.), ယံ ပန နိဝတ္တော (သျာ.)]။ စဏ္ဍာ ခေါ သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပါတိတာတိ ဃာတာပေယျုမ္ပိ တ’’န္တိ။

အထ ခေါ သကျကုမာရာ ဥပါလိံ ကပ္ပကံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ သကျကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘မယံ, ဘန္တေ, သာကိယာ နာမ မာနဿိနော။ အယံ , ဘန္တေ, ဥပါလိ ကပ္ပကော အမှာကံ ဒီဃရတ္တံ ပရိစာရကော။ ဣမံ ဘဂဝါ ပဌမံ ပဗ္ဗာဇေတု။ ဣမဿ မယံ အဘိဝါဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မံ ကရိဿာမ။ ဧဝံ အမှာကံ သာကိယာနံ သာကိယမာနော နိမ္မာနာယိဿတီ’’တိ [နိမ္မာဒယိဿတီတိ (သီ.), နိမ္မာနိယိဿတီတိ (သျာ.)]။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥပါလိံ ကပ္ပကံ ပဌမံ ပဗ္ဗာဇေသိ, ပစ္ဆာ တေ သကျကုမာရေ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တေနေဝ အန္တရဝဿေန တိဿော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆာကာသိ။ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဥပ္ပါဒေသိ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆာကာသိ။ ဒေဝဒတ္တော ပေါထုဇ္ဇနိကံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေသိ။

၃၃၂. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’န္တိ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, ဘဒ္ဒိယော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’န္တိ။ နိဿံသယံ ခေါ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော အနဘိရတောဝ ဗြဟ္မစရိယံ စရတိ။ တံယေဝ ဝါ ပုရိမံ ရဇ္ဇသုခံ သမနုဿရန္တော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တွံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန ဘဒ္ဒိယံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဘဒ္ဒိယ, အာမန္တေတီ’’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေနာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ဘဒ္ဒိယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဘဒ္ဒိယ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တဿ ဘိက္ခုနော ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ဘဒ္ဒိယံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဘဒ္ဒိယ, အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, ဘဒ္ဒိယ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ရညော သတောပိ အန္တောပိ အန္တေပုရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ အန္တေပုရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, အန္တောပိ နဂရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ နဂရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, အန္တောပိ ဇနပဒေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ ဇနပဒေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ရက္ခိတောပိ ဂေါပိတောပိ သန္တော ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော ဝိဟရာမိ။ ဧတရဟိ ခေါ ပန အဟံ ဧကော, ဘန္တေ, အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘီတော အနုဗ္ဗိဂ္ဂေါ အနုဿင္ကီ အနုတြသ္တော အပ္ပောဿုက္ကော ပန္နလောမော ပရဒတ္တဝုတ္တော မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရာမီတိ။ ဣမံ ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပဿမာနော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂါရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒါနံ ဥဒါနေမိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

[ဥဒါ. ၂၀] ‘‘ယဿန္တရတော န သန္တိ ကောပါ၊ ဣတိ ဘဝါဘဝတဉ္စ ဝီတိဝတ္တော။

တံ ဝိဂတဘယံ သုခိံ အသောကံ၊ ဒေဝါ နာနုဘဝန္တိ ဒဿနာယာ’’တိ။

ဒေဝဒတ္တဝတ္ထု

၃၃၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပိယာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ကောသမ္ဗီ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကောသမ္ဗီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တဿ ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ကံ နု ခေါ အဟံ ပသာဒေယျံ, ယသ္မိံ မေ ပသန္နေ ဗဟုလာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇေယျာ’’တိ? အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ အဇာတသတ္တု ကုမာရော တရုဏော စေဝ အာယတိံ ဘဒ္ဒေါ စ။ ယံနူနာဟံ အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ပသာဒေယျံ။ တသ္မိံ မေ ပသန္နေ ဗဟုလာဘသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇိဿတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ရာဇဂဟံ တေန ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သကဝဏ္ဏံ ပဋိသံဟရိတွာ ကုမာရကဝဏ္ဏံ အဘိနိမ္မိနိတွာ အဟိမေခလိကာယ အဇာတသတ္တုဿ ကုမာရဿ ဥစ္ဆင်္ဂေ [ဥစ္စင်္ကေ (သျာ.)] ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ အဇာတသတ္တု ကုမာရော ဘီတော အဟောသိ, ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘာယသိ မံ တွံ ကုမာရာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘာယာမိ။ ကောသိ တ္ဝ’’န္တိ? ‘‘အဟံ ဒေဝဒတ္တော’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ တွံ, ဘန္တေ, အယျော ဒေဝဒတ္တော, ဣင်္ဃ သကေနေဝ ဝဏ္ဏေန ပါတုဘဝဿူ’’တိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ကုမာရကဝဏ္ဏံ ပဋိသံဟရိတွာ သံဃာဋိပတ္တစီဝရဓရော အဇာတသတ္တုဿ ကုမာရဿ ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ အဇာတသတ္တု ကုမာရော ဒေဝဒတ္တဿ ဣမိနာ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယေန အဘိပ္ပသန္နော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယတိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိန္နစိတ္တဿ ဧဝရူပံ ဣစ္ဆာဂတံ ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘‘အဟံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမီ’’တိ ။ သဟ စိတ္တုပ္ပါဒါဝ ဒေဝဒတ္တော တဿာ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဟာယိ။

[အ. နိ. ၅.၁၀၀] တေန ခေါ ပန သမယေန ကကုဓေါ နာမ ကောဠိယပုတ္တော, အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဥပဋ္ဌာကော, အဓုနာ ကာလင်္ကတော အညတရံ မနောမယံ ကာယံ ဥပပန္နော။ တဿ ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပ္ပဋိလာဘော ဟောတိ – သေယျထာပိ နာမ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မာဂဓကာနိ [မာဂဓိကာနိ (သျာ.)] ဂါမက္ခေတ္တာနိ။ သော တေန အတ္တဘာဝပ္ပဋိလာဘေန နေဝ အတ္တာနံ န ပရံ ဗျာဗာဓေတိ။ အထ ခေါ ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒေဝဒတ္တဿ, ဘန္တေ, လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိန္နစိတ္တဿ [ပရိယာဒိဏ္ဏစိတ္တဿ (က.)] ဧဝရူပံ ဣစ္ဆာဂတံ ဥပ္ပဇ္ဇိ – ‘အဟံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမီ’တိ။ သဟ စိတ္တုပ္ပါဒါဝ ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော တဿာ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဟီနော’’တိ။ ဣဒမဝေါစ ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော။ ဣဒံ ဝတွာ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဓါယိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ , ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကကုဓေါ နာမ, ဘန္တေ, ကောဠိယပုတ္တော မမ ဥပဋ္ဌာကော အဓုနာ ကာလင်္ကတော အညတရံ မနောမယံ ကာယံ ဥပပန္နော။ တဿ ဧဝရူပေါ အတ္တဘာဝပ္ပဋိလာဘော – သေယျထာပိ နာမ ဒွေ ဝါ တီဏိ ဝါ မာဂဓကာနိ ဂါမက္ခေတ္တာနိ။ သော တေန အတ္တဘာဝပ္ပဋိလာဘေန နေဝ အတ္တာနံ န ပရံ ဗျာဗာဓေတိ။ အထ ခေါ, ဘန္တေ, ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ, ဘန္တေ, ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော မံ ဧတဒဝေါစ – ‘ဒေဝဒတ္တဿ, ဘန္တေ, လာဘသက္ကာရသိလောကေန အဘိဘူတဿ ပရိယာဒိန္နစိတ္တဿ ဧဝရူပံ ဣစ္ဆာဂတံ ဥပ္ပဇ္ဇိ – အဟံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမီတိ။ သဟ စိတ္တုပ္ပါဒါဝ ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော တဿာ ဣဒ္ဓိယာ ပရိဟီနော’တိ။ ဣဒမဝေါစ, ဘန္တေ, ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော။ ဣဒံ ဝတွာ မံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ တတ္ထေဝ အန္တရဓါယီ’’တိ။

‘‘ကိံ ပန တေ, မောဂ္ဂလ္လာန, ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော? ယံ ကိဉ္စိ ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော ဘာသတိ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ ဟောတိ, နော အညထာ’’တိ? ‘‘စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတော စ မေ, ဘန္တေ, ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော။ ယံ ကိဉ္စိ ကကုဓေါ ဒေဝပုတ္တော ဘာသတိ သဗ္ဗံ တံ တထေဝ ဟောတိ, နော အညထာ’’တိ။ ‘‘ရက္ခဿေတံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဝါစံ။ ရက္ခဿေတံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဝါစံ။ ဣဒါနိ သော မောဃပုရိသော အတ္တနာဝ အတ္တာနံ ပါတုကရိဿတိ။

ပဉ္စသတ္ထုကထာ

၃၃၄. [အ. နိ. ၅.၁၀၀] ‘‘ပဉ္စိမေ , မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရော သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ပဉ္စ? ‘‘ဣဓ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဧကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ နံ မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရံ သာဝကာ သီလတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ သီလတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ [ပစ္စာသိံသတိ (သီ. သျာ.)]။

‘‘ပုန စပရံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓေါ မေ အာဇီဝေါ ပရိယောဒါတော အသံကိလိဋ္ဌော’တိ စ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓေါ မေ အာဇီဝေါ ပရိယောဒါတော အသံကိလိဋ္ဌော’တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ န မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရံ သာဝကာ အာဇီဝတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ အာဇီဝတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓါ မေ ဓမ္မဒေသနာ ပရိယောဒါတာ အသံကိလိဋ္ဌာ’တိ စ ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓါ မေ ဓမ္မဒေသနာ ပရိယောဒါတာ အသံကိလိဋ္ဌာ’တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ နံ မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရံ သာဝကာ ဓမ္မဒေသနတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ ဓမ္မဒေသနတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဝေယျာကရဏံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဝေယျာကရဏံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ နံ မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရံ သာဝကာ ဝေယျာကရဏတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ ဝေယျာကရဏတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ။

‘‘ပုန စပရံ, မောဂ္ဂလ္လာန, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ နံ မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, သတ္ထာရံ သာဝကာ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတီတိ။ ဣမေ ခေါ, မောဂ္ဂလ္လာန, ပဉ္စ သတ္ထာရော သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။

‘‘အဟံ ခေါ ပန, မောဂ္ဂလ္လာန, ပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာမိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ န စ မံ သာဝကာ သီလတော ရက္ခန္တိ; န စာဟံ သာဝကေဟိ သီလတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသာမိ။ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနော သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏော သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာမိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ န စ မံ သာဝကာ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခန္တိ; န စာဟံ သာဝကေဟိ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသာမီ’’တိ။

၃၃၅. အထ ခေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ အထ ခေါ သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဒေဝဒတ္တဿ, ဘန္တေ, အဇာတသတ္တု ကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ; ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယတီ’’တိ။ ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကံ ပိဟယိတ္ထ။ ယာဝကီဝဉ္စ, ဘိက္ခဝေ , ဒေဝဒတ္တဿ အဇာတသတ္တု ကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂမိဿတိ , ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယိဿတိ, ဟာနိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဍ္ဎိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, စဏ္ဍဿ ကုက္ကုရဿ နာသာယ ပိတ္တံ ဘိန္ဒေယျုံ, ဧဝဉှိ သော, ဘိက္ခဝေ, ကုက္ကုရော ဘိယျောသောမတ္တာယ စဏ္ဍတရော အဿ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝကီဝဉ္စ ဒေဝဒတ္တဿ အဇာတသတ္တု ကုမာရော ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ သာယံ ပါတံ ဥပဋ္ဌာနံ ဂမိဿတိ, ပဉ္စ စ ထာလိပါကသတာနိ ဘတ္တာဘိဟာရော အဘိဟရီယိဿတိ, ဟာနိယေဝ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ ပါဋိကင်္ခါ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, နော ဝုဍ္ဎိ။

[သံ. နိ. ၂.၁၈၄; အ. နိ. ၄.၆၈] ‘‘အတ္တဝဓါယ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ကဒလီ အတ္တဝဓါယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဝေဠု အတ္တဝဓါယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, နဠော အတ္တဝဓါယ ဖလံ ဒေတိ, ပရာဘဝါယ ဖလံ ဒေတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ ။

‘‘သေယျထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အဿတရီ အတ္တဝဓါယ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ, ပရာဘဝါယ ဂဗ္ဘံ ဂဏှာတိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝဓါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒိ, ပရာဘဝါယ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဥဒပါဒီ’’တိ။

[သံ. နိ. ၁.၁၈၃၊ ၁.၂.၁၈၄၊ နေတ္တိ. ၉၀] ‘‘ဖလံ ဝေ ကဒလိံ ဟန္တိ၊ ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠံ။

သက္ကာရော ကာပုရိသံ ဟန္တိ၊ ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ယထာ’’တိ။

ပဌမဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

၂. ဒုတိယဘာဏဝါရော

ပကာသနီယကမ္မံ

၃၃၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော နိသိန္နော ဟောတိ သရာဇိကာယ ပရိသာယ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇိဏ္ဏော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု, မမံ ဘိက္ခုသသံဃံ နိဿဇ္ဇတု။ အဟံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဒေဝဒတ္တ, မာ တေ ရုစ္စိ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိတု’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဒေဝဒတ္တော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇိဏ္ဏော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဝုဍ္ဎော မဟလ္လကော အဒ္ဓဂတော ဝယောအနုပ္ပတ္တော။ အပ္ပောဿုက္ကော ဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတု, မမံ ဘိက္ခုသသံဃံ နိဿဇ္ဇတု။ အဟံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပရိဟရိဿာမီ’’တိ။ ‘‘သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာနမ္ပိ ခေါ အဟံ, ဒေဝဒတ္တ, ဘိက္ခုသသံဃံ န နိဿဇ္ဇေယျံ , ကိံ ပန တုယှံ ဆဝဿ ခေဠာသကဿာ’’တိ! အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော – သရာဇိကာယ မံ ဘဂဝါ ပရိသာယ ခေဠာသကဝါဒေန အပသာဒေတိ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေဝ ဥက္ကံသတီတိ – ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အယဉ္စရဟိ ဒေဝဒတ္တဿ ဘဂဝတိ ပဌမော အာဃာတော အဟောသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ပကာသနီယံ ကမ္မံ ကရောတု – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကာတဗ္ဗံ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

၃၃၇. ‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ သံဃော ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ပကာသနီယံ ကမ္မံ ကရေယျ – ‘‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ပကာသနီယံ ကမ္မံ ကရောတိ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ပကာသနီယံ ကမ္မဿ ကရဏံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ, ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ – သော တုဏှဿ; ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။

‘‘ကတံ သံဃေန ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ပကာသနီယံ ကမ္မံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓါရယာမီ’’တိ။

၃၃၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေဟီ’’တိ။ ‘‘ပုဗ္ဗေ မယာ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ဝဏ္ဏော ဘာသိတော – ‘မဟိဒ္ဓိကော ဂေါဓိပုတ္တော, မဟာနုဘာဝေါ ဂေါဓိပုတ္တော’တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေမီ’’တိ? ‘‘နနု တယာ, သာရိပုတ္တ, ဘူတောယေဝ ဒေဝဒတ္တဿ ရာဇဂဟေ ဝဏ္ဏော ဘာသိတော – ‘မဟိဒ္ဓိကော ဂေါဓိပုတ္တော, မဟာနုဘာဝေါ ဂေါဓိပုတ္တော’’’ တိ? ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဘူတံယေဝ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော သာရိပုတ္တံ သမ္မန္နတု ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေတုံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမ္မန္နိတဗ္ဗော။ ပဌမံ သာရိပုတ္တော ယာစိတဗ္ဗော။ ယာစိတွာ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ သမ္မန္နေယျ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေတုံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ သမ္မန္နတိ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေတုံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ, ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ, အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ သမ္မုတိ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေတုံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ, ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ – သော တုဏှဿ; ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။

‘‘သမ္မတော သံဃေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေတုံ – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓါရယာမီ’’တိ။

သမ္မတော စ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသေသိ – ‘‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ။ တတ္ထ ယေ တေ မနုဿာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော, တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဥသူယကာ ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရံ ဥသူယန္တီ’’တိ။ ယေ ပန တေ မနုဿာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ ဗုဒ္ဓိမန္တော, တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘န ခေါ ဣဒံ ဩရကံ ဘဝိဿတိ ယထာ ဘဂဝါ ဒေဝဒတ္တံ ရာဇဂဟေ ပကာသာပေတီ’’တိ။

အဇာတသတ္တုကုမာရဝတ္ထု

၃၃၉. အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ယေန အဇာတသတ္တု ကုမာရော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုဗ္ဗေ ခေါ, ကုမာရ, မနုဿာ ဒီဃာယုကာ, ဧတရဟိ အပ္ပါယုကာ။ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ တွံ ကုမာရောဝ သမာနော ကာလံ ကရေယျာသိ။ တေန ဟိ တွံ, ကုမာရ, ပိတရံ ဟန္တွာ ရာဇာ ဟောဟိ။ အဟံ ဘဂဝန္တံ ဟန္တွာ ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿာမီ’’တိ။

အထ ခေါ အဇာတသတ္တု ကုမာရော – အယျော ခေါ ဒေဝဒတ္တော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ, ဇာနေယျာသိ အယျော ဒေဝဒတ္တောတိ – ဦရုယာ ပေါတ္ထနိကံ ဗန္ဓိတွာ ဒိဝါ ဒိဝဿ [ဒိဝါ ဒိဝသဿ (က.)] ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော သဟသာ အန္တေပုရံ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာသုံ ခေါ အန္တေပုရေ ဥပစာရကာ မဟာမတ္တာ အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဒိဝါ ဒိဝဿ ဘီတံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂံ ဥဿင္ကိံ ဥတြသ္တံ သဟသာ အန္တေပုရံ ပဝိသန္တံ; ဒိသွာန အဂ္ဂဟေသုံ။ တေ ဝိစိနန္တာ ဦရုယာ ပေါတ္ထနိကံ ဗဒ္ဓံ [ဗန္ဓံ (က.)] ဒိသွာန အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိံ တွံ, ကုမာရ, ကတ္တုကာမောသီ’’တိ? ‘‘ပိတရမှိ ဟန္တုကာမော’’တိ။ ‘‘ကေနာသိ ဥဿာဟိတော’’တိ? ‘‘အယျေန ဒေဝဒတ္တေနာ’’တိ။ ဧကစ္စေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘‘ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တော စ, သဗ္ဗေ စ ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ’’တိ။ ဧကစ္စေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘‘န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ။ န ဘိက္ခူ ကိဉ္စိ အပရဇ္ဈန္တိ။ ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တော စာ’’တိ။ ဧကစ္စေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘‘န ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, န ဒေဝဒတ္တော။ န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ။ ရညော အာရောစေတဗ္ဗံ။ ယထာ ရာဇာ ဝက္ခတိ တထာ ကရိဿာမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ မဟာမတ္တာ အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ အာဒါယ ယေန ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တေနုပသင်္ကမိံသု , ဥပသင်္ကမိတွာ ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ ‘‘ကထံ, ဘဏေ, မဟာမတ္တေဟိ မတိ ကတာ’’တိ? ‘‘ဧကစ္စေ, ဒေဝ, မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တော စ, သဗ္ဗေ စ ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ’တိ။ ဧကစ္စေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ။ န ဘိက္ခူ ကိဉ္စိ အပရဇ္ဈန္တိ။ ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တော စာ’တိ။ ဧကစ္စေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘န ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, န ဒေဝဒတ္တော။ န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ။ ရညော အာရောစေတဗ္ဗံ။ ယထာ ရာဇာ ဝက္ခတိ တထာ ကရိဿာမာ’’’တိ။ ‘‘ကိံ, ဘဏေ, ကရိဿတိ ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ? နနု ဘဂဝတာ ပဋိကစ္စေဝ ဒေဝဒတ္တော ရာဇဂဟေ ပကာသာပိတော – ‘ပုဗ္ဗေ ဒေဝဒတ္တဿ အညာ ပကတိ အဟောသိ, ဣဒါနိ အညာ ပကတိ။ ယံ ဒေဝဒတ္တော ကရေယျ ကာယေန ဝါစာယ, န တေန ဗုဒ္ဓေါ ဝါ ဓမ္မော ဝါ သံဃော ဝါ ဒဋ္ဌဗ္ဗော, ဒေဝဒတ္တောဝ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ? တတ္ထ ယေ တေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော ဒေဝဒတ္တော စ; သဗ္ဗေ စ ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ’တိ; တေ အဋ္ဌာနေ အကာသိ။ ယေ တေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ; န ဘိက္ခူ ကိဉ္စိ အပရဇ္ဈန္တိ; ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော ဒေဝဒတ္တော စာ’တိ; တေ နီစေ ဌာနေ ဌပေသိ။ ယေ တေ မဟာမတ္တာ ဧဝံ မတိံ အကံသု – ‘န ကုမာရော စ ဟန္တဗ္ဗော, န ဒေဝဒတ္တော; န ဘိက္ခူ ဟန္တဗ္ဗာ; ရညော အာရောစေတဗ္ဗံ; ယထာ ရာဇာ ဝက္ခတိ တထာ ကရိဿာမာ’တိ; တေ ဥစ္စေ ဌာနေ ဌပေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ မံ တွံ, ကုမာရ, ဟန္တုကာမောသီ’’တိ? ‘‘ရဇ္ဇေနာမှိ, ဒေဝ, အတ္ထိကော’’တိ။ ‘‘သစေ ခေါ တွံ, ကုမာရ, ရဇ္ဇေန အတ္ထိကော, ဧတံ တေ ရဇ္ဇ’’န္တိ အဇာတသတ္တုဿ ကုမာရဿ ရဇ္ဇံ နိယျာဒေသိ။

အဘိမာရပေသနံ

၃၄၀. အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ယေန အဇာတသတ္တု ကုမာရော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အဇာတသတ္တုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုရိသေ, မဟာရာဇ, အာဏာပေဟိ, ယေ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ အဇာတသတ္တု ကုမာရော မနုဿေ အာဏာပေသိ – ‘‘ယထာ, ဘဏေ, အယျော ဒေဝဒတ္တော အာဟ တထာ ကရေယျာထာ’’တိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဧကံ ပုရိသံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆာဝုသော, အမုကသ္မိံ ဩကာသေ သမဏော ဂေါတမော ဝိဟရတိ။ တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆာ’’တိ။ တသ္မိံ မဂ္ဂေ ဒွေ ပုရိသေ ဌပေသိ – ‘‘ယော ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဧကော ပုရိသော အာဂစ္ဆတိ, တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တသ္မိံ မဂ္ဂေ စတ္တာရော ပုရိသေ ဌပေသိ – ‘‘ယေ ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဒွေ ပုရိသာ အာဂစ္ဆန္တိ, တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တသ္မိံ မဂ္ဂေ အဋ္ဌ ပုရိသေ ဌပေသိ – ‘‘ယေ ဣမိနာ မဂ္ဂေန စတ္တာရော ပုရိသာ အာဂစ္ဆန္တိ, တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ ဣမိနာ မဂ္ဂေန အာဂစ္ဆထာ’’တိ။ တသ္မိံ မဂ္ဂေ သောဠသ ပုရိသေ ဌပေသိ – ‘‘ယေ ဣမိနာ မဂ္ဂေန အဋ္ဌ ပုရိသာ အာဂစ္ဆန္တိ, တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတွာ အာဂစ္ဆထာ’’တိ။

အထ ခေါ သော ဧကော ပုရိသော အသိစမ္မံ ဂဟေတွာ ဓနုကလာပံ သန္နယှိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော ပတ္ထဒ္ဓေန ကာယေန အဋ္ဌာသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တံ ပုရိသံ ဘီတံ ဥဗ္ဗိဂ္ဂံ ဥဿင္ကိံ ဥတြသ္တံ ပတ္ထဒ္ဓေန ကာယေန ဌိတံ။ ဒိသွာန တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧဟာဝုသော, မာ ဘာယီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော အသိစမ္မံ ဧကမန္တံ ကရိတွာ ဓနုကလာပံ နိက္ခိပိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ဒုဋ္ဌစိတ္တော ဝဓကစိတ္တော ဣဓူပသင်္ကန္တော။ တဿ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏှာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တွံ, အာဝုသော, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠှံ ယထာအကုသလံ, ယံ တွံ ဒုဋ္ဌစိတ္တော ဝဓကစိတ္တော ဣဓူပသင်္ကန္တော။ ယတော စ ခေါ တွံ, အာဝုသော , အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ, တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ။ ဝုဍ္ဎိ ဟေသာ, အာဝုသော, အရိယဿ ဝိနယေ – ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသွာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တဿ ပုရိသဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ, ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ တံ ဘဂဝါ အညာသိ ကလ္လစိတ္တံ, မုဒုစိတ္တံ, ဝိနီဝရဏစိတ္တံ, ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ, ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဟေယျ, ဧဝမေဝ တဿ ပုရိသဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓါရေယျ – စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မဉ္စ, ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ပုရိသံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တွံ, အာဝုသော, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အညေန မဂ္ဂေန ဥယျောဇေသိ။

အထ ခေါ တေ ဒွေ ပုရိသာ – ကိံ နု ခေါ သော ဧကော ပုရိသော စိရေန အာဂစ္ဆတီတိ – ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တာ အဒ္ဒသံသု ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ တေသံ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကေ နော ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတေ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ ပုရိသေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, အာဝုသော, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆိတ္ထ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆထာ’’တိ အညေန မဂ္ဂေန ဥယျောဇေသိ။

အထ ခေါ တေ စတ္တာရော ပုရိသာ။ပေ.။ အထ ခေါ တေ အဋ္ဌ ပုရိသာ။ပေ.။ အထ ခေါ တေ သောဠသ ပုရိသာ – ကိံ နု ခေါ တေ အဋ္ဌ ပုရိသာ စိရေန အာဂစ္ဆန္တီတိ – ပဋိပထံ ဂစ္ဆန္တာ အဒ္ဒသာသုံ ဘဂဝန္တံ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသိန္နံ။ ဒိသွာန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ တေသံ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကေ နော ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတေ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ ပုရိသေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, အာဝုသော, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆိတ္ထ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ဂစ္ဆထာ’’တိ အညေန မဂ္ဂေန ဥယျောဇေသိ။

အထ ခေါ သော ဧကော ပုရိသော ယေန ဒေဝဒတ္တော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဒေဝဒတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, သက္ကောမိ တံ ဘဂဝန္တံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေတုံ; မဟိဒ္ဓိကော သော ဘဂဝါ, မဟာနုဘာဝေါ’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော; မာ တွံ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေသိ။ အဟမေဝ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿာမီ’’တိ။

လောဟိတုပ္ပါဒကကမ္မံ

၃၄၁. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝါ ဂိဇ္ဈကူဋဿ ပဗ္ဗတဿ ဆာယာယံ စင်္ကမတိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဂိဇ္ဈကူဋံ ပဗ္ဗတံ အာရုဟိတွာ မဟတိံ သိလံ ပဝိဇ္ဈိ – ဣမာယ သမဏံ ဂေါတမံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေဿာမီတိ။ ဒွေ ပဗ္ဗတကူဋာ သမာဂန္တွာ တံ သိလံ သမ္ပဋိစ္ဆိံသု။ တတော ပပတိကာ ဥပ္ပတိတွာ ဘဂဝတော ပါဒေ ရုဟိရံ ဥပ္ပါဒေသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥဒ္ဓံ ဥလ္လောကေတွာ ဒေဝဒတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဗဟုံ တယာ, မောဃပုရိသ, အပုညံ ပသုတံ, ယံ တွံ ဒုဋ္ဌစိတ္တော ဝဓကစိတ္တော တထာဂတဿ ရုဟိရံ ဥပ္ပါဒေသီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တေန ပဌမံ အာနန္တရိယံ ကမ္မံ ဥပစိတံ, ယံ ဒုဋ္ဌစိတ္တေန ဝဓကစိတ္တေန တထာဂတဿ ရုဟိရံ ဥပ္ပါဒိတ’’န္တိ။

အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ – ‘‘ဒေဝဒတ္တေန ကိရ ဘဂဝတော ဝဓေါ ပယုတ္တော’’တိ။ တေ စ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဝိဟာရဿ ပရိတော ပရိတော စင်္ကမန္တိ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တာ, ဘဂဝတော ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ။ အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ သဇ္ဈာယသဒ္ဒံ။ သုတွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒေါ မဟာသဒ္ဒေါ သဇ္ဈာယသဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘အဿောသုံ ခေါ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ – ‘ဒေဝဒတ္တေန ကိရ ဘဂဝတော ဝဓေါ ပယုတ္တော’တိ။ တေ စ [တေဓ (သီ.)], ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဝိဟာရဿ ပရိတော ပရိတော စင်္ကမန္တိ ဥစ္စာသဒ္ဒါ မဟာသဒ္ဒါ သဇ္ဈာယံ ကရောန္တာ, ဘဂဝတော ရက္ခာဝရဏဂုတ္တိယာ။ သော ဧသော, ဘဂဝါ, ဥစ္စာသဒ္ဒေါ မဟာသဒ္ဒေါ သဇ္ဈာယသဒ္ဒေါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, မမ ဝစနေန တေ ဘိက္ခူ အာမန္တေဟိ – သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သတ္ထာ အာယသ္မန္တေ အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘အဋ္ဌာနမေတံ , ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ပရူပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ အနုပက္ကမေန, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ။

[စူဠဝ. ၃၃၄; အ. နိ. ၅.၁၀၀] ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရော သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ ပဉ္စ? ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ နံ မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ ။ ဧဝရူပံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရံ သာဝကာ သီလတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ သီလတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ။

‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓအာဇီဝေါ သမာနော။ပေ.။ အပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနော သမာနော။ပေ.။ အပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏော သမာနော။ပေ.။ အပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ တမေနံ သာဝကာ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ ဘဝံ သတ္ထာ အပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’တိ ပဋိဇာနာတိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ မယဉ္စေဝ ခေါ ပန ဂိဟီနံ အာရောစေယျာမ, နာဿဿ မနာပံ။ ယံ ခေါ ပနဿ အမနာပံ, ကထံ န မယံ တေန သမုဒါစရေယျာမ? သမ္မန္နတိ ခေါ ပန စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန – ယံ တုမော ကရိဿတိ, တုမောဝ တေန ပညာယိဿတီ’တိ။ ဧဝရူပံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထာရံ သာဝကာ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခန္တိ; ဧဝရူပေါ စ ပန သတ္ထာ သာဝကေဟိ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသတိ။ ဣမေ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ သတ္ထာရော သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ‘‘အဟံ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, ပရိသုဒ္ဓသီလော သမာနော ‘ပရိသုဒ္ဓသီလောမှီ’တိ ပဋိဇာနာမိ ‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ သီလံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’န္တိ စ။ န စ မံ သာဝကာ သီလတော ရက္ခန္တိ; န စာဟံ သာဝကေဟိ သီလတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသာမိ။ အဟံ ခေါ ပန ဘိက္ခဝေ ပရိသုဒ္ဓါဇီဝေါ သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဓမ္မဒေသနော သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဝေယျာကရဏော သမာနော။ပေ.။ ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနော သမာနော ‘‘ပရိသုဒ္ဓဉာဏဒဿနောမှီ’’တိ ပဋိဇာနာမိ ‘‘ပရိသုဒ္ဓံ မေ ဉာဏဒဿနံ ပရိယောဒါတံ အသံကိလိဋ္ဌ’’န္တိ စ, န စ မံ သာဝကာ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခန္တိ, န စာဟံ သာဝကေဟိ ဉာဏဒဿနတော ရက္ခံ ပစ္စာသီသာမိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ပရူပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ အနုပက္ကမေန, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ။ ဂစ္ဆထ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဝိဟာရံ။ အရက္ခိယာ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာ’’တိ။

နာဠာဂိရိပေသနံ

၃၄၂. တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟေ နာဠာဂိရိ နာမ ဟတ္ထီ စဏ္ဍော ဟောတိ, မနုဿဃာတကော။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဟတ္ထိဘဏ္ဍေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယံ ခေါ, ဘဏေ, ရာဇဉာတကာ နာမ ပဋိဗလာ နီစဋ္ဌာနိယံ ဥစ္စဋ္ဌာနေ ဌပေတုံ, ဘတ္တမ္ပိ ဝေတနမ္ပိ ဝဍ္ဎာပေတုံ။ တေန ဟိ, ဘဏေ, ယဒါ သမဏော ဂေါတမော ဣမံ ရစ္ဆံ ပဋိပန္နော ဟောတိ, တဒါ ဣမံ နာဠာဂိရိံ ဟတ္ထိံ မုဉ္စေတွာ ဣမံ ရစ္ဆံ ပဋိပါဒေထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ တေ ဟတ္ထိဘဏ္ဍာ ဒေဝဒတ္တဿ ပစ္စဿောသုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ရစ္ဆံ ပဋိပဇ္ဇိ။ အဒ္ဒသာသုံ ခေါ တေ ဟတ္ထိဘဏ္ဍာ ဘဂဝန္တံ တံ ရစ္ဆံ ပဋိပန္နံ။ ဒိသွာန နာဠာဂိရိံ ဟတ္ထိံ မုဉ္စိတွာ တံ ရစ္ဆံ ပဋိပါဒေသုံ။ အဒ္ဒသာ ခေါ နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန သောဏ္ဍံ ဥဿာပေတွာ ပဟဋ္ဌကဏ္ဏဝါလော ယေန ဘဂဝါ တေန အဘိဓါဝိ။ အဒ္ဒသာသုံ ခေါ တေ ဘိက္ခူ နာဠာဂိရိံ ဟတ္ထိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ စဏ္ဍော မနုဿဃာတကော ဣမံ ရစ္ဆံ ပဋိပန္နော။ ပဋိက္ကမတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ; ပဋိက္ကမတု သုဂတော’’တိ။ ‘‘အာဂစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘာယိတ္ထ။ အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ပရူပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ အနုပက္ကမေန, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ စဏ္ဍော မနုဿဃာတကော ဣမံ ရစ္ဆံ ပဋိပန္နော။ ပဋိက္ကမတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ; ပဋိက္ကမတု သုဂတော’’တိ။ ‘‘အာဂစ္ဆထ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘာယိတ္ထ။ အဋ္ဌာနမေတံ , ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ပရူပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ။ အနုပက္ကမေန, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ပါသာဒေသုပိ ဟမ္မိယေသုပိ ဆဒနေသုပိ အာရုဠ္ဟာ အစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ ယေ တေ မနုဿာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော, တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အဘိရူပေါ ဝတ, ဘော [အဘိရူပေါ ဝတ ဘော ဂေါတမော (သျာ. ကံ.)], မဟာသမဏော နာဂေန ဝိဟေဌီယိဿတီ’’တိ။ ယေ ပန တေ မနုဿာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ ဗုဒ္ဓိမန္တော, တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘နစိရဿံ ဝတ, ဘော, နာဂေါ နာဂေန သင်္ဂါမေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ နာဠာဂိရိံ ဟတ္ထိံ မေတ္တေန စိတ္တေန ဖရိ။ အထ ခေါ နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ ဘဂဝတော [ဘဂဝတာ (သီ.)] မေတ္တေန စိတ္တေန ဖုဋ္ဌော [ဖုဋော (က.)] သောဏ္ဍံ ဩရောပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတော ပုရတော အဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန နာဠာဂိရိဿ ဟတ္ထိဿ ကုမ္ဘံ ပရာမသန္တော နာဠာဂိရိံ ဟတ္ထိံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘မာ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ၊ ဒုက္ခဉှိ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ။

န ဟိ နာဂဟတဿ ကုဉ္ဇရ သုဂတိ၊ ဟောတိ ဣတော ပရံ ယတော။

‘‘မာ စ မဒေါ မာ စ ပမာဒေါ၊ န ဟိ ပမတ္တာ သုဂတိံ ဝဇန္တိ တေ။

တ္ဝညေဝ တထာ ကရိဿသိ၊ ယေန တွံ သုဂတိံ ဂမိဿသီ’’တိ။

အထ ခေါ နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ သောဏ္ဍာယ ဘဂဝတော ပါဒပံသူနိ ဂဟေတွာ ဥပရိမုဒ္ဓနိ အာကိရိတွာ ပဋိကုဋိယောဝ [ပဋိကုဋိတော ပဋိသက္ကိ (သီ. သျာ.)] ဩသက္ကိ, ယာဝ ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒက္ခိ။ အထ ခေါ နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ သကေ ဌာနေ အဋ္ဌာသိ။ တထာ ဒန္တော စ ပန နာဠာဂိရိ ဟတ္ထီ အဟောသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ဣမံ ဂါထံ ဂါယန္တိ –

[မ. နိ. ၂.၃၅၂; ထေရဂါ. ၈၇၈] ‘‘ဒဏ္ဍေနေကေ ဒမယန္တိ၊ အင္ကုသေဟိ ကသာဟိ စ။

အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန၊ နာဂေါ ဒန္တော မဟေသိနာ’’တိ။

မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ယာဝ ပါပေါ အယံ ဒေဝဒတ္တော, အလက္ခိကော, ယတြ ဟိ နာမ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဧဝံမဟိဒ္ဓိကဿ ဧဝံ မဟာနုဘာဝဿ ဝဓါယ ပရက္ကမိဿတီ’’တိ။ ဒေဝဒတ္တဿ လာဘသက္ကာရော ပရိဟာယိ။ ဘဂဝတော စ လာဘသက္ကာရော အဘိဝဍ္ဎိ။

ပဉ္စဝတ္ထုယာစနကထာ

၃၄၃. [ပါစိ. ၂၀၉] တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝဒတ္တော ပရိဟီနလာဘသက္ကာရော သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇတိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿန္တိ! ကဿ သမ္ပန္နံ န မနာပံ, ကဿ သာဒုံ န ရုစ္စတီ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ။ပေ.။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ကထံဟိ နာမ ဒေဝဒတ္တော သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇိဿတီ’’တိ! ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဒေဝဒတ္တ, သပရိသော ကုလေသု ဝိညာပေတွာ ဝိညာပေတွာ ဘုဉ္ဇသီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ။ပေ.။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ကုလေသု တိကဘောဇနံ ပညပေဿာမိ တယော အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ – ဒုမ္မင်္ကူနံ ပုဂ္ဂလာန နိဂ္ဂဟာယ ; ပေသလာနံ ဘိက္ခူနံ ဖာသုဝိဟာရာယ, မာ ပါပိစ္ဆာ ပက္ခံ နိဿာယ သသံဃံ ဘိန္ဒေယျုန္တိ; ကုလာနုဒ္ဒယာယ [ကုလာနုဒယတာယ (သီ. သျာ.)] စ။ ဂဏဘောဇနေ ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။

[ပါရာ. ၄၀၉] အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ယေန ကောကာလိကော ကဋမောဒကတိဿကော [ကဋမောရကတိဿကော (သီ. သျာ.)] ခဏ္ဍဒေဝိယာ ပုတ္တော သမုဒ္ဒဒတ္တော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ကောကာလိကံ ကဋမောဒကတိဿကံ ခဏ္ဍဒေဝိယာ ပုတ္တံ သမုဒ္ဒဒတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧထ, မယံ, အာဝုသော, သမဏဿ ဂေါတမဿ သံဃဘေဒံ ကရိဿာမ စက္ကဘေဒ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကောကာလိကော ဒေဝဒတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သမဏော ခေါ, အာဝုသော, ဂေါတမော မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝေါ။ ကထံ မယံ သမဏဿ ဂေါတမဿ သံဃဘေဒံ ကရိဿာမ စက္ကဘေဒ’’န္တိ? ‘‘ဧထ, မယံ, အာဝုသော, သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစိဿာမ – ‘ဘဂဝါ, ဘန္တေ, အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆဿ သန္တုဋ္ဌဿ သလ္လေခဿ ဓုတဿ ပါသာဒိကဿ အပစယဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆတာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သလ္လေခါယ ဓုတတာယ ပါသာဒိကတာယ အပစယာယ ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ယာဝဇီဝံ အာရညိကာ အဿု; ယော ဂါမန္တံ ဩသရေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ပိဏ္ဍပါတိကာ အဿု; ယော နိမန္တနံ သာဒိယေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ပံသုကူလိကာ အဿု; ယော ဂဟပတိစီဝရံ သာဒိယေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ရုက္ခမူလိကာ အဿု; ယော ဆန္နံ ဥပဂစ္ဆေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ မစ္ဆမံသံ န ခါဒေယျုံ; ယော မစ္ဆမံသံ ခါဒေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျာ’တိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ သမဏော ဂေါတမော နာနုဇာနိဿတိ။ တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ ဇနံ သညာပေဿာမာ’’တိ။ ‘‘သက္ကာ ခေါ, အာဝုသော, ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သံဃဘေဒေါ ကာတုံ စက္ကဘေဒေါ။ လူခပ္ပသန္နာ ဟိ, အာဝုသော, မနုဿာ’’တိ။

အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သပရိသော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဂဝါ, ဘန္တေ, အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆဿ သန္တုဋ္ဌဿ သလ္လေခဿ ဓုတဿ ပါသာဒိကဿ အပစယဿ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆတာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သလ္လေခါယ ဓုတတာယ ပါသာဒိကတာယ အပစယာယ ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ယာဝဇီဝံ အာရညိကာ အဿု; ယော ဂါမန္တံ ဩသရေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ပိဏ္ဍပါတိကာ အဿု; ယော နိမန္တနံ သာဒိယေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ပံသုကူလိကာ အဿု; ယော ဂဟပတိစီဝရံ သာဒိယေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ ရုက္ခမူလိကာ အဿု; ယော ဆန္နံ ဥပဂစ္ဆေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ ယာဝဇီဝံ မစ္ဆမံသံ န ခါဒေယျုံ; ယော မစ္ဆမံသံ ခါဒေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျာ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဒေဝဒတ္တ။ ယော ဣစ္ဆတိ, အာရညိကော ဟောတု; ယော ဣစ္ဆတိ, ဂါမန္တေ ဝိဟရတု။ ယော ဣစ္ဆတိ, ပိဏ္ဍပါတိကော ဟောတု; ယော ဣစ္ဆတိ, နိမန္တနံ သာဒိယတု။ ယော ဣစ္ဆတိ, ပံသုကူလိကော ဟောတု; ယော ဣစ္ဆတိ, ဂဟပတိစီဝရံ သာဒိယတု။ အဋ္ဌမာသေ ခေါ မယာ, ဒေဝဒတ္တ, ရုက္ခမူလသေနာသနံ အနုညာတံ; တိကောဋိပရိသုဒ္ဓံ မစ္ဆမံသံ – အဒိဋ္ဌံ, အဿုတံ, အပရိသင်္ကိတ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော – န ဘဂဝါ ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနုဇာနာတီတိ – ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ သပရိသော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သပရိသော ရာဇဂဟံ ပဝိသိတွာ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ ဇနံ သညာပေသိ – ‘‘မယံ, အာဝုသော, သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစိမှာ – ‘ဘဂဝါ, ဘန္တေ, အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆဿ။ပေ.။ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆတာယ။ပေ.။ ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ယာဝဇီဝံ အာရညိကာ အဿု; ယော ဂါမန္တံ ဩသရေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ပေ.။ ယာဝဇီဝံ မစ္ဆမံသံ န ခါဒေယျုံ; ယော မစ္ဆမံသံ ခါဒေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျာ’တိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ သမဏော ဂေါတမော နာနုဇာနာတိ။ တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ သမာဒါယ ဝတ္တာမာ’’တိ။

တတ္ထ ယေ တေ မနုဿာ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ ဒုဗ္ဗုဒ္ဓိနော, တေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဣမေ ခေါ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဓုတာ သလ္လေခဝုတ္တိနော။ သမဏော ပန ဂေါတမော ဗာဟုလ္လိကော ဗာဟုလ္လာယ စေတေတီ’’တိ။ ယေ ပန တေ မနုဿာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ ဗုဒ္ဓိမန္တော, တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဒေဝဒတ္တော ဘဂဝတော သံဃဘေဒါယ ပရက္ကမိဿတိ စက္ကဘေဒါယာ’’တိ! အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ။ပေ.။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဒေဝဒတ္တော သံဃဘေဒါယ ပရက္ကမိဿတိ စက္ကဘေဒါယာ’’တိ! အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ တွံ, ဒေဝဒတ္တ, သံဃဘေဒါယ ပရက္ကမသိ စက္ကဘေဒါယာ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဒေဝဒတ္တ။ မာ တေ ရုစ္စိ သံဃဘေဒေါ။ ဂရုကော ခေါ, ဒေဝဒတ္တ, သံဃဘေဒေါ။ ယော ခေါ, ဒေဝဒတ္တ, သမဂ္ဂံ သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, ကပ္ပဋ္ဌိကံ [ကပ္ပဋ္ဌိတိကံ (သျာ.)] ကိဗ္ဗိသံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ နိရယမှိ ပစ္စတိ။ ယော စ ခေါ, ဒေဝဒတ္တ, ဘိန္နံ သသံဃံ သမဂ္ဂံ ကရောတိ, ဗြဟ္မံ ပုညံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒတိ။ အလံ, ဒေဝဒတ္တ။ မာ တေ ရုစ္စိ သံဃဘေဒေါ။ ဂရုကော ခေါ, ဒေဝဒတ္တ, သံဃဘေဒေါ’’တိ။

[ဥဒါ. ၄၈] အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒေဝဒတ္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ။ ဒိသွာန ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဇ္ဇတဂ္ဂေဒါနာဟံ , အာဝုသော အာနန္ဒ, အညတ္ရေဝ ဘဂဝတာ, အညတ္ရေဝ ဘိက္ခုသံဃာ, ဥပေါသထံ ကရိဿာမိ သံဃကမ္မံ ကရိဿာမီ’’တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပ္ပဋိက္ကန္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓါဟံ, ဘန္တေ, ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိံ။ အဒ္ဒသာ ခေါ မံ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရန္တံ။ ဒိသွာန ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ မံ ဧတဒဝေါစ – ‘အဇ္ဇတဂ္ဂေဒါနာဟံ, အာဝုသော အာနန္ဒ, အညတ္ရေဝ ဘဂဝတာ, အညတ္ရေဝ ဘိက္ခုသံဃာ, ဥပေါသထံ ကရိဿာမိ သံဃကမ္မံ ကရိဿာမီ’တိ။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော သသံဃံ ဘိန္ဒိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

[ဥဒါ. ၄၈] ‘‘သုကရံ သာဓုနာ သာဓုံ၊ သာဓုံ ပါပေန ဒုက္ကရံ။

ပါပံ ပါပေန သုကရံ၊ ပါပမရိယေဟိ ဒုက္ကရ’’န္တိ။

ဒုတိယဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

၃. တတိယဘာဏဝါရော

သံဃဘေဒကထာ

၃၄၄. အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော တဒဟုပေါသထေ ဥဋ္ဌာယာသနာ သလာကံ ဂါဟေသိ – ‘‘မယံ, အာဝုသော, သမဏံ ဂေါတမံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ယာစိမှာ – ‘ဘဂဝါ, ဘန္တေ, အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆဿ။ပေ.။ ဝီရိယာရမ္ဘဿ ဝဏ္ဏဝါဒီ။ ဣမာနိ, ဘန္တေ, ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ အနေကပရိယာယေန အပ္ပိစ္ဆတာယ။ပေ.။ ဝီရိယာရမ္ဘာယ သံဝတ္တန္တိ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ယာဝဇီဝံ အာရညိကာ အဿု; ယော ဂါမန္တံ ဩသရေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျ။ပေ.။ ယာဝဇီဝံ မစ္ဆမံသံ န ခါဒေယျုံ; ယော မစ္ဆမံသံ ခါဒေယျ, ဝဇ္ဇံ နံ ဖုသေယျာ’တိ။ ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ သမဏော ဂေါတမော နာနုဇာနာတိ။ တေ မယံ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဝတ္ထူဟိ သမာဒါယ ဝတ္တာမ။ ယဿာယသ္မတော ဣမာနိ ပဉ္စ ဝတ္ထူနိ ခမန္တိ, သော သလာကံ ဂဏှာတူ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလိကာ ဝဇ္ဇိပုတ္တကာ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ နဝကာ စေဝ ဟောန္တိ အပ္ပကတညုနော စ။ တေ – ‘အယံ ဓမ္မော , အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသန’န္တိ – သလာကံ ဂဏ္ဟိံသု။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သသံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ ယေန ဂယာသီသံ တေန ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒေဝဒတ္တော, ဘန္တေ, သသံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ပဉ္စမတ္တာနိ ဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ ယေန ဂယာသီသံ တေန ပက္ကန္တော’’တိ။ ‘‘န ဟိ နာမ တုမှာကံ, သာရိပုတ္တာ, တေသု နဝကေသု ဘိက္ခူသု ကာရုညမ္ပိ ဘဝိဿတိ? ဂစ္ဆထ တုမှေ, သာရိပုတ္တာ, ပုရာ တေ ဘိက္ခူ အနယဗျသနံ အာပဇ္ဇန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဘဂဝတော ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန ဂယာသီသံ တေနုပသင်္ကမိံသု။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝတော အဝိဒူရေ ရောဒမာနော ဌိတော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ, ဘိက္ခု, ရောဒသီ’’တိ? ‘‘ယေပိ တေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော အဂ္ဂသာဝကာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ တေပိ ဒေဝဒတ္တဿ သန္တိကေ ဂစ္ဆန္တိ ဒေဝဒတ္တဿ ဓမ္မံ ရောစေန္တာ’’တိ။ ‘‘အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခု, အနဝကာသော, ယံ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ဒေဝဒတ္တဿ ဓမ္မံ ရောစေယျုံ, အပိ စ တေ ဂတာ ဘိက္ခူနံ သညတ္တိယာ’’တိ [ဘိက္ခုသညတ္တိယာတိ (သီ. သျာ.), ဘိက္ခူ သညတ္တိယာ (က.)]။

၃၄၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဒေဝဒတ္တော မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတ္တော ဓမ္မံ ဒေသေန္တော နိသိန္နော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒေဝဒတ္တော သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ။ ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပဿထ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝ သွာက္ခာတော မယာ ဓမ္မော, ယေပိ တေ သမဏဿ ဂေါတမဿ အဂ္ဂသာဝကာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ တေပိ မမ သန္တိကေ အာဂစ္ဆန္တိ။ မမ ဓမ္မံ ရောစေန္တာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ကောကာလိကော ဒေဝဒတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ, အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ ဝိဿသိ ။ ပါပိစ္ဆာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ , ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ’’တိ။ ‘‘အလံ, အာဝုသော။ သွာဂတံ တေသံ ယတော မေ ဓမ္မံ ရောစေန္တီ’’တိ။

အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥပဍ္ဎာသနေန နိမန္တေသိ – ‘‘ဧဟာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဣဓ နိသီဒါဟီ’’တိ။ ‘‘အလံ အာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အညတရံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အညတရံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဇ္ဈေသိ – ‘‘ဝိဂတထိနမိဒ္ဓေါ ခေါ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုသံဃော။ ပဋိဘာတု တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မီ ကထာ, ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ, တမဟံ အာယမိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒေဝဒတ္တဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တော စတုဂ္ဂုဏံ သံဃာဋိံ ပညာပေတွာ ဒက္ခိဏေန ပဿေန သေယျံ ကပ္ပေသိ။ တဿ ကိလမန္တဿ မုဋ္ဌဿတိဿ အသမ္ပဇာနဿ မုဟုတ္တကေနေဝ နိဒ္ဒါ ဩက္ကမိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အာဒေသနာပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဩဝဒိ အနုသာသိ။ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဩဝဒိ အနုသာသိ။ အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန အာဒေသနာပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ အာယသ္မတာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယာနုသာသနိယာ ဩဝဒိယမာနာနံ အနုသာသိယမာနာနံ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆာမ မယံ, အာဝုသော, ဘဂဝတော သန္တိကေ။ ယော တဿ ဘဂဝတော ဓမ္မံ ရောစေသိ သော အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ အထ ခေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ တာနိ ပဉ္စဘိက္ခုသတာနိ အာဒါယ ယေန ဝေဠုဝနံ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အထ ခေါ ကောကာလိကော ဒေဝဒတ္တံ ဥဋ္ဌာပေသိ – ‘‘ဥဋ္ဌေဟိ, အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, နီတာ တေ ဘိက္ခူ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေဟိ။ နနု တွံ, အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, မယာ ဝုတ္တော – ‘မာ, အာဝုသော ဒေဝဒတ္တ, သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနေ ဝိဿာသိ။ ပါပိစ္ဆာ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ, ပါပိကာနံ ဣစ္ဆာနံ ဝသံ ဂတာ’’’တိ? အထ ခေါ ဒေဝဒတ္တဿ တတ္ထေဝ ဥဏှံ လောဟိတံ မုခတော ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။

အထ ခေါ သာရိပုတ္တမောဂ္ဂလ္လာနာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိသုံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ , ဘေဒကာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ပုန ဥပသမ္ပဇ္ဇေယျု’’န္တိ။ ‘‘အလံ, သာရိပုတ္တ။ မာ တေ ရုစ္စိ ဘေဒကာနုဝတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ပုန ဥပသမ္ပဒါ။ တေန ဟိ တွံ, သာရိပုတ္တ, ဘေဒကာနုဝတ္တကေ ဘိက္ခူ ထုလ္လစ္စယံ ဒေသာပေဟိ။ ကထံ ပန တေ, သာရိပုတ္တ, ဒေဝဒတ္တော ပဋိပဇ္ဇီ’’တိ? ‘‘ယထေဝ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဘိက္ခူ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ မံ အဇ္ဈေသတိ – ‘ဝိဂတထိနမိဒ္ဓေါ ခေါ , သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုသံဃော; ပဋိဘာတု တံ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မီ ကထာ, ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ, တမဟံ အာယမိဿာမီ’တိ, ဧဝမေဝ ခေါ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ပဋိပဇ္ဇီ’’တိ။

၃၄၆. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, အရညာယတနေ မဟာသရသီ။ တံ နာဂါ ဥပနိဿာယ ဝိဟရိံသု။ တေ တံ သရသိံ ဩဂါဟေတွာ, သောဏ္ဍာယ ဘိသမုဠာလံ အဗ္ဗုဟိတွာ, သုဝိက္ခာလိတံ ဝိက္ခာလေတွာ, အကဒ္ဒမံ သင်္ခါဒိတွာ, အဇ္ဈောဟရန္တိ။ တေသံ တံ ဝဏ္ဏာယ စေဝ ဟောတိ, ဗလာယ စ။ န စ တတောနိဒါနံ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ, မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ တေသံယေဝ ခေါ ပန, ဘိက္ခဝေ, မဟာနာဂါနံ အနုသိက္ခမာနာ တရုဏာ ဘိင်္ကစ္ဆာပါ။ တေ တံ သရသိံ ဩဂါဟေတွာ, သောဏ္ဍာယ ဘိသမုဠာလံ အဗ္ဗုဟိတွာ, န သုဝိက္ခာလိတံ ဝိက္ခာလေတွာ, သကဒ္ဒမံ သင်္ခါဒိတွာ, အဇ္ဈောဟရန္တိ။ တေသံ တံ နေဝ ဝဏ္ဏာယ ဟောတိ, န ဗလာယ။ တတောနိဒါနဉ္စ မရဏံ ဝါ နိဂစ္ဆန္တိ, မရဏမတ္တံ ဝါ ဒုက္ခံ။ ဧဝမေဝ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒေဝဒတ္တော မမာနုကြုဗ္ဗံ [မမာနုကုဗ္ဗံ (သီ. သျာ.)] ကပဏော မရိဿတီတိ။

‘‘မဟာဝရာဟဿ မဟိံ ဝိကြုဗ္ဗတော [ဝိကုဗ္ဗတော (သီ. သျာ.)]၊ ဘိသံ ဃသာနဿ [ဃသမာနဿ (က.)] နဒီသု ဇဂ္ဂတော။

ဘိင္ကောဝ ပင်္ကံ အဘိဘက္ခယိတွာ၊ မမာနုကြုဗ္ဗံ ကပဏော မရိဿတီ’’တိ။

၃၄၇. [အ. နိ. ၈.၁၆] ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သောတာ စ ဟောတိ, သာဝေတာ စ, ဥဂ္ဂဟေတာ စ, ဓါရေတာ စ, ဝိညာတာ စ, ဝိညာပေတာ စ, ကုသလော စ သဟိတာသဟိတဿ, နော စ ကလဟကာရကော – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။

[အ. နိ. ၈.၁၆] ‘‘အဋ္ဌဟိ , ဘိက္ခဝေ, အင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတိ။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော သောတာ စ ဟောတိ, သာဝေတာ စ, ဥဂ္ဂဟေတာ စ, ဓါရေတာ စ, ဝိညာတာ စ, ဝိညာပေတာ စ, ကုသလော စ သဟိတာသဟိတဿ, နော စ ကလဟကာရကော – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟင်္ဂေဟိ သမန္နာဂတော သာရိပုတ္တော ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတီတိ။

[အ. နိ. ၈.၁၆] ‘‘ယော ဝေ န ဗျထတိ [ဗျာဓတိ (သီ. သျာ.)] ပတွာ၊ ပရိသံ ဥဂ္ဂဝါဒိနိံ။

န စ ဟာပေတိ ဝစနံ၊ န စ ဆာဒေတိ သာသနံ။

‘‘အသန္ဒိဒ္ဓေါ စ အက္ခာတိ [အက္ခာတာ (က.)]၊ ပုစ္ဆိတော စ န ကုပ္ပတိ။

သ ဝေ တာဒိသကော ဘိက္ခု၊ ဒူတေယျံ ဂန္တုမရဟတီ’’တိ။

၃၄၈. [အ. နိ. ၈.၇] ‘‘အဋ္ဌဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ကတမေဟိ အဋ္ဌဟိ ? လာဘေန, ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော; အလာဘေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ယသေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အယသေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အသက္ကာရေန, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပိစ္ဆတာယ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပါပမိတ္တတာယ ဘိက္ခဝေ, အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။

၃၄၉. ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ? ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အနဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဧဝံသတေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ယံ ဟိဿ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အနဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယျုံ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရတော ဧဝံသတေ အာသဝါ ဝိဃာတပရိဠာဟာ န ဟောန္တိ။ ဣဒံ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, အတ္ထဝသံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရေယျ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဥပ္ပန္နံ လာဘံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမ, ဥပ္ပန္နံ အလာဘံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ယသံ။ ဥပ္ပန္နံ အယသံ။ ဥပ္ပန္နံ သက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ အသက္ကာရံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပိစ္ဆတံ။ ဥပ္ပန္နံ ပါပမိတ္တတံ အဘိဘုယျ အဘိဘုယျ ဝိဟရိဿာမာတိ; ဧဝဉှိ ဝေါ, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗန္တိ။

၃၅၀. ‘‘တီဟိ, ဘိက္ခဝေ, အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆော။ ကတမေဟိ တီဟိ? ပါပိစ္ဆတာ, ပါပမိတ္တတာ, ဩရမတ္တကေန ဝိသေသာဓိဂမေန အန္တရာ ဝေါသာနံ အာပါဒိ – ဣမေဟိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တီဟိ အသဒ္ဓမ္မေဟိ အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ဒေဝဒတ္တော အာပါယိကော နေရယိကော ကပ္ပဋ္ဌော အတေကိစ္ဆောတိ။

‘‘မာ ဇာတု ကောစိ လောကသ္မိံ၊ ပါပိစ္ဆော ဥဒပဇ္ဇထ။

တဒမိနာပိ ဇာနာထ၊ ပါပိစ္ဆာနံ ယထာဂတိ။

‘‘ပဏ္ဍိတောတိ သမညာတော၊ ဘာဝိတတ္တောတိ သမ္မတော။

ဇလံဝ ယသသာ အဋ္ဌာ၊ ဒေဝဒတ္တောတိ မေ သုတံ။

‘‘သော ပမာဒံ အနုစိဏ္ဏော၊ အာသဇ္ဇ နံ တထာဂတံ။

အဝီစိနိရယံ ပတ္တော၊ စတုဒွါရံ ဘယာနကံ။

‘‘အဒုဋ္ဌဿ ဟိ ယော ဒုဗ္ဘေ၊ ပါပကမ္မံ အကြုဗ္ဗတော။

တမေဝ ပါပံ ဖုသတိ၊ ဒုဋ္ဌစိတ္တံ အနာဒရံ။

‘‘သမုဒ္ဒံ ဝိသကုမ္ဘေန၊ ယော မညေယျ ပဒူသိတုံ [ပဒုဿိတုံ (က.)]။

န သော တေန ပဒူသေယျ၊ ဘေသ္မာ ဟိ ဥဒဓီ မဟာ။

‘‘ဧဝမေဝ တထာဂတံ၊ ယော ဝါဒေနုပဟိံသတိ။

သမဂ္ဂတံ [သမ္မာဂတံ (သီ.)၊ သမဂတံ (သျာ.)] သန္တစိတ္တံ၊ ဝါဒေါ တမှိ န ရူဟတိ။

‘‘တာဒိသံ မိတ္တံ ကြုဗ္ဗေထ [ကုဗ္ဗေထ (သီ. သျာ.)]၊ တဉ္စ သေဝေထ ပဏ္ဍိတော။

ယဿ မဂ္ဂါနုဂေါ ဘိက္ခု၊ ခယံ ဒုက္ခဿ ပါပုဏေ’’တိ။

ဥပါလိပဉှာ

၃၅၁. အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သံဃရာဇိ သံဃရာဇီတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ? ကိတ္တာဝတာ စ ပန သံဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သံဃဘေဒေါ စာ’’တိ?

‘‘ဧကတော , ဥပါလိ, ဧကော ဟောတိ, ဧကတော ဒွေ, စတုတ္ထော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ။ ဧကတော, ဥပါလိ, ဒွေ ဟောန္တိ, ဧကတော ဒွေ, ပဉ္စမော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ။ ဧကတော, ဥပါလိ, ဒွေ ဟောန္တိ, ဧကတော တယော, ဆဋ္ဌော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ ။ ဧကတော, ဥပါလိ, တယော ဟောန္တိ, ဧကတော တယော, သတ္တမော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ။ ဧကတော, ဥပါလိ, တယော ဟောန္တိ, ဧကတော စတ္တာရော, အဋ္ဌမော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ ဟောတိ, နော စ သံဃဘေဒေါ။ ဧကတော, ဥပါလိ, စတ္တာရော ဟောန္တိ, ဧကတော စတ္တာရော, နဝမော အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ ။ ဧဝံ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သံဃဘေဒေါ စ။ နဝန္နံ ဝါ, ဥပါလိ, အတိရေကနဝန္နံ ဝါ သံဃရာဇိ စေဝ ဟောတိ သံဃဘေဒေါ စ။ န ခေါ, ဥပါလိ, ဘိက္ခုနီ သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, အပိ စ ဘေဒါယ ပရက္ကမတိ, န သိက္ခမာနာ သသံဃံ ဘိန္ဒတိ။ပေ.။ န သာမဏေရော သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, န သာမဏေရီ သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, န ဥပါသကော သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, န ဥပါသိကာ သသံဃံ ဘိန္ဒတိ, အပိ စ ဘေဒါယ ပရက္ကမတိ။ ဘိက္ခု ခေါ, ဥပါလိ, ပကတတ္တော, သမာနသံဝါသကော, သမာနသီမာယံ ဌိတော, သသံဃံ ဘိန္ဒတီ’’တိ။

၃၅၂. [အ. နိ. ၁၀.၃၇] ‘‘သံဃဘေဒေါ သံဃဘေဒေါတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သံဃော ဘိန္နော ဟောတီ’’တိ?

‘‘ဣဓုပါလိ, ဘိက္ခူ အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ။ တေ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ အပကဿန္တိ, အဝပကဿန္တိ, အာဝေနိံ [အာဝေဏိ (သီ.), အာဝေဏိကံ (သျာ.)] ဥပေါသထံ ကရောန္တိ, အာဝေနိံ ပဝါရဏံ ကရောန္တိ, အာဝေနိံ သံဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃော ဘိန္နော ဟောတီ’’တိ။

၃၅၃. [ အ. နိ. ၁၀.၃၇] ‘‘သံဃသာမဂ္ဂီ သံဃသာမဂ္ဂီတိ, ဘန္တေ, ဝုစ္စတိ။ ကိတ္တာဝတာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သံဃော သမဂ္ဂေါ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဣဓုပါလိ, ဘိက္ခူ အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေန္တိ, အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေန္တိ, အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေန္တိ, အနာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, လဟုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, သာဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ , ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေန္တိ။ တေ ဣမေဟိ အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ န အပကဿန္တိ, န အဝပကဿန္တိ, န အာဝေနိံ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ, န အာဝေနိံ ပဝါရဏံ ကရောန္တိ, န အာဝေနိံ သံဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃော သမဂ္ဂေါ ဟောတီ’’တိ။

၃၅၄. ‘‘သမဂ္ဂံ ပန, ဘန္တေ, သသံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ကိံ သော ပသဝတီ’’တိ? ‘‘သမဂ္ဂံ ခေါ, ဥပါလိ, သသံဃံ ဘိန္ဒိတွာ ကပ္ပဋ္ဌိကံ ကိဗ္ဗိသံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ နိရယမှိ ပစ္စတီ’’တိ။

[ဣတိဝု. ၁၈; အ. နိ. ၁၀.၃၉] ‘‘အာပါယိကော နေရယိကော၊ ကပ္ပဋ္ဌော သံဃဘေဒကော။

ဝဂ္ဂရတော အဓမ္မဋ္ဌော၊ ယောဂက္ခေမာ ပဓံသတိ။

သသံဃံ သမဂ္ဂံ ဘိန္ဒိတွာ၊ ကပ္ပံ နိရယမှိ ပစ္စတီ’’တိ။

‘‘ဘိန္နံ ပန, ဘန္တေ, သသံဃံ သမဂ္ဂံ ကတွာ ကိံ သော ပသဝတီ’’တိ? ‘‘ဘိန္နံ ခေါ, ဥပါလိ, သသံဃံ သမဂ္ဂံ ကတွာ ဗြဟ္မံ ပုညံ ပသဝတိ, ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒတီ’’တိ။

[ဣတ္တိဝု. ၁၈; အ. နိ. ၁၀.၄၀] ‘‘သုခါ သံဃဿ သာမဂ္ဂီ၊ သမဂ္ဂါနဉ္စ အနုဂ္ဂဟော။

သမဂ္ဂရတော ဓမ္မဋ္ဌော၊ ယောဂက္ခေမာ န ဓံသတိ။

သသံဃံ သမဂ္ဂံ ကတွာန၊ ကပ္ပံ သဂ္ဂမှိ မောဒတီ’’တိ။

၃၅၅. [ပရိ. ၄၅၉] ‘‘သိယာ နု ခေါ, ဘန္တေ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘သိယာ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ။

[ပရိ. ၄၅၉] ‘‘သိယာ [သိယာ နု ခေါ (သျာ. ကံ.)] ပန, ဘန္တေ, သံဃဘေဒကော န အာပါယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘သိယာ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော န အာပါယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘ဣဓုပါလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။

‘‘ပုန စပရံ, ဥပါလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။

‘‘ပုန စပရံ, ဥပါလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။

‘‘ပုန စပရံ, ဥပါလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ (တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ) [( ) သျာမပေါတ္ထကေ နတ္ထိ, ဝိမတိဝိနောဒနီဋီကာယ သမေတိ]။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော ဘေဒေ ဝေမတိကော ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော။

‘‘ပုန စပရံ, ဥပါလိ, ဘိက္ခု ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ပေ.။ အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ။ ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ။ အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ။ အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ပေ.။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ ။ တသ္မိံ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ (တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ) [( ) သျာမပေါတ္ထကေ နတ္ထိ] ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဝေမတိကော။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ အဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ။ တသ္မိံ ဝေမတိကော, ဘေဒေ ဝေမတိကော, ဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, ဝိနိဓါယ ခန္တိံ, ဝိနိဓါယ ရုစိံ, ဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော အာပါယိကော, နေရယိကော, ကပ္ပဋ္ဌော, အတေကိစ္ဆော’’တိ။

‘‘ကတမော ပန, ဘန္တေ, သံဃဘေဒကော န အာပါယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော , န အတေကိစ္ဆော’’တိ? ‘‘ဣဓုပါလိ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ , အဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, အဝိနိဓါယ ခန္တိံ, အဝိနိဓါယ ရုစိံ, အဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ, ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော န အာပါယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော။

‘‘ပုန စပရံ, ဥပါလိ, ဘိက္ခု ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ။ တသ္မိံ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, ဘေဒေ ဓမ္မဒိဋ္ဌိ, အဝိနိဓါယ ဒိဋ္ဌိံ, အဝိနိဓါယ ခန္တိံ, အဝိနိဓါယ ရုစိံ, အဝိနိဓါယ ဘာဝံ, အနုဿာဝေတိ, သလာကံ ဂါဟေတိ – ‘အယံ ဓမ္မော, အယံ ဝိနယော, ဣဒံ သတ္ထုသာသနံ, ဣမံ ဂဏှထ, ဣမံ ရောစေထာ’တိ။ အယမ္ပိ ခေါ , ဥပါလိ, သံဃဘေဒကော န အာပါယိကော, န နေရယိကော, န ကပ္ပဋ္ဌော, န အတေကိစ္ဆော’’တိ။

တတိယဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော။

သံဃဘေဒကက္ခန္ဓကော သတ္တမော။

တဿုဒ္ဒါနံ –

အနုပိယေ အဘိညာတာ၊ သုခုမာလော န ဣစ္ဆတိ။

ကသာ ဝပါ အဘိ နိန္နေ၊ နိဒ္ဓါ လာဝေ စ ဥဗ္ဗဟေ။

ပုဉ္ဇမဒ္ဒပလာလဉ္စ၊ ဘုသဩဖုဏနီဟရေ။

အာယတိမ္ပိ န ခီယန္တိ၊ ပိတရော စ ပိတာမဟာ။

ဘဒ္ဒိယော အနုရုဒ္ဓေါ စ၊ အာနန္ဒော ဘဂု ကိမိလော။

သကျမာနော စ ကောသမ္ဗိံ၊ ပရိဟာယိ ကကုဓေန စ။

ပကာသေသိ ပိတုနော စ၊ ပုရိသေ သိလံ နာဠာဂိရိံ။

တိကပဉ္စဂရုကော ခေါ၊ ဘိန္ဒိ ထုလ္လစ္စယေန စ။

တယော အဋ္ဌ ပုန တီဏိ၊ ရာဇိ ဘေဒါ သိယာ နု ခေါတိ။

သံဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ နိဋ္ဌိတံ။