ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကော

၁၀. ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကော

၂၇၁. ကောသမ္ဗကဝိဝါဒကထာ

၄၅၁. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ ကောသမ္ဗိယံ ဝိဟရတိ ဃောသိတာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိ [အာပတ္တိဒိဋ္ဌီ (သီ.)] ဟောတိ; အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ သော အပရေန သမယေန တဿာ အာပတ္တိယာ အနာ ပတ္တိဒိဋ္ဌိ ဟောတိ; အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အာပတ္တိံ တွံ, အာဝုသော, အာပန္နော, ပဿသေတံ အာပတ္တိ’’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ မေ, အာဝုသော, အာပတ္တိ ယမဟံ ပဿေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ သာမဂ္ဂိံ လဘိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိံသု။ သော စ ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော ဟောတိ အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော, နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နောမှိ, နမှိ အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ ဥက္ခိတ္တော။ အဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေန။ ဟောထ မေ အာယသ္မန္တော ဓမ္မတော ဝိနယတော ပက္ခာ’’တိ။ အလဘိ ခေါ သော ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ပက္ခေ။ ဇာနပဒါနမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌာနံ သမ္ဘတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော, နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နောမှိ, နမှိ အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ ဥက္ခိတ္တော။ အဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေန။ ဟောန္တု မေ အာယသ္မန္တော ဓမ္မတော ဝိနယတော ပက္ခာ’’တိ။ အလဘိ ခေါ သော ဘိက္ခု ဇာနပဒေပိ သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ပက္ခေ။ အထ ခေါ တေ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ယေန ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ခေပကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော, နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တော ။ အဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေနာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အာပတ္တိ ဧသာ အာဝုသော, နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနုက္ခိတ္တော။ ဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန။ မာ ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧတံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တိတ္ထ အနုပရိဝါရေထာ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ တေ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ဥက္ခေပကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ တံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တိံသု အနုပရိဝါရေသုံ။

၄၅၂. အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အညတရော ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော အဟောသိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိ အဟောသိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော အဟေသုံ။ သော အပရေန သမယေန တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ အဟောသိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော အဟေသုံ။ အထ ခေါ တေ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘အာပတ္တိံ တွံ, အာဝုသော, အာပန္နော, ပဿသေတံ အာပတ္တိ’န္တိ? ‘‘နတ္ထိ မေ, အာဝုသော, အာပတ္တိ ယမဟံ ပဿေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ သာမဂ္ဂိံ လဘိတွာ တံ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိံသု။ သော စ, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ အထ ခေါ သော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော; နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နောမှိ, နမှိ အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ ဥက္ခိတ္တော။ အဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေန။ ဟောထ မေ အာယသ္မန္တော ဓမ္မတော ဝိနယတော ပက္ခာ’တိ။ အလဘိ ခေါ သော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ပက္ခေ။ ဇာနပဒါနမ္ပိ သန္ဒိဋ္ဌာနံ သမ္ဘတ္တာနံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော; နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နောမှိ, နမှိ အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ ဥက္ခိတ္တော။ အဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေန။ ဟောန္တု မေ အာယသ္မန္တော ဓမ္မတော ဝိနယတော ပက္ခာ’တိ။ အလဘိ ခေါ သော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု ဇာနပဒေပိ သန္ဒိဋ္ဌေ သမ္ဘတ္တေ ဘိက္ခူ ပက္ခေ။ အထ ခေါ တေ, ဘန္တေ, ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ယေန ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ခေပကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘အနာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော; နေသာ အာပတ္တိ။ အနာပန္နော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အာပန္နော။ အနုက္ခိတ္တော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တော။ အဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော ကုပ္ပေန အဋ္ဌာနာရဟေနာ’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ တေ, ဘန္တေ, ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘အာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော; နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနုက္ခိတ္တော။ ဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန။ မာ ခေါ တုမှေ အာယသ္မန္တော ဧတံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တိတ္ထ အနုပရိဝါရေထာ’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခေါ တေ, ဘန္တေ, ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ဥက္ခေပကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝုစ္စမာနာ တထေဝ တံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ အနုဝတ္တန္တိ အနုပရိဝါရေန္တီ’’တိ။

၄၅၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ ‘ဘိန္နော ဘိက္ခုသံဃော, ဘိန္နော ဘိက္ခုသံဃော’တိ – ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဥက္ခေပကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, ‘ပဋိဘာတိ နော, ပဋိဘာတိ နော’တိ ယသ္မိံ ဝါ တသ္မိံ ဝါ ဘိက္ခုံ ဥက္ခိပိတဗ္ဗံ မညိတ္ထ’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ ။ တေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ သစေ မယံ ဣမံ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိဿာမ, န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ကရိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဥပေါသထံ ကရိဿာမ, ဘဝိဿတိ သံဃဿ တတောနိဒါနံ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏ’န္တိ, ဘေဒဂရုကေဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူဟိ န သော ဘိက္ခု အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိတဗ္ဗော။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ တေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ဧဝံ ဇာနန္တိ – ‘အယံ ခေါ အာယသ္မာ ဗဟုဿုတော အာဂတာဂမော ဓမ္မဓရော ဝိနယဓရော မာတိကာဓရော ပဏ္ဍိတော ဗျတ္တော မေဓါဝီ လဇ္ဇီ ကုက္ကုစ္စကော သိက္ခာကာမော။ သစေ မယံ ဣမံ ဘိက္ခုံ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိဿာမ, န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ပဝါရေဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ပဝါရေဿာမ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ သံဃကမ္မံ ကရိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သံဃကမ္မံ ကရိဿာမ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ အာသနေ နိသီဒိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ အာသနေ နိသီဒိဿာမ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ယာဂုပါနေ နိသီဒိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ယာဂုပါနေ နိသီဒိဿာမ ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဘတ္တဂ္ဂေ နိသီဒိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဘတ္တဂ္ဂေ နိသီဒိဿာမ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသိဿာမ။ န မယံ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ သဒ္ဓိံ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရိဿာမ, ဝိနာ ဣမိနာ ဘိက္ခုနာ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရိဿာမ။ ဘဝိဿတိ သံဃဿ တတောနိဒါနံ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏ’န္တိ, ဘေဒဂရုကေဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူဟိ န သော ဘိက္ခု အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိတဗ္ဗော’’တိ။

၄၅၄. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥက္ခေပကာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ ဘာသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇိတွာ ‘နာမှ အာပန္နာ, နာမှ အာပန္နာ’တိ အာပတ္တိံ န ပဋိကာတဗ္ဗံ မညိတ္ထ’’။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ သော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တေ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဣမေ ခေါ အာယသ္မန္တော [အာယသ္မန္တာ (က.)] ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓါဝိနော လဇ္ဇိနော ကုက္ကုစ္စကာ သိက္ခာကာမာ, နာလံ မမံ ဝါ ကာရဏာ အညေသံ ဝါ ကာရဏာ ဆန္ဒာ ဒေါသာ မောဟာ ဘယာ အဂတိံ ဂန္တုံ။ သစေ မံ ဣမေ ဘိက္ခူ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိဿန္တိ , န မယာ သဒ္ဓိံ ဥပေါသထံ ကရိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ ဥပေါသထံ ကရိဿန္တိ, ဘဝိဿတိ သံဃဿ တတောနိဒါနံ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏ’န္တိ, ဘေဒဂရုကေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ပရေသမ္ပိ သဒ္ဓါယ သာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ။

‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပတ္တိံ အာပန္နော ဟောတိ။ သော တဿာ အာပတ္တိယာ အနာပတ္တိဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, အညေ ဘိက္ခူ တဿာ အာပတ္တိယာ အာပတ္တိဒိဋ္ဌိနော ဟောန္တိ။ သော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တေ ဘိက္ခူ ဧဝံ ဇာနာတိ – ‘ဣမေ ခေါ အာယသ္မန္တော ဗဟုဿုတာ အာဂတာဂမာ ဓမ္မဓရာ ဝိနယဓရာ မာတိကာဓရာ ပဏ္ဍိတာ ဗျတ္တာ မေဓါဝိနော လဇ္ဇိနော ကုက္ကုစ္စကာ သိက္ခာကာမာ, နာလံ မမံ ဝါ ကာရဏာ အညေသံ ဝါ ကာရဏာ ဆန္ဒာ ဒေါသာ မောဟာ ဘယာ အဂတိံ ဂန္တုံ။ သစေ မံ ဣမေ ဘိက္ခူ အာပတ္တိယာ အဒဿနေ ဥက္ခိပိဿန္တိ, န မယာ သဒ္ဓိံ ပဝါရေဿန္တိ , ဝိနာ မယာ ပဝါရေဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ သံဃကမ္မံ ကရိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ သံဃကမ္မံ ကရိဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ အာသနေ နိသီဒိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ အာသနေ နိသီဒိဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ ယာဂုပါနေ နိသီဒိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ ယာဂုပါနေ နိသီဒိဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ ဘတ္တဂ္ဂေ နိသီဒိဿန္တိ ဝိနာ မယာ ဘတ္တဂ္ဂေ နိသီဒိဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ ဧကစ္ဆန္နေ ဝသိဿန္တိ။ န မယာ သဒ္ဓိံ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရိဿန္တိ, ဝိနာ မယာ ယထာဝုဍ္ဎံ အဘိဝါဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရိဿန္တိ, ဘဝိဿတိ သံဃဿ တတောနိဒါနံ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏ’န္တိ , ဘေဒဂရုကေန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ပရေသမ္ပိ သဒ္ဓါယ သာ အာပတ္တိ ဒေသေတဗ္ဗာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာနံ ဘိက္ခူနံ ဧတမတ္ထံ ဘာသိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

၄၅၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တတ္ထေဝ အန္တောသီမာယ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ, သံဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဥက္ခေပကာ ပန ဘိက္ခူ နိဿီမံ ဂန္တွာ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ, သံဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ အထ ခေါ အညတရော ဥက္ခေပကော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ, ဘန္တေ, ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တတ္ထေဝ အန္တောသီမာယ ဥပေါသထံ ကရောန္တိ, သံဃကမ္မံ ကရောန္တိ။ မယံ ပန ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ နိဿီမံ ဂန္တွာ ဥပေါသထံ ကရောမ, သံဃကမ္မံ ကရောမာ’’တိ။ ‘‘တေ စေ, ဘိက္ခု, ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တတ္ထေဝ အန္တောသီမာယ ဥပေါသထံ ကရိဿန္တိ, သံဃကမ္မံ ကရိဿန္တိ, ယထာ မယာ ဉတ္တိ စ အနုဿာဝနာ စ ပညတ္တာ, တေသံ တာနိ ကမ္မာနိ ဓမ္မိကာနိ ကမ္မာနိ ဘဝိဿ’’န္တိ အကုပ္ပါနိ ဌာနာရဟာနိ။ တုမှေ စေ, ဘိက္ခု, ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ တတ္ထေဝ အန္တောသီမာယ ဥပေါသထံ ကရိဿထ, သံဃကမ္မံ ကရိဿထ, ယထာ မယာ ဉတ္တိ စ အနုဿာဝနာ စ ပညတ္တာ, တုမှာကမ္ပိ တာနိ ကမ္မာနိ ဓမ္မိကာနိ ကမ္မာနိ ဘဝိဿန္တိ အကုပ္ပါနိ ဌာနာရဟာနိ။ တံ ကိဿ ဟေတု? နာနာသံဝါသကာ ဧတေ [တေ (သျာ.)] ဘိက္ခူ [ဘိက္ခု (သီ. သျာ.)] တုမှေဟိ, တုမှေ စ တေဟိ နာနာသံဝါသကာ။

‘‘ဒွေမာ, ဘိက္ခု, နာနာသံဝါသကဘူမိယော – အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ နာနာသံဝါသကံ ကရောတိ, သမဂ္ဂေါ ဝါ နံ သံဃော ဥက္ခိပတိ အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ။ ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒွေ နာနာသံဝါသကဘူမိယော။ ဒွေမာ, ဘိက္ခု, သမာနသံဝါသကဘူမိယော – အတ္တနာ ဝါ အတ္တာနံ သမာနသံဝါသံ ကရောတိ, သမဂ္ဂေါ ဝါ နံ သံဃော ဥက္ခိတ္တံ ဩသာရေတိ အဒဿနေ ဝါ အပ္ပဋိကမ္မေ ဝါ အပ္ပဋိနိဿဂ္ဂေ ဝါ။ ဣမာ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒွေ သမာနသံဝါသကဘူမိယော’’တိ။

၄၅၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဘတ္တဂ္ဂေ အန္တရဃရေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ အနနုလောမိကံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ ဥပဒံသေန္တိ, ဟတ္ထပရာမာသံ ကရောန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဘတ္တဂ္ဂေ အန္တရဃရေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ အနနုလောမိကံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ ဥပဒံသေဿန္တိ, ဟတ္ထပရာမာသံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဘိက္ခူ ဘတ္တဂ္ဂေ အန္တရဃရေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ အနနုလောမိကံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ ဥပဒံသေဿန္တိ , ဟတ္ထပရာမာသံ ကရိဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘတ္တဂ္ဂေ အန္တရဃရေ ဘဏ္ဍနဇာတာ။ပေ.။ ဟတ္ထပရာမာသံ ကရောန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိန္နေ, ဘိက္ခဝေ, သံဃေ အဓမ္မိယာယမာနေ [အဓမ္မိယမာနေ (သီ. သျာ. ကတ္ထစိ) အဓမ္မီယမာနေ (က.)] အသမ္မောဒိကာယ ဝတ္တမာနာယ [-‘‘အသမ္မောဒိကာဝတ္တမာနာယ’’ ဣတိ အဋ္ဌကထာယံ သံဝဏ္ဏေတဗ္ဗပါဌော] ‘ဧတ္တာဝတာ န အညမညံ အနနုလောမိကံ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ ဥပဒံသေဿာမ, ဟတ္ထပရာမာသံ ကရိဿာမာ’တိ အာသနေ နိသီဒိတဗ္ဗံ။ ဘိန္နေ, ဘိက္ခဝေ, သံဃေ ဓမ္မိယာယမာနေ သမ္မောဒိကာယ ဝတ္တမာနာယ အာသနန္တရိကာယ နိသီဒိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၄၅၇. [မ. နိ. ၃.၂၃၆ ထောကံ ဝိသဒိသံ] တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ သံဃမဇ္ဈေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေ န သက္ကောန္တိ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ။ အထ ခေါ အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ သံဃမဇ္ဈေ ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝါဒါပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ။ တေ န သက္ကောန္တိ တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေတုံ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပါဒါယာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ မာ ကလဟံ မာ ဝိဂ္ဂဟံ မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အညတရော အဓမ္မဝါဒီ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တော ဝိဟရတု။ မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ မာ ကလဟံ မာ ဝိဂ္ဂဟံ မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သော အဓမ္မဝါဒီ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု , ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ , ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တော ဝိဟရတု။ မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။

ကောသမ္ဗကဝိဝါဒကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၂. ဒီဃာဝုဝတ္ထု

၄၅၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဗာရာဏသိယံ [ဝဇိရဗုဒ္ဓိဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ] ဗြဟ္မဒတ္တော နာမ ကာသိရာဇာ အဟောသိ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ မဟဗ္ဗလော မဟာဝါဟနော မဟာဝိဇိတော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော။ ဒီဃီတိ နာမ ကောသလရာဇာ အဟောသိ ဒလိဒ္ဒေါ အပ္ပဓနော အပ္ပဘောဂေါ အပ္ပဗလော အပ္ပဝါဟနော အပ္ပဝိဇိတော အပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နယှိတွာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ အဗ္ဘုယျာသိ။ အဿောသိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ – ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တော ကိရ ကာသိရာဇာ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နယှိတွာ မမံ အဗ္ဘုယျာတော’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဗြဟ္မဒတ္တော ခေါ ကာသိရာဇာ အဍ္ဎော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂေါ မဟဗ္ဗလော မဟာဝါဟနော မဟာဝိဇိတော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော, အဟံ ပနမှိ ဒလိဒ္ဒေါ အပ္ပဓနော အပ္ပဘောဂေါ အပ္ပဗလော အပ္ပဝါဟနော အပ္ပဝိဇိတော အပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂါရော, နာဟံ ပဋိဗလော ဗြဟ္မဒတ္တေန ကာသိရညာ ဧကသံဃာတမ္ပိ သဟိတုံ။ ယံနူနာဟံ ပဋိကစ္စေဝ နဂရမှာ နိပ္ပတေယျ’’န္တိ။

အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ မဟေသိံ အာဒါယ ပဋိကစ္စေဝ နဂရမှာ နိပ္ပတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ယေန ဝါရာဏသီ တေန ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ဗာရာဏသီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသတိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ နစိရဿေဝ ဂဗ္ဘိနီ အဟောသိ။ တဿာ ဧဝရူပေါ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ – ‘‘ဣစ္ဆတိ သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပဿိတုံ , ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတုံ’’။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဂဗ္ဘိနီမှိ, ဒေဝ။ တဿာ မေ ဧဝရူပေါ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော – ဣစ္ဆာမိ သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ [ဝမ္မိတံ (သီ.)] သုဘူမေ ဌိတံ ပဿိတုံ, ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတု’’န္တိ။ ‘‘ကုတော, ဒေဝိ, အမှာကံ ဒုဂ္ဂတာနံ စတုရင်္ဂိနီ သေနာ သန္နဒ္ဓါ ဝမ္မိကာ သုဘူမေ ဌိတာ, ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတု’’န္တိ [ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနန္တိ (သီ. သျာ.)] ‘‘သစာဟံ, ဒေဝ, န လဘိဿာမိ, မရိဿာမီ’’တိ။

၄၅၉. တေန ခေါ ပန သမယေန, ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော သဟာယော ဟောတိ ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ယေန ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတံ ဗြာဟ္မဏံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သခီ တေ, သမ္မ, ဂဗ္ဘိနီ။ တဿာ ဧဝရူပေါ ဒေါဟဠော ဥပ္ပန္နော – ဣစ္ဆတိ သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပဿိတုံ, ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဒေဝ, မယမ္ပိ ဒေဝိံ ပဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ ယေန ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တိံ, ဒိသွာန ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ – ‘‘ကောသလရာဇာ ဝတ ဘော ကုစ္ဆိဂတော, ကောသလရာဇာ ဝတ ဘော ကုစ္ဆိဂတော’’တိ။ အတ္တမနာ [အဝိမနာ (သီ. သျာ. ကတ္ထစိ], ဒေဝိ, ဟောဟိ။ လစ္ဆသိ သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပဿိတုံ, ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတုန္တိ။

အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တထာ, ဒေဝ, နိမိတ္တာနိ ဒိဿန္တိ, သွေ သူရိယုဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနီ သေနာ သန္နဒ္ဓါ ဝမ္မိကာ သုဘူမေ တိဋ္ဌတု, ခဂ္ဂါ စ ဓေါဝိယန္တူ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုဿေ အာဏာပေသိ – ‘‘ယထာ, ဘဏေ, ပုရောဟိတော ဗြာဟ္မဏော အာဟ တထာ ကရောထာ’’တိ။ အလဘိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ သူရိယဿ ဥဂ္ဂမနကာလေ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ သန္နဒ္ဓံ ဝမ္မိကံ သုဘူမေ ဌိတံ ပဿိတုံ, ခဂ္ဂါနဉ္စ ဓေါဝနံ ပါတုံ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော မဟေသီ တဿ ဂဗ္ဘဿ ပရိပါကမနွာယ ပုတ္တံ ဝိဇာယိ။ တဿ ဒီဃာဝူတိ နာမံ အကံသု။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော နစိရဿေဝ ဝိညုတံ ပါပုဏိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကော, ဣမိနာ အမှာကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ, သစာယံ အမှေ ဇာနိဿတိ, သဗ္ဗေဝ တယော ဃာတာပေဿတိ, ယံနူနာဟံ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဗဟိနဂရေ ဝါသေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဗဟိနဂရေ ဝါသေသိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခဝေ ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗဟိနဂရေ ပဋိဝသန္တော နစိရဿေဝ သဗ္ဗသိပ္ပါနိ သိက္ခိ။

၄၆၀. တေန ခေါ ပန သမယေန ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ကပ္ပကော ဗြဟ္မဒတ္တေ ကာသိရညေ ပဋိဝသတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ကပ္ပကော ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသန္တံ, ဒိသွာန ယေန ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒီဃီတိ, ဒေဝ, ကောသလရာဇာ သပဇာပတိကော ဗာရာဏသိယံ အညတရသ္မိံ ပစ္စန္တိမေ ဩကာသေ ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ အညာတကဝေသေန ပရိဗ္ဗာဇကစ္ဆန္နေန ပဋိဝသတီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုဿေ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ အာနေထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ အာနေသုံ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ မနုဿေ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ စတုဓါ ဆိန္ဒိတွာ စတုဒ္ဒိသာ ဗိလာနိ နိက္ခိပထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေန္တိ။

အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘စိရံဒိဋ္ဌာ ခေါ မေ မာတာပိတရော။ ယံနူနာဟံ မာတာပိတရော ပဿေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ အဒ္ဒသ မာတာပိတရော ဒဠ္ဟာယ ရဇ္ဇုယာ ပစ္ဆာဗာဟံ ဂါဠှဗန္ဓနံ ဗန္ဓိတွာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ခရဿရေန ပဏဝေန ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေန္တေ, ဒိသွာန ယေန မာတာပိတရော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ; ဒိသွာန ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဥမ္မတ္တကော အယံ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဝိပ္ပလပတိ။ ကော ဣမဿ ဒီဃာဝု? ကံ အယံ ဧဝမာဟ – ‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘဏေ, ဥမ္မတ္တကော ဝိပ္ပလပါမိ, အပိ စ ယော ဝိညူ သော ဝိဘာဝေဿတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဥမ္မတ္တကော အယံ ဒီဃီတိ ကောသလရာဇာ ဝိပ္ပလပတိ။ ကော ဣမဿ ဒီဃာဝု ? ကံ အယံ ဧဝမာဟ – မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘဏေ, ဥမ္မတ္တကော ဝိပ္ပလပါမိ, အပိ စ ယော ဝိညူ သော ဝိဘာဝေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဒီဃီတိံ ကောသလရာဇာနံ သပဇာပတိကံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ပရိနေတွာ ဒက္ခိဏေန ဒွါရေန နိက္ခာမေတွာ ဒက္ခိဏတော နဂရဿ စတုဓါ ဆိန္ဒိတွာ စတုဒ္ဒိသာ ဗိလာနိ နိက္ခိပိတွာ ဂုမ္ဗံ ဌပေတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ သုရံ နီဟရိတွာ ဂုမ္ဗိယေ ပါယေသိ။ ယဒါ တေ မတ္တာ အဟေသုံ ပတိတာ, အထ ကဋ္ဌာနိ သံကဍ္ဎိတွာ စိတကံ ကရိတွာ မာတာပိတူနံ သရီရံ စိတကံ အာရောပေတွာ အဂ္ဂိံ ဒတွာ ပဉ္ဇလိကော တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ အကာသိ။

၄၆၁. တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဥပရိပါသာဒဝရဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ပဉ္ဇလိကံ တိက္ခတ္တုံ စိတကံ ပဒက္ခိဏံ ကရောန္တံ, ဒိသွာနဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော မနုဿော ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ဉာတိ ဝါ သာလောဟိတော ဝါ, အဟော မေ အနတ္ထတော, န ဟိ နာမ မေ ကောစိ အာရောစေဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော အရညံ ဂန္တွာ ယာဝဒတ္ထံ ကန္ဒိတွာ ရောဒိတွာ ခပ္ပံ [ဗပ္ပံ (သီ. သျာ.)] ပုဉ္ဆိတွာ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ အန္တေပုရဿ သာမန္တာ ဟတ္ထိသာလံ ဂန္တွာ ဟတ္ထာစရိယံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အာစရိယ, သိပ္ပံ သိက္ခိတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, သိက္ခဿူ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂါယိ, ဝီဏဉ္စ ဝါဒေသိ။ အဿောသိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂီတံ ဝီဏဉ္စ ဝါဒိတံ, သုတွာန မနုဿေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော, ဘဏေ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂါယိ, ဝီဏဉ္စ ဝါဒေသီ’’တိ? ‘‘အမုကဿ, ဒေဝ, ဟတ္ထာစရိယဿ အန္တေဝါသီ မာဏဝကော ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂါယိ, ဝီဏဉ္စ ဝါဒေသီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, တံ မာဏဝကံ အာနေထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, တေ မနုဿာ ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ အာနေသုံ။ ‘‘တွံ ဘဏေ မာဏဝက, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဟတ္ထိသာလာယံ မဉ္ဇုနာ သရေန ဂါယိ, ဝီဏဉ္စ ဝါဒေသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဘဏေ မာဏဝက, ဂါယဿု, ဝီဏဉ္စ ဝါဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ အာရာဓါပေက္ခော မဉ္ဇုနာ သရေန ဂါယိ , ဝီဏဉ္စ ဝါဒေသိ။ ‘‘တွံ, ဘဏေ မာဏဝက, မံ ဥပဋ္ဌဟာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယီ အဟောသိ ပစ္ဆာနိပါတီ ကိင်္ကာရပဋိဿာဝီ မနာပစာရီ ပိယဝါဒီ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ နစိရဿေဝ အဗ္ဘန္တရိမေ ဝိဿာသိကဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။

၄၆၂. အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, ရထံ ယောဇေဟိ, မိဂဝံ ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ရထံ ယောဇေတွာ ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယုတ္တော ခေါ တေ, ဒေဝ, ရထော, ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရထံ အဘိရုဟိ။ ဒီဃာဝု ကုမာရော ရထံ ပေသေသိ။ တထာ တထာ ရထံ ပေသေသိ ယထာ ယထာ အညေနေဝ သေနာ အဂမာသိ အညေနေဝ ရထော။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒူရံ ဂန္တွာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ မာဏဝက, ရထံ မုဉ္စဿု, ကိလန္တောမှိ, နိပဇ္ဇိဿာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ရထံ မုဉ္စိတွာ ပထဝိယံ ပလ္လင်္ကေန နိသီဒိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဥစ္ဆင်္ဂေ သီသံ ကတွာ သေယျံ ကပ္ပေသိ။ တဿ ကိလန္တဿ မုဟုတ္တကေနေဝ နိဒ္ဒါ ဩက္ကမိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကော။ ဣမိနာ အမှာကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခွဿ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယျ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခေါ မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ , ယွာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယျ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကော, ဣမိနော အမှာကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ, ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ, အယံ ခွဿ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယျ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခေါ မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခေါ တွံ တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ, န ဟိ တာတ ဒီဃာဝု ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ, ယွာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယျ’’န္တိ။ ပုနဒေဝ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခေါ ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကော။ ဣမိနာ အမှာကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ ဣမိနာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခွဿ ကာလော ယောဟံ ဝေရံ အပ္ပေယျ’’န္တိ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပိတာ ခေါ မံ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ။ န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ, ယွာဟံ ပိတုဝစနံ အတိက္ကမေယျ’’’န္တိ ပုနဒေဝ ကောသိယာ ခဂ္ဂံ ပဝေသေသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ တွံ , ဒေဝ, ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသီ’’တိ? ဣဓ မံ, ဘဏေ မာဏဝက, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော သုပိနန္တေန ခဂ္ဂေန ပရိပါတေသိ။ တေနာဟံ ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂေါ ဥဿင္ကီ ဥတြသ္တော သဟသာ ဝုဋ္ဌာသိန္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဝါမေန ဟတ္ထေန ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော သီသံ ပရာမသိတွာ ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ခဂ္ဂံ နိဗ္ဗာဟေတွာ ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ သော, ဒေဝ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော။ ဗဟုနော တွံ အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကော။ တယာ အမှာကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒေါ စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ အစ္ဆိန္နံ။ တယာ စ မေ မာတာပိတရော ဟတာ။ အယံ ခွဿ ကာလော ယွာဟံ ဝေရံ အပ္ပေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုဿ ကုမာရဿ ပါဒေသု သိရသာ နိပတိတွာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဇီဝိတံ မေ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒေဟိ။ ဇီဝိတံ မေ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘က္ယာဟံ ဥဿဟာမိ ဒေဝဿ ဇီဝိတံ ဒါတုံ ? ဒေဝေါ ခေါ မေ ဇီဝိတံ ဒဒေယျာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, တ္ဝဉ္စေဝ မေ ဇီဝိတံ ဒေဟိ, အဟဉ္စ တေ ဇီဝိတံ ဒမ္မီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော စ ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝု စ ကုမာရော အညမညဿ ဇီဝိတံ အဒံသု, ပါဏိဉ္စ အဂ္ဂဟေသုံ, သပထဉ္စ အကံသု အဒ္ဒူဘာယ [အဒ္ရူဘာယ, အဒုဗ္ဘာယ (က.)]။

အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ရထံ ယောဇေဟိ , ဂမိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဒီဃာဝု ကုမာရော ဗြဟ္မဒတ္တဿ ကာသိရညော ပဋိဿုတွာ ရထံ ယောဇေတွာ ဗြဟ္မဒတ္တံ ကာသိရာဇာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယုတ္တော ခေါ တေ, ဒေဝ, ရထော, ယဿ ဒါနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ရထံ အဘိရုဟိ။ ဒီဃာဝု ကုမာရော ရထံ ပေသေသိ။ တထာ တထာ ရထံ ပေသေသိ ယထာ ယထာ နစိရဿေဝ သေနာယ သမာဂဉ္ဆိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဗာရာဏသိံ ပဝိသိတွာ အမစ္စေ ပါရိသဇ္ဇေ သန္နိပါတာပေတွာ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သစေ, ဘဏေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ပုတ္တံ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ပဿေယျာထ, ကိန္တိ နံ ကရေယျာထာ’’တိ? ဧကစ္စေ ဧဝမာဟံသု – ‘‘မယံ, ဒေဝ, ဟတ္ထေ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, ပါဒေ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, ဟတ္ထပါဒေ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, ကဏ္ဏေ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, နာသံ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, ကဏ္ဏနာသံ ဆိန္ဒေယျာမ။ မယံ, ဒေဝ, သီသံ ဆိန္ဒေယျာမာ’’တိ။ ‘‘အယံ ခေါ, ဘဏေ, ဒီဃီတိဿ ကောသလရညော ပုတ္တော ဒီဃာဝု ကုမာရော။ နာယံ လဗ္ဘာ ကိဉ္စိ ကာတုံ။ ဣမိနာ စ မေ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, မယာ စ ဣမဿ ဇီဝိတံ ဒိန္န’’န္တိ။

၄၆၃. အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ ဒီဃာဝုံ ကုမာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယံ ခေါ တေ, တာတ ဒီဃာဝု, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ခေါ တွံ, တာတ ဒီဃာဝု, ဒီဃံ ပဿ, မာ ရဿံ။ န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’တိ, ကိံ တေ ပိတာ သန္ဓာယ အဝစာ’’တိ? ‘‘ယံ ခေါ မေ , ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ဒီဃ’န္တိ မာ စိရံ ဝေရံ အကာသီတိ။ ဣမံ ခေါ မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ မာ ဒီဃန္တိ။ ယံ ခေါ မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘မာ ရဿ’န္တိ မာ ခိပ္ပံ မိတ္တေဟိ ဘိဇ္ဇိတ္ထာ’’တိ။ ဣမံ ခေါ မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ မာ ရဿန္တိ။ ယံ ခေါ မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ ‘‘န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ, အဝေရေန ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ ဒေဝေန မေ မာတာပိတရော ဟတာတိ။ သစာဟံ ဒေဝံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျံ, ယေ ဒေဝဿ အတ္ထကာမာ တေ မံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျုံ, ယေ မေ အတ္ထကာမာ တေ တေ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျုံ – ဧဝံ တံ ဝေရံ ဝေရေန န ဝူပသမေယျ။ ဣဒါနိ စ ပန မေ ဒေဝေန ဇီဝိတံ ဒိန္နံ, မယာ စ ဒေဝဿ ဇီဝိတံ ဒိန္နံ။ ဧဝံ တံ ဝေရံ အဝေရေန ဝူပသန္တံ။ ဣမံ ခေါ မေ, ဒေဝ, ပိတာ မရဏကာလေ အဝစ – န ဟိ, တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရေန ဝေရာ သမ္မန္တိ; အဝေရေန ဟိ , တာတ ဒီဃာဝု, ဝေရာ သမ္မန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ, ဘိက္ခဝေ, ဗြဟ္မဒတ္တော ကာသိရာဇာ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော! အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! ယာဝ ပဏ္ဍိတော အယံ ဒီဃာဝု ကုမာရော, ယတြ ဟိ နာမ ပိတုနော သံခိတ္တေန ဘာသိတဿ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနိဿတီ’’တိ ပေတ္တိကံ ဗလဉ္စ ဝါဟနဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂါရဉ္စ ပဋိပါဒေသိ, ဓီတရဉ္စ အဒါသိ။ တေသဉှိ နာမ, ဘိက္ခဝေ, ရာဇူနံ အာဒိန္နဒဏ္ဍာနံ အာဒိန္နသတ္ထာနံ ဧဝရူပံ ခန္တိသောရစ္စံ ဘဝိဿတိ။ ဣဓ ခေါ ပန တံ, ဘိက္ခဝေ , သောဘေထ ယံ တုမှေ ဧဝံ သွာက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ခမာ စ ဘဝေယျာထ သောရတာ စာတိ? တတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အလံ, ဘိက္ခဝေ, မာ ဘဏ္ဍနံ မာ ကလဟံ မာ ဝိဂ္ဂဟံ မာ ဝိဝါဒ’’န္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သော အဓမ္မဝါဒီ ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂမေတု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဓမ္မဿာမီ; အပ္ပောဿုက္ကော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရမနုယုတ္တော ဝိဟရတု။ မယမေတေန ဘဏ္ဍနေန ကလဟေန ဝိဂ္ဂဟေန ဝိဝါဒေန ပညာယိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ – ပရိယာဒိန္နရူပါ ခေါ ဣမေ မောဃပုရိသာ, နယိမေ သုကရာ သညာပေတုန္တိ – ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

ဒီဃာဝုဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော ပဌမော။

၄၆၄. [မ. နိ. ၃.၂၃၆] အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ကောသမ္ဗိံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ကောသမ္ဗိယံ ပိဏ္ဍာယ စရိတွာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပါတပဋိက္ကန္တော သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သံဃမဇ္ဈေ ဌိတကောဝ ဣမာ ဂါထာယော အဘာသိ –

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘ပုထုသဒ္ဒေါ သမဇနော၊ န ဗာလော ကောစိ မညထ။

သံဃသ္မိံ ဘိဇ္ဇမာနသ္မိံ၊ နာညံ ဘိယျော အမညရုံ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘ပရိမုဋ္ဌာ ပဏ္ဍိတာဘာသာ၊ ဝါစာဂေါစရဘာဏိနော။

ယာဝိစ္ဆန္တိ မုခါယာမံ၊ ယေန နီတာ န တံ ဝိဒူ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ။

ယေ စ တံ ဥပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသံ န သမ္မတိ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘အက္ကောစ္ဆိ မံ အဝဓိ မံ၊ အဇိနိ မံ အဟာသိ မေ။

ယေ စ တံ နုပနယှန္တိ၊ ဝေရံ တေသူပသမ္မတိ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘န ဟိ ဝေရေန ဝေရာနိ၊ သမ္မန္တီဓ ကုဒါစနံ။

အဝေရေန စ သမ္မန္တိ၊ ဧသဓမ္မော သနန္တနော။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘ပရေ စ န ဝိဇာနန္တိ၊ မယမေတ္ထ ယမာမသေ။

ယေ စ တတ္ထ ဝိဇာနန္တိ၊ တတော သမ္မန္တိ မေဓဂါ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘အဋ္ဌိစ္ဆိန္နာ ပါဏဟရာ၊ ဂဝါဿဓနဟာရိနော။

ရဋ္ဌံ ဝိလုမ္ပမာနာနံ၊ တေသမ္ပိ ဟောတိ သင်္ဂတိ။

‘‘ကသ္မာ တုမှာက နော သိယာ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ။

သဒ္ဓိံစရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

အဘိဘုယျ သဗ္ဗာနိ ပရိဿယာနိ။

စရေယျ တေနတ္တမနော သတီမာ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ။

သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။

ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ။

ဧကော စရေ မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ။

[မ. နိ. ၃.၂၃၇] ‘‘ဧကဿ စရိတံ သေယျော။

နတ္ထိ ဗာလေ သဟာယတာ။

ဧကော စရေ န စ ပါပါနိ ကယိရာ။

အပ္ပောဿုက္ကော မာတင်္ဂရညေဝ နာဂေါ’’တိ။

ဒီဃာဝုဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၂၇၃. ဗာလကလောဏကဂမနကထာ

၄၆၅. အထ ခေါ ဘဂဝါ သံဃမဇ္ဈေ ဌိတကောဝ ဣမာ ဂါထာယော ဘာသိတွာ ယေန ဗာလကလောဏကဂါမော [ဗာလကလောဏကာရဂါမော (သီ. သျာ.)] တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဘဂု ဗာလကလောဏကဂါမေ ဝိဟရတိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ဘဂု ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန အာသနံ ပညပေသိ, ပါဒေါဒကံ ပါဒဣဌံ ပါဒကထလိကံ ဥပနိက္ခိပိ, ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ, နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ အာယသ္မာပိ ခေါ ဘဂု ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ ဘဂုံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ, ဘိက္ခု, ခမနီယံ; ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမသီ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ, ဘဂဝါ, ယာပနီယံ, ဘဂဝါ; န စာဟံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ ဘဂုံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ပါစီနဝံသဒါယော တေနုပသင်္ကမိ။

ဗာလကလောဏကဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၄. ပါစီနဝံသဒါယဂမနကထာ

၄၆၆. [မ. နိ. ၁.၃၂၅ အာဒယော ပဿိတဗ္ဗံ] တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော [ကိမ္ဗိလော (သီ. သျာ.)] ပါစီနဝံသဒါယေ ဝိဟရန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဒါယပါလော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာ, သမဏ, ဧတံ ဒါယံ ပါဝိသိ။ သန္တေတ္ထ တယော ကုလပုတ္တာ အတ္တကာမရူပါ ဝိဟရန္တိ။ မာ တေသံ အဖာသုမကာသီ’’တိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ဒါယပါလဿ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ မန္တယမာနဿ, သုတွာန ဒါယပါလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မာဝုသော, ဒါယပါလ, ဘဂဝန္တံ ဝါရေသိ ။ သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ ယေနာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော အဘိက္ကမထာယသ္မန္တော, သတ္ထာ နော ဘဂဝါ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ စ အနုရုဒ္ဓေါ အာယသ္မာ စ နန္ဒိယော အာယသ္မာ စ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ပစ္စုဂ္ဂန္တွာ ဧကော ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ပဋိဂ္ဂဟေသိ, ဧကော အာသနံ ပညပေသိ, ဧကော ပါဒေါဒကံ ပါဒဣဌံ ပါဒကထလိကံ ဥပနိက္ခိပိ။ နိသီဒိ ဘဂဝါ ပညတ္တေ အာသနေ , နိသဇ္ဇ ခေါ ဘဂဝါ ပါဒေ ပက္ခာလေသိ။ တေပိ ခေါ အာယသ္မန္တော ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ; ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝါ, ယာပနီယံ ဘဂဝါ; န စ မယံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမာမာ’’တိ။

‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ အနုရုဒ္ဓါ သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’’’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ; မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ။ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တ’’န္တိ။

အာယသ္မာပိ ခေါ နန္ဒိယော။ပေ.။ အာယသ္မာပိ ခေါ ကိမိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယှမ္ပိ ခေါ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ – ‘လာဘာ ဝတ မေ, သုလဒ္ဓံ ဝတ မေ, ယောဟံ ဧဝရူပေဟိ သဗြဟ္မစာရီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရာမီ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဣမေသု အာယသ္မန္တေသု မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ; မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ တဿ မယှံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဟောတိ ‘ယံနူနာဟံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ, သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတွာ ဣမေသံယေဝ အာယသ္မန္တာနံ စိတ္တဿ ဝသေန ဝတ္တာမိ။ နာနာ ဟိ ခေါ နော, ဘန္တေ, ကာယာ, ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တန္တိ။ ဧဝံ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, သမဂ္ဂါ သမ္မောဒမာနာ အဝိဝဒမာနာ ခီရောဒကီဘူတာ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပဿန္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

‘‘ကစ္စိ ပန ဝေါ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘တဂ္ဃ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပန တုမှေ, အနုရုဒ္ဓါ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရထာ’’တိ? ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, အမှာကံ ယော ပဌမံ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ သော အာသနံ ပညပေတိ, ပါဒေါဒကံ ပါဒဣဌံ ပါဒကထလိကံ ဥပနိက္ခိပတိ, အဝက္ကာရပါတိံ ဓေါဝိတွာ ဥပဋ္ဌာပေတိ, ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ။ ယော ပစ္ဆာ ဂါမတော ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတိ, သစေ ဟောတိ ဘုတ္တာဝသေသော, သစေ အာကင်္ခတိ ဘုဉ္ဇတိ, နော စေ အာကင်္ခတိ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေတိ။ အပ္ပါဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေတိ။ သော အာသနံ ဥဒ္ဓရတိ , ပါဒေါဒကံ ပါဒဣဌံ ပါဒကထလိကံ ပဋိသာမေတိ, အဝက္ကာရပါတိံ ဓေါဝိတွာ ပဋိသာမေတိ, ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ပဋိသာမေတိ, ဘတ္တဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ။ ယော ပဿတိ ပါနီယဃဋံ ဝါ ပရိဘောဇနီယဃဋံ ဝါ ဝစ္စဃဋံ ဝါ ရိတ္တံ တုစ္ဆံ သော ဥပဋ္ဌာပေတိ။ သစဿ ဟောတိ အဝိသယှံ, ဟတ္ထဝိကာရေန ဒုတိယံ အာမန္တေတွာ ဟတ္ထဝိလင်္ဃကေန ဥပဋ္ဌာပေမ, န တွေဝ မယံ, ဘန္တေ, တပ္ပစ္စယာ ဝါစံ ဘိန္ဒာမ။ ပဉ္စာဟိကံ ခေါ ပန မယံ, ဘန္တေ, သဗ္ဗရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္နိသီဒါမ။ ဧဝံ ခေါ မယံ, ဘန္တေ, အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရာမာ’’တိ။

ပါစိနဝံသဒါယဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၅. ပါလိလေယျကဂမနကထာ

၄၆၇. [ဥဒါ. ၃၅ အာဒယော ထောကံ ဝိသဒိသံ] အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တဉ္စ အနုရုဒ္ဓံ အာယသ္မန္တဉ္စ နန္ဒိယံ အာယသ္မန္တဉ္စ ကိမိလံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ပါလိလေယျကံ [ပါရိလေယျကံ (သီ. သျာ.)] တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ပါလိလေယျကံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ပါလိလေယျကေ ဝိဟရတိ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍေ ဘဒ္ဒသာလမူလေ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဝိဟာသိံ တေဟိ ကောသမ္ဗကေဟိ [ကောသဗ္ဘိကေဟိ (သျာ.)] ဘိက္ခူဟိ ဘဏ္ဍနကာရကေဟိ ကလဟကာရကေဟိ ဝိဝါဒကာရကေဟိ ဘဿကာရကေဟိ သံဃေ အဓိကရဏကာရကေဟိ။ သောမှိ ဧတရဟိ ဧကော အဒုတိယော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမိ အညတ္ရေဝ တေဟိ ကောသမ္ဗကေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဘဏ္ဍနကာရကေဟိ ကလဟကာရကေဟိ ဝိဝါဒကာရကေဟိ ဘဿကာရကေဟိ သံဃေ အဓိကရဏကာရကေဟီ’’တိ။

အညတရောပိ ခေါ ဟတ္ထိနာဂေါ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရတိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒတိ, ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စဿ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ ပိဝတိ, ဩဂါဟာ စဿ ဩတိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ အထ ခေါ တဿ ဟတ္ထိနာဂဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခေါ အာကိဏ္ဏော ဝိဟရာမိ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒါမိ, ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒန္တိ, အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ ပိဝါမိ, ဩဂါဟာ စ မေ ဩတိဏ္ဏဿ ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော ဂစ္ဆန္တိ။ ယံနူနာဟံ ဧကောဝ ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဟတ္ထိနာဂေါ ယူထာ အပက္ကမ္မ ယေန ပါလိလေယျကံ ရက္ခိတဝနသဏ္ဍော ဘဒ္ဒသာလမူလံ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ သောဏ္ဍာယ ဘဂဝတော ပါနီယံ ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတိ, အပ္ပဟရိတဉ္စ ကရောတိ။ အထ ခေါ တဿ ဟတ္ထိနာဂဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အဟံ ခေါ ပုဗ္ဗေ အာကိဏ္ဏော န ဖာသု ဝိဟာသိံ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟိ, ဆိန္နဂ္ဂါနိ စေဝ တိဏာနိ ခါဒိံ, ဩဘဂ္ဂေါဘဂ္ဂဉ္စ မေ သာခါဘင်္ဂံ ခါဒိံသု, အာဝိလာနိ စ ပါနီယာနိ အပါယိံ ဩဂါဟာ စ မေ ဩတိဏ္ဏဿ [ဩဂါဟဉ္စဿ ဩတိဏ္ဏဿ (သျာ.), ဩဂါဟာ စဿ ဥတ္တိဏ္ဏဿ (သီ.)] ဟတ္ထိနိယော ကာယံ ဥပနိဃံသန္တိယော အဂမံသု။ သောမှိ ဧတရဟိ ဧကော အဒုတိယော သုခံ ဖာသု ဝိဟရာမိ အညတ္ရေဝ ဟတ္ထီဟိ ဟတ္ထိနီဟိ ဟတ္ထိကဠဘေဟိ ဟတ္ထိစ္ဆာပေဟီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အတ္တနော စ ပဝိဝေကံ ဝိဒိတွာ တဿ စ ဟတ္ထိနာဂဿ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

[ဥဒါ. ၃၅] ‘‘ဧတံ [ဧဝံ (က.)] နာဂဿ နာဂေန၊ ဤသာဒန္တဿ ဟတ္ထိနော။

သမေတိ စိတ္တံ စိတ္တေန၊ ယဒေကော ရမတီ ဝနေ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါလိလေယျကေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ အထ ခေါ ကောသမ္ဗကာ ဥပါသကာ – ‘‘ဣမေ ခေါ အယျာ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဗဟုနော အမှာကံ အနတ္ထဿ ကာရကာ ။ ဣမေဟိ ဥဗ္ဗာဠ္ဟော ဘဂဝါ ပက္ကန္တော။ ဟန္ဒ မယံ အယျေ ကောသမ္ဗကေ ဘိက္ခူ နေဝ အဘိဝါဒေယျာမ, န ပစ္စုဋ္ဌေယျာမ, န အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ကရေယျာမ, န သက္ကရေယျာမ, န ဂရုံ ကရေယျာမ, န မာနေယျာမ, န ဘဇေယျာမ, န ပူဇေယျာမ, ဥပဂတာနမ္ပိ ပိဏ္ဍကံ န ဒဇ္ဇေယျာမ – ဧဝံ ဣမေ အမှေဟိ အသက္ကရိယမာနာ အဂရုကရိယမာနာ အမာနိယမာနာ အဘဇိယမာနာ အပူဇိယမာနာ အသက္ကာရပကတာ ပက္ကမိဿန္တိ ဝါ ဝိဗ္ဘမိဿန္တိ ဝါ ဘဂဝန္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ကောသမ္ဗကာ ဥပါသကာ ကောသမ္ဗကေ ဘိက္ခူ နေဝ အဘိဝါဒေသုံ, န ပစ္စုဋ္ဌေသုံ, န အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ အကံသု, န သက္ကရိံသု, န ဂရုံ ကရိံသု, န မာနေသုံ, န ဘဇေသုံ န ပူဇေသုံ, ဥပဂတာနမ္ပိ ပိဏ္ဍကံ န အဒံသု။ အထ ခေါ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ကောသမ္ဗကေဟိ ဥပါသကေဟိ အသက္ကရိယမာနာ အဂရုကရိယမာနာ အမာနိယမာနာ အဘဇိယမာနာ အပူဇိယမာနာ အသက္ကာရပကတာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, သာဝတ္ထိံ ဂန္တွာ ဘဂဝတော သန္တိကေ ဣမံ အဓိကရဏံ ဝူပသမေယျာမာ’’တိ။

ပါလိလေယျကဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၆. အဋ္ဌာရသဝတ္ထုကထာ

၄၆၈. အထ ခေါ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ သေနာသနံ သံသာမေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သာဝတ္ထိ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော – ‘‘တေ ကိရ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, သာရိပုတ္တ, ယထာ ဓမ္မော တထာ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ။ ‘‘ကထာဟံ, ဘန္တေ, ဇာနေယျံ ဓမ္မံ ဝါ အဓမ္မံ ဝါ’’တိ?

အဋ္ဌာရသဟိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဝတ္ထူဟိ အဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ, ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ; အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ, ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ; အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ – ဣမေဟိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ အဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။

အဋ္ဌာရသဟိ စ ခေါ, သာရိပုတ္တ, ဝတ္ထူဟိ ဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဣဓ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ; အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ; အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ ; အနာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; လဟုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; သာဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ – ဣမေဟိ ခေါ, သာရိပုတ္တ, အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ ဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗောတိ။

၄၆၉. အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော။ပေ.။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကဿပေါ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကောဋ္ဌိကော ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာကပ္ပိနော။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ မဟာစုန္ဒော။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓေါ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ရေဝတော ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော။ အဿောသိ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော – ‘‘တေ ကိရ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ရာဟုလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ရာဟုလ, ယထာ ဓမ္မော တထာ တိဋ္ဌာဟီ’’တိ။ ‘‘ကထာဟံ, ဘန္တေ, ဇာနေယျံ ဓမ္မံ ဝါ အဓမ္မံ ဝါ’’တိ?

အဋ္ဌာရသဟိ ခေါ, ရာဟုလ, ဝတ္ထူဟိ အဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဣဓ, ရာဟုလ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ, ဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ; အဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ, ဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ; အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; လဟုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; သာဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ရာဟုလ, အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ အဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။

အဋ္ဌာရသဟိ စ ခေါ, ရာဟုလ, ဝတ္ထူဟိ ဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗော။ ဣဓ, ရာဟုလ, ဘိက္ခု အဓမ္မံ အဓမ္မောတိ ဒီပေတိ, ဓမ္မံ ဓမ္မောတိ ဒီပေတိ; အဝိနယံ အဝိနယောတိ ဒီပေတိ, ဝိနယံ ဝိနယောတိ ဒီပေတိ; အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေန အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေန ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေန အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အပညတ္တံ တထာဂတေန အပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ, ပညတ္တံ တထာဂတေန ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဒီပေတိ; အနာပတ္တိံ အနာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အာပတ္တိံ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; လဟုကံ အာပတ္တိံ လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, ဂရုကံ အာပတ္တိံ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; သာဝသေသံ အာပတ္တိံ သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အနဝသေသံ အာပတ္တိံ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ; ဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ, အဒုဋ္ဌုလ္လံ အာပတ္တိံ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဒီပေတိ – ဣမေဟိ ခေါ, ရာဟုလ, အဋ္ဌာရသဟိ ဝတ္ထူဟိ ဓမ္မဝါဒီ ဇာနိတဗ္ဗောတိ။

၄၇၀. အဿောသိ ခေါ မဟာပဇာပတိ [မဟာပဇာပတီ (သီ. သျာ.)] ဂေါတမီ – ‘‘တေ ကိရ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဂေါတမိ, ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုဏ။ ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုတွာ ယေ တတ္ထ ဘိက္ခူ ဓမ္မဝါဒိနော တေသံ ဒိဋ္ဌိဉ္စ ခန္တိဉ္စ ရုစိဉ္စ အာဒါယဉ္စ ရောစေဟိ။ ယဉ္စ ကိဉ္စိ ဘိက္ခုနိသံဃေန ဘိက္ခုသံဃတော ပစ္စာသီသိတဗ္ဗံ သဗ္ဗံ တံ ဓမ္မဝါဒိတောဝ ပစ္စာသီသိတဗ္ဗ’’န္တိ။

၄၇၁. အဿောသိ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ – ‘‘တေ ကိရ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အနာထပိဏ္ဍိကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဂဟပတိ, ဥဘယတ္ထ ဒါနံ ဒေဟိ။ ဥဘယတ္ထ ဒါနံ ဒတွာ ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုဏ။ ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုတွာ ယေ တတ္ထ ဘိက္ခူ ဓမ္မဝါဒိနော တေသံ ဒိဋ္ဌိဉ္စ ခန္တိဉ္စ ရုစိဉ္စ အာဒါယဉ္စ ရောစေဟီ’’တိ။

၄၇၂. အဿောသိ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ – ‘‘တေ ကိရ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တီ’’တိ ။ အထ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ ဝိသာခါ မိဂါရမာတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အာဂစ္ဆန္တိ။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ဝိသာခေ, ဥဘယတ္ထ ဒါနံ ဒေဟိ။ ဥဘယတ္ထ ဒါနံ ဒတွာ ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုဏ။ ဥဘယတ္ထ ဓမ္မံ သုတွာ ယေ တတ္ထ ဘိက္ခူ ဓမ္မဝါဒိနော တေသံ ဒိဋ္ဌိဉ္စ ခန္တိဉ္စ ရုစိဉ္စ အာဒါယဉ္စ ရောစေဟီ’’တိ။

၄၇၃. အထ ခေါ ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ အနုပုဗ္ဗေန ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရုံ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘တေ ကိရ, ဘန္တေ, ကောသမ္ဗကာ ဘိက္ခူ ဘဏ္ဍနကာရကာ ကလဟကာရကာ ဝိဝါဒကာရကာ ဘဿကာရကာ သံဃေ အဓိကရဏကာရကာ သာဝတ္ထိံ အနုပ္ပတ္တာ။ ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, တေသု ဘိက္ခူသု သေနာသနေ [သေနာသနေသု (က.), သေနာသနံ (သျာ.)] ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘တေန ဟိ, သာရိပုတ္တ, ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘သစေ ပန, ဘန္တေ, ဝိဝိတ္တံ န ဟောတိ, ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘တေန ဟိ, သာရိပုတ္တ, ဝိဝိတ္တံ ကတွာပိ ဒါတဗ္ဗံ, န တွေဝါဟံ, သာရိပုတ္တ, ကေနစိ ပရိယာယေန ဝုဍ္ဎတရဿ ဘိက္ခုနော သေနာသနံ ပဋိဗာဟိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမိ။ ယော ပဋိဗာဟေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ။

‘‘အာမိသေ ပန, ဘန္တေ, ကထံ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘အာမိသံ ခေါ, သာရိပုတ္တ, သဗ္ဗေသံ သမကံ ဘာဇေတဗ္ဗ’’န္တိ။

အဋ္ဌာရသဝတ္ထုကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၇. ဩသာရဏာနုဇာနနာ

၄၇၄. အထ ခေါ တဿ ဥက္ခိတ္တကဿ ဘိက္ခုနော ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ပစ္စဝေက္ခန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အာပတ္တိ ဧသာ, နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နောမှိ, နမှိ အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ အနုက္ခိတ္တော။ ဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေနာ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဥက္ခိတ္တကော ဘိက္ခု ယေန ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာပတ္တိ ဧသာ, အာဝုသော; နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နောမှိ, နမှိ အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ အနုက္ခိတ္တော။ ဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန။ ဧထ မံ အာယသ္မန္တော ဩသာရေထာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဥက္ခိတ္တကော ဘိက္ခု ဧဝမာဟ – ‘အာပတ္တိ ဧသာ , အာဝုသော; နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နောမှိ, နမှိ အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တောမှိ, နမှိ အနုက္ခိတ္တော။ ဓမ္မိကေနမှိ ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန။ ဧထ မံ အာယသ္မန္တော ဩသာရေထာ’တိ။ ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ‘‘အာပတ္တိ ဧသာ, ဘိက္ခဝေ; နေသာ အနာပတ္တိ။ အာပန္နော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနာပန္နော။ ဥက္ခိတ္တော ဧသော ဘိက္ခု, နေသော ဘိက္ခု အနုက္ခိတ္တော ။ ဓမ္မိကေန ကမ္မေန ဥက္ခိတ္တော အကုပ္ပေန ဌာနာရဟေန။ ယတော စ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿတိ စ, တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဘိက္ခုံ ဩသာရေထာ’’တိ။

ဩသာရဏာနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၈. သံဃသာမဂ္ဂီကထာ

၄၇၅. အထ ခေါ တေ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ တံ ဥက္ခိတ္တကံ ဘိက္ခုံ ဩသာရေတွာ ယေန ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဥက္ခေပကေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ယသ္မိံ, အာဝုသော, ဝတ္ထုသ္မိံ အဟောသိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ , သော ဧသော ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿိ [ပဿီ (ဣတိပိ)] စ ဩသာရိတော စ။ ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောမာ’’တိ။

အထ ခေါ တေ ဥက္ခေပကာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘တေ, ဘန္တေ, ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကာ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘ယသ္မိံ, အာဝုသော, ဝတ္ထုသ္မိံ အဟောသိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သော ဧသော ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿိ စ ဩသာရိတော စ။ ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောမာ’တိ။ ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ယတော စ ခေါ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿိ စ ဩသာရိတော စ, တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သံဃော တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတု။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ကာတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗေဟေဝ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတဗ္ဗံ ဂိလာနေဟိ စ အဂိလာနေဟိ စ။ န ကေဟိစိ ဆန္ဒော ဒါတဗ္ဗော။ သန္နိပတိတွာ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အဟောသိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သော ဧသော ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿိ စ ဩသာရိတော စ။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရေယျ။ ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ အဟောသိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သော ဧသော ဘိက္ခု အာပန္နော စ ဥက္ခိတ္တော စ ပဿိ စ ဩသာရိတော စ။ သံဃော တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂိယာ ကရဏံ, သော တုဏှဿ, ယဿ နက္ခမတိ သော ဘာသေယျ။

‘‘ကတာ သံဃေန တဿ ဝတ္ထုဿ ဝူပသမာယ သံဃသာမဂ္ဂီ။ နိဟတော သံဃဘေဒေါ, နိဟတာ သံဃရာဇိ, နိဟတံ သံဃဝဝတ္ထာနံ, နိဟတံ သံဃနာနာကရဏံ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓါရယာမီ’’တိ။

တာဝဒေဝ ဥပေါသထော ကာတဗ္ဗော, ပါတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိတဗ္ဗန္တိ။

သံဃသာမဂ္ဂီကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၂၇၉. ဥပါလိသံဃသာမဂ္ဂီပုစ္ဆာ

၄၇၆. အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယသ္မိံ, ဘန္တေ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ အမူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, ဓမ္မိကာ နု ခေါ သာ, ဘန္တေ, သံဃသာမဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘ယသ္မိံ , ဥပါလိ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ အမူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, အဓမ္မိကာ သာ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ’’တိ။

‘‘ယသ္မိံ ပန, ဘန္တေ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ မူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, ဓမ္မိကာ နု ခေါ သာ, ဘန္တေ, သံဃသာမဂ္ဂီ’’တိ? ‘‘ယသ္မိံ, ဥပါလိ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ မူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, ဓမ္မိကာ သာ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ’’တိ။

‘‘ကတိ နု ခေါ, ဘန္တေ, သံဃသာမဂ္ဂိယော’’တိ? ‘‘ဒွေမာ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂိယော – အတ္ထုပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထာပေတာ ဗျဉ္ဇနုပေတာ; အတ္ထုပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထုပေတာ စ ဗျဉ္ဇနုပေတာ စ။ ကတမာ စ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထာပေတာ ဗျဉ္ဇနုပေတာ? ယသ္မိံ, ဥပါလိ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ အဝိနိစ္ဆိနိတွာ အမူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထာပေတာ ဗျဉ္ဇနုပေတာ။ ကတမာ စ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထုပေတာ စ ဗျဉ္ဇနုပေတာ စ? ယသ္မိံ, ဥပါလိ, ဝတ္ထုသ္မိံ ဟောတိ သံဃဿ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝါဒေါ သံဃဘေဒေါ သံဃရာဇိ သံဃဝဝတ္ထာနံ သံဃနာနာကရဏံ, သံဃော တံ ဝတ္ထုံ ဝိနိစ္ဆိနိတွာ မူလာ မူလံ ဂန္တွာ သံဃသာမဂ္ဂိံ ကရောတိ, အယံ ဝုစ္စတိ, ဥပါလိ, သံဃသာမဂ္ဂီ အတ္ထုပေတာ စ ဗျဉ္ဇနုပေတာ စ။ ဣမာ ခေါ, ဥပါလိ, ဒွေ သံဃသာမဂ္ဂိယော’’တိ။

၄၇၇. အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပါလိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဘဂဝန္တံ ဂါထာယ အဇ္ဈဘာသိ –

‘‘သံဃဿ ကိစ္စေသု စ မန္တနာသု စ။

အတ္ထေသု ဇာတေသု ဝိနိစ္ဆယေသု စ။

ကထံပကာရောဓ နရော မဟတ္ထိကော။

ဘိက္ခု ကထံ ဟောတိဓ ပဂ္ဂဟာရဟောတိ။

‘‘အနာနုဝဇ္ဇော ပဌမေန သီလတော။

အဝေက္ခိတာစာရော သုသံဝုတိန္ဒ္ရိယော။

ပစ္စတ္ထိကာ နူပဝဒန္တိ ဓမ္မတော။

န ဟိဿ တံ ဟောတိ ဝဒေယျု ယေန နံ။

‘‘သော တာဒိသော သီလဝိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။

ဝိသာရဒေါ ဟောတိ ဝိသယှ ဘာသတိ။

နစ္ဆမ္ဘတိ ပရိသဂတော န ဝေဓတိ။

အတ္ထံ န ဟာပေတိ အနုယျုတံ ဘဏံ။

‘‘တထေဝ ပဉ္ဟံ ပရိသာသု ပုစ္ဆိတော။

န စေဝ ပဇ္ဈာယတိ န မင္ကု ဟောတိ။

သော ကာလာဂတံ ဗျာကရဏာရဟံ ဝစော။

ရဉ္ဇေတိ ဝိညူပရိသံ ဝိစက္ခဏော။

‘‘သဂါရဝေါ ဝုဍ္ဎတရေသု ဘိက္ခုသု။

အာစေရကမှိ စ သကေ ဝိသာရဒေါ။

အလံ ပမေတုံ ပဂုဏော ကထေတဝေ။

ပစ္စတ္ထိကာနဉ္စ ဝိရဒ္ဓိကောဝိဒေါ။

‘‘ပစ္စတ္ထိကာ ယေန ဝဇန္တိ နိဂ္ဂဟံ။

မဟာဇနော သညပနဉ္စ ဂစ္ဆတိ။

သကဉ္စ အာဒါယမယံ န ရိဉ္စတိ။

ဝိယာကရံ [သော ဗျာကရံ (သီ.)၊ ဝေယျာကရံ (သျာ.)] ပဉ္ဟမနူပဃာတိကံ။

‘‘ဒူတေယျကမ္မေသု အလံ သမုဂ္ဂဟော။

သံဃဿ ကိစ္စေသု စ အာဟု နံ ယထာ။

ကရံ ဝစော ဘိက္ခုဂဏေန ပေသိတော။

အဟံ ကရောမီတိ န တေန မညတိ။

‘‘အာပဇ္ဇတိ ယာဝတကေသု ဝတ္ထုသု။

အာပတ္တိယာ ဟောတိ ယထာ စ ဝုဋ္ဌိတိ။

ဧတေ ဝိဘင်္ဂါ ဥဘယဿ သွာဂတာ။

အာပတ္တိ ဝုဋ္ဌာနပဒဿ ကောဝိဒေါ။

‘‘နိဿာရဏံ ဂစ္ဆတိ ယာနိ စာစရံ။

နိဿာရိတော ဟောတိ ယထာ စ ဝတ္တနာ [ဝတ္ထုနာ (သီ. သျာ.)]။

ဩသာရဏံ တံဝုသိတဿ ဇန္တုနော။

ဧတမ္ပိ ဇာနာတိ ဝိဘင်္ဂကောဝိဒေါ။

‘‘သဂါရဝေါ ဝုဍ္ဎတရေသု ဘိက္ခုသု။

နဝေသု ထေရေသု စ မဇ္ဈိမေသု စ။

မဟာဇနဿတ္ထစရောဓ ပဏ္ဍိတော။

သော တာဒိသော ဘိက္ခု ဣဓ ပဂ္ဂဟာရဟော’’တိ။

ဥပါလိသံဃသာမဂ္ဂီပုစ္ဆာ နိဋ္ဌိတာ။

ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကော ဒသမော။

၂၈၀. တဿုဒ္ဒါနံ

ကောသမ္ဗိယံ ဇိနဝရော၊ ဝိဝါဒါပတ္တိဒဿနေ။

နုက္ခိပေယျ ယသ္မိံ တသ္မိံ၊ သဒ္ဓါယာပတ္တိ ဒေသယေ။

အန္တောသီမာယံ တတ္ထေဝ၊ ဗာလကဉ္စေဝ ဝံသဒါ။

ပါလိလေယျာ စ သာဝတ္ထိ၊ သာရိပုတ္တော စ ကောလိတော။

မဟာကဿပကစ္စာနာ၊ ကောဋ္ဌိကော ကပ္ပိနေန စ။

မဟာစုန္ဒော စ အနုရုဒ္ဓေါ၊ ရေဝတော ဥပါလိ စုဘော။

အာနန္ဒော ရာဟုလော စေဝ၊ ဂေါတမီနာထပိဏ္ဍိကော။

သေနာသနံ ဝိဝိတ္တဉ္စ၊ အာမိသံ သမကမ္ပိ စ။

န ကေဟိ ဆန္ဒော ဒါတဗ္ဗော၊ ဥပါလိပရိပုစ္ဆိတော။

အနာနုဝဇ္ဇော သီလေန၊ သာမဂ္ဂီ ဇိနသာသနေတိ။

ကောသမ္ဗကက္ခန္ဓကော နိဋ္ဌိတော။

မဟာဝဂ္ဂပါဠိ နိဋ္ဌိတာ။