ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓက

၆. ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓက

၁၆၀. ပဉ္စဘေသဇ္ဇကထာ

၂၆၀. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူနံ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာနံ ယာဂုပိ ဣတာ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, ဘတ္တမ္ပိ ဘုတ္တံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တေ တေန ကိသာ ဟောန္တိ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ကိသေ လူခေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတေ ဓမနိသန္ထတဂတ္တေ, ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ ကိသာ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ’’တိ? ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာနံ ယာဂုပိ ဣတာ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, ဘတ္တမ္ပိ ဘုတ္တံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တေ တေန ကိသာ ဟောန္တိ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ဧတရဟိ ခေါ ဘိက္ခူနံ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာနံ ယာဂုပိ ဣတာ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, ဘတ္တမ္ပိ ဘုတ္တံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တေ တေန ကိသာ ဟောန္တိ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ။ ကိံ နု ခေါ အဟံ ဘိက္ခူနံ ဘေသဇ္ဇံ အနုဇာနေယျံ, ယံ ဘေသဇ္ဇဉ္စေဝ အဿ ဘေသဇ္ဇသမ္မတဉ္စ လောကဿ, အာဟာရတ္ထဉ္စ ဖရေယျ, န စ ဩဠာရိကော အာဟာရော ပညာယေယျာ’’တိ? အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမာနိ ခေါ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ, သေယျထိဒံ – သပ္ပိ, နဝနီတံ, တေလံ, မဓု, ဖာဏိတံ; ဘေသဇ္ဇာနိ စေဝ ဘေသဇ္ဇသမ္မတာနိ စ လောကဿ, အာဟာရတ္ထဉ္စ ဖရန္တိ, န စ ဩဠာရိကော အာဟာရော ပညာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘိက္ခူနံ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ အနုဇာနေယျံ, ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘ဧတရဟိ ခေါ ဘိက္ခူနံ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာနံ ယာဂုပိ ဣတာ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ, ဘတ္တမ္ပိ ဘုတ္တံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တေ တေန ကိသာ ဟောန္တိ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ။ ကိံ နု ခေါ အဟံ ဘိက္ခူနံ ဘေသဇ္ဇံ အနုဇာနေယျံ, ယံ ဘေသဇ္ဇဉ္စေဝ အဿ ဘေသဇ္ဇသမ္မတဉ္စ လောကဿ, အာဟာရတ္ထဉ္စ ဖရေယျ, န စ ဩဠာရိကော အာဟာရော ပညာယေယျာ’တိ။ တဿ မယှံ, ဘိက္ခဝေ, ဧတဒဟောသိ ‘ဣမာနိ ခေါ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ , သေယျထိဒံ – သပ္ပိ, နဝနီတံ, တေလံ, မဓု, ဖာဏိတံ; ဘေသဇ္ဇာနိ စေဝ ဘေသဇ္ဇသမ္မတာနိ စ လောကဿ, အာဟာရတ္ထဉ္စ ဖရန္တိ, န စ ဩဠာရိကော အာဟာရော ပညာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘိက္ခူနံ ဣမာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ အနုဇာနေယျံ, ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေ ပရိဘုဉ္ဇိတု’န္တိ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ။

၂၆၁. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ တာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေသံ ယာနိပိ တာနိ ပါကတိကာနိ လူခါနိ ဘောဇနာနိ တာနိပိ နစ္ဆာဒေန္တိ, ပဂေဝ သေနေသိတာနိ [သေနေသိကာနိ (သီ. သျာ.), သေနေဟိကာနိ (ယောဇနာ)]။ တေ တေန စေဝ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာ, ဣမိနာ စ ဘတ္တာစ္ဆာဒကေန [ဘတ္တာစ္ဆန္နကေန (က.)], တဒုဘယေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ကိသာ ဟောန္တိ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဘိယျောသောမတ္တာယ ကိသေ လူခေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတေ ဓမနိသန္ထတဂတ္တေ, ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ, အာနန္ဒ, ဧတရဟိ ဘိက္ခူ ဘိယျောသောမတ္တာယ ကိသာ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ’’တိ? ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ တာနိ စ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေသံ ယာနိပိ တာနိ ပါကတိကာနိ လူခါနိ ဘောဇနာနိ တာနိပိ နစ္ဆာဒေန္တိ, ပဂေဝ သေနေသိကာနိ။ တေ တေန စေဝ သာရဒိကေန အာဗာဓေန ဖုဋ္ဌာ, ဣမိနာ စ ဘတ္တာစ္ဆာဒကေန, တဒုဘယေန ဘိယျောသောမတ္တာယ ကိသာ, လူခါ, ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ, ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ, ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တာနိ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ကာလေပိ ဝိကာလေပိ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ။

၂၆၂. တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ဝသေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝသာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – အစ္ဆဝသံ, မစ္ဆဝသံ, သုသုကာဝသံ , သူကရဝသံ, ဂဒြဘဝသံ – ကာလေ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ [နိပက္ကံ (က.)] ကာလေ သံသဋ္ဌံ တေလပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ ဝိကာလေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ, တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ တိဏ္ဏံ ဒုက္ကဋာနံ။ ကာလေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝိကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ, တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒွိန္နံ ဒုက္ကဋာနံ။ ကာလေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ဝိကာလေ သံသဋ္ဌံ, တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ကာလေ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ နိပ္ပက္ကံ ကာလေ သံသဋ္ဌံ, တံ စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အနာပတ္တီတိ။

ပဉ္စဘေသဇ္ဇကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၁. မူလာဒိဘေသဇ္ဇကထာ

၂၆၃. တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ မူလေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ , ဘိက္ခဝေ, မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – ဟလိဒ္ဒိံ, သိင်္ဂိဝေရံ, ဝစံ, ဝစတ္ထံ [ဝစတ္ထံ (သီ. သျာ.)], အတိဝိသံ, ကဋုကရောဟိဏိံ, ဥသီရံ, ဘဒ္ဒမုတ္တကံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ မူလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, တာနိ – ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ယာဝဇီဝံ ပရိဟရိတုံ; သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ အသတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ မူလေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ ပိဋ္ဌေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နိသဒံ နိသဒပေါတကန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ကသာဝေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကသာဝါနိ [ကသာဝဘေသဇ္ဇာနိ (က.)] ဘေသဇ္ဇာနိ – နိမ္ဗကသာဝံ, ကုဋဇကသာဝံ, ပဋောလကသာဝံ, ဖဂ္ဂဝကသာဝံ, နတ္တမာလကသာဝံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ကသာဝါနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, တာနိ – ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ယာဝဇီဝံ ပရိဟရိတုံ; သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ အသတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဏ္ဏေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ , ပဏ္ဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – နိမ္ဗပဏ္ဏံ, ကုဋဇပဏ္ဏံ, ပဋောလပဏ္ဏံ, သုလသိပဏ္ဏံ, ကပ္ပါသပဏ္ဏံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ပဏ္ဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တိ။ပေ.။။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ဖလေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဖလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – ဗိလင်္ဂံ, ပိပ္ပလိံ, မရိစံ, ဟရီတကံ, ဝိဘီတကံ, အာမလကံ, ဂေါဋ္ဌဖလံ [ဂေါဌဖလံ (သျာ.), ကောဋ္ဌဖလံ (က.)], ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ဖလာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တိ။ပေ.။။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ဇတူဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဇတူနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – ဟိင္ဂုံ, ဟိင်္ဂုဇတုံ, ဟိင်္ဂုသိပါဋိကံ, တကံ, တကပတ္တိံ, တကပဏ္ဏိံ , သဇ္ဇုလသံ, ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ ဇတူနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ။ပေ.။။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ လောဏေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, လောဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ – သာမုဒ္ဒံ, ကာဠလောဏံ, သိန္ဓဝံ, ဥဗ္ဘိဒံ [ဥဗ္ဘိရံ (က.)], ဗိလံ [ဗိဠာလံ (သီ.)], ယာနိ ဝါ ပနညာနိပိ အတ္ထိ လောဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, နေဝ ခါဒနီယေ ခါဒနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, န ဘောဇနီယေ ဘောဇနီယတ္ထံ ဖရန္တိ, တာနိ – ပဋိဂ္ဂဟေတွာ ယာဝဇီဝံ ပရိဟရိတုံ; သတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ အသတိ ပစ္စယေ ပရိဘုဉ္ဇန္တဿ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

၂၆၄. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ ဥပဇ္ဈာယဿ အာယသ္မတော ဗေလဋ္ဌသီသဿ ထုလ္လကစ္ဆာဗာဓေါ ဟောတိ။ တဿ လသိကာယ စီဝရာနိ ကာယေ လဂ္ဂန္တိ, တာနိ ဘိက္ခူ ဥဒကေန တေမေတွာ တေမေတွာ အပကဍ္ဎန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော တေ ဘိက္ခူ တာနိ စီဝရာနိ ဥဒကေန တေမေတွာ တေမေတွာ အပကဍ္ဎန္တေ, ဒိသွာန ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ ဣမဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာဗာဓေါ’’တိ? ‘‘ဣမဿ, ဘန္တေ, အာယသ္မတော ထုလ္လကစ္ဆာဗာဓေါ, လသိကာယ စီဝရာနိ ကာယေ လဂ္ဂန္တိ, တာနိ မယံ ဥဒကေန တေမေတွာ တေမေတွာ အပကဍ္ဎာမာ’’တိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယဿ ကဏ္ဍု ဝါ, ပိဠကာ ဝါ, အဿာဝေါ ဝါ, ထုလ္လကစ္ဆု ဝါ အာဗာဓေါ, ကာယော ဝါ ဒုဂ္ဂန္ဓော, စုဏ္ဏာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ; အဂိလာနဿ ဆကဏံ မတ္တိကံ ရဇနနိပ္ပက္ကံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒုက္ခလံ မုသလ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ စုဏ္ဏေဟိ ဘေသဇ္ဇေဟိ စာလိတေဟိ အတ္ထော ဟောတိ ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စုဏ္ဏစာလိနိန္တိ။ သဏှေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုဿစာလိနိန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော အမနုဿိကာဗာဓေါ ဟောတိ။ တံ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ ဥပဋ္ဌဟန္တာ နာသက္ခိံသု အရောဂံ ကာတုံ။ သော သူကရသူနံ ဂန္တွာ အာမကမံသံ ခါဒိ, အာမကလောဟိတံ ပိဝိ ။ တဿ သော အမနုဿိကာဗာဓေါ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အမနုဿိကာဗာဓေ အာမကမံသံ အာမကလောဟိတန္တိ။

၂၆၅. တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော စက္ခုရောဂါဗာဓေါ ဟောတိ။ တံ ဘိက္ခူ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ နိက္ခာမေန္တိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော တေ ဘိက္ခူ တံ ဘိက္ခုံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ နိက္ခာမေန္တေ, ဒိသွာန ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ ဣမဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာဗာဓေါ’’တိ? ‘‘ဣမဿ, ဘန္တေ, အာယသ္မတော စက္ခုရောဂါဗာဓေါ။ ဣမံ မယံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ ဥစ္စာရမ္ပိ ပဿာဝမ္ပိ နိက္ခာမေမာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဉ္ဇနံ – ကာဠဉ္ဇနံ, ရသဉ္ဇနံ, သောတဉ္ဇနံ, ဂေရုကံ, ကပလ္လ’’န္တိ။ အဉ္ဇနူပပိသနေဟိ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စန္ဒနံ, တဂရံ, ကာဠာနုသာရိယံ, တာလီသံ, ဘဒ္ဒမုတ္တကန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ပိဋ္ဌာနိ အဉ္ဇနာနိ စရုကေသုပိ [ထာလကေသုပိ (သီ. သျာ.)] သရာဝကေသုပိ နိက္ခိပန္တိ; တိဏစုဏ္ဏေဟိပိ ပံသုကေဟိပိ ဩကိရိယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဉ္ဇနိန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာဝစာ အဉ္ဇနိယော ဓါရေန္တိ – သောဝဏ္ဏမယံ, ရူပိယမယံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္စာဝစာ အဉ္ဇနီ ဓါရေတဗ္ဗာ။ ယော ဓါရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိမယံ, ဒန္တမယံ, ဝိသာဏမယံ, နဠမယံ, ဝေဠုမယံ, ကဋ္ဌမယံ, ဇတုမယံ, ဖလမယံ, လောဟမယံ, သင်္ခနာဘိမယန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အဉ္ဇနိယော အပါရုတာ ဟောန္တိ, တိဏစုဏ္ဏေဟိပိ ပံသုကေဟိပိ ဩကိရိယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အပိဓါနန္တိ။ အပိဓါနံ နိပတတိ ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သုတ္တကေန ဗန္ဓိတွာ အဉ္ဇနိယာ ဗန္ဓိတုန္တိ။ အဉ္ဇနီ ဖလတိ [နိပတတိ (က.)]။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သုတ္တကေန သိဗ္ဗေတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ အင်္ဂုလိယာ အဉ္ဇန္တိ, အက္ခီနိ ဒုက္ခာနိ ဟောန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဉ္ဇနိသလာကန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာဝစာ အဉ္ဇနိသလာကာယော ဓါရေန္တိ – သောဝဏ္ဏမယံ ရူပိယမယံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ, ‘‘သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္စာဝစာ အဉ္ဇနိသလာကာ ဓါရေတဗ္ဗာ။ ယော ဓါရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိမယံ။ပေ.။ သင်္ခနာဘိမယန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အဉ္ဇနိသလာကာ ဘူမိယံ ပတိတာ ဖရုသာ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သလာကဌာနိယန္တိ [သလာကောဓါနိယန္တိ (သီ. သျာ.)]။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ အဉ္ဇနိမ္ပိ အဉ္ဇနိသလာကမ္ပိ ဟတ္ထေန ပရိဟရန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဉ္ဇနိတ္ထဝိကန္တိ။ အံသဗဒ္ဓကော န ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အံသဗဒ္ဓကံ ဗန္ဓနသုတ္တကန္တိ။

၂၆၆. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ သီသာဘိတာပေါ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မုဒ္ဓနိ တေလကန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နတ္ထုကမ္မန္တိ။ နတ္ထု ဂလတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, နတ္ထုကရဏိန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာဝစာ နတ္ထုကရဏိယော ဓါရေန္တိ – သောဝဏ္ဏမယံ ရူပိယမယံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ, ‘‘သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနော’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္စာဝစာ နတ္ထုကရဏီ ဓါရေတဗ္ဗာ။ ယော ဓါရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိမယံ။ပေ.။ သင်္ခနာဘိမယန္တိ။ နတ္ထုံ ဝိသမံ အာသိဉ္စန္တိ [နတ္ထု ဝိသမံ အာသိဉ္စိယတိ (သီ. သျာ.)]။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ , ယမကနတ္ထုကရဏိန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဓူမံ ပါတုန္တိ။ တညေဝ ဝဋ္ဋိံ အာလိမ္ပေတွာ ပိဝန္တိ , ကဏ္ဌော ဒဟတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဓူမနေတ္တန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဥစ္စာဝစာနိ ဓူမနေတ္တာနိ ဓါရေန္တိ – သောဝဏ္ဏမယံ ရူပိယမယံ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – သေယျထာပိ ဂိဟီ ကာမဘောဂိနောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္စာဝစာနိ ဓူမနေတ္တာနိ ဓါရေတဗ္ဗာနိ။ ယော ဓါရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌိမယံ။ပေ.။ သင်္ခနာဘိမယန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဓူမနေတ္တာနိ အပါရုတာနိ ဟောန္တိ, ပါဏကာ ပဝိသန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အပိဓါနန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဓူမနေတ္တာနိ ဟတ္ထေန ပရိဟရန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဓူမနေတ္တထဝိကန္တိ။ ဧကတော ဃံသိယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယမကထဝိကန္တိ။ အံသဗဒ္ဓကော န ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အံသဗဒ္ဓကံ ဗန္ဓနသုတ္တကန္တိ။

၂၆၇. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ဝါတာဗာဓေါ ဟောတိ။ ဝေဇ္ဇာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘တေလံ ပစိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တေလပါကန္တိ။ တသ္မိံ ခေါ ပန တေလပါကေ မဇ္ဇံ ပက္ခိပိတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တေလပါကေ မဇ္ဇံ ပက္ခိပိတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ အတိပက္ခိတ္တမဇ္ဇာနိ [အတိခိတ္တမဇ္ဇာနိ (က.)] တေလာနိ ပစန္တိ, တာနိ ပိဝိတွာ မဇ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, အတိပက္ခိတ္တမဇ္ဇံ တေလံ ပါတဗ္ဗံ။ ယော ပိဝေယျ, ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္မိံ တေလပါကေ မဇ္ဇဿ န ဝဏ္ဏော န ဂန္ဓော န ရသော ပညာယတိ, ဧဝရူပံ မဇ္ဇပက္ခိတ္တံ တေလံ ပါတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူနံ ဗဟုံ အတိပက္ခိတ္တမဇ္ဇံ တေလံ ပက္ကံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကထံ နု ခေါ အတိပက္ခိတ္တမဇ္ဇေ တေလေ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဗ္ဘဉ္ဇနံ အဓိဋ္ဌာတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ဗဟုတရံ တေလံ ပက္ကံ ဟောတိ, တေလဘာဇနံ န ဝိဇ္ဇတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ တုမ္ဗာနိ – လောဟတုမ္ဗံ, ကဋ္ဌတုမ္ဗံ, ဖလတုမ္ဗန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ အင်္ဂဝါတော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သေဒကမ္မန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဘာရသေဒန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မဟာသေဒန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဘင်္ဂေါဒကန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဒကကောဋ္ဌကန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ပဗ္ဗဝါတော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, လောဟိတံ မောစေတုန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, လောဟိတံ မောစေတွာ ဝိသာဏေန ဂါဟေတုန္တိ [ဂဟေတုန္တိ (သီ. သျာ.)]။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ပါဒါ ဖလိတာ [ဖာလိတာ (က.)] ဟောန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနန္တိ။ နက္ခမနိယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပဇ္ဇံ အဘိသင်္ခရိတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ဂဏ္ဍာဗာဓေါ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သတ္ထကမ္မန္တိ။ ကသာဝေါဒကေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကသာဝေါဒကန္တိ။ တိလကက္ကေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိလကက္ကန္တိ။ ကဗဠိကာယ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠိကန္တိ။ ဝဏဗန္ဓနစောဠေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝဏဗန္ဓနစောဠန္တိ။ ဝဏော ကဏ္ဍုဝတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သာသပကုဋ္ဋေန [သာသပကုဍ္ဍေန (သီ. သျာ.)] ဖောသိတုန္တိ။ ဝဏော ကိလိဇ္ဇိတ္ထ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ , ဘိက္ခဝေ, ဓူမံ ကာတုန္တိ။ ဝဍ္ဎမံသံ ဝုဋ္ဌာတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, လောဏသက္ခရိကာယ ဆိန္ဒိတုန္တိ။ ဝဏော န ရုဟတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝဏတေလန္တိ။ တေလံ ဂလတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ , ဘိက္ခဝေ, ဝိကာသိကံ သဗ္ဗံ ဝဏပဋိကမ္မန္တိ။

၂၆၈. တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အဟိနာ ဒဋ္ဌော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ မဟာဝိကဋာနိ ဒါတုံ – ဂူထံ, မုတ္တံ, ဆာရိကံ, မတ္တိကန္တိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတာနိ နု ခေါ ဥဒါဟု ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗာနီ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သတိ ကပ္ပိယကာရကေ ပဋိဂ္ဂဟာပေတုံ, အသတိ ကပ္ပိယကာရကေ သာမံ ဂဟေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဘိက္ခုနာ ဝိသံ ဣတံ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ ဘိက္ခဝေ ဂူထံ ပါယေတုန္တိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတံ နု ခေါ ဥဒါဟု ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗော’’တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကရောန္တော ပဋိဂ္ဂဏှာတိ, သွေဝ ပဋိဂ္ဂဟော ကတော, န ပုန [ကတော ပန (?)] ပဋိဂ္ဂဟေတဗ္ဗောတိ။

၂၆၉. တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ဃရဒိန္နကာဗာဓေါ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သီတာလောဠိံ ပါယေတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု ဒုဋ္ဌဂဟဏိကော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာမိသခါရံ ပါယေတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ပဏ္ဍုရောဂါဗာဓေါ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, မုတ္တဟရီတကံ ပါယေတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ဆဝိဒေါသာဗာဓေါ ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂန္ဓာလေပံ ကာတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဘိက္ခု အဘိသန္နကာယော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝိရေစနံ ပါတုန္တိ။ အစ္ဆကဉ္ဇိယာ အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အစ္ဆကဉ္ဇိန္တိ။ အကဋယူသေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အကဋယူသန္တိ။ ကဋာကဋေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ကဋာကဋန္တိ။ ပဋိစ္ဆာဒနီယေန အတ္ထော ဟောတိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္ဆာဒနီယန္တိ။

မူလာဒိဘေသဇ္ဇကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၂. ပိလိန္ဒဝစ္ဆဝတ္ထု

၂၇၀. [ဣဒံ ဝတ္ထု ပါရာ. ၆၁၈ အာဒယော] တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရာဇဂဟေ ပဗ္ဘာရံ သောဓါပေတိ လေဏံ ကတ္တုကာမော။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ထေရော ကာရာပေတီ’’တိ? ‘‘ပဗ္ဘာရံ, မဟာရာဇ, သောဓါပေမိ, လေဏံ ကတ္တုကာမော’’တိ။ ‘‘အတ္ထော, ဘန္တေ, အယျဿ အာရာမိကေနာ’’တိ? ‘‘န ခေါ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ အာရာမိကော အနုညာတော’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိတွာ မမ အာရောစေယျာထာ’’တိ။ ‘ဧဝံ, မဟာရာဇာ’တိ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ပစ္စဿောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ, သမာဒပေသိ, သမုတ္တေဇေသိ, သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မတာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆေန ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဒူတံ ပါဟေသိ – ‘‘ရာဇာ, ဘန္တေ, မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာရာမိကံ ဒါတုကာမော။ ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ, မယာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အာရာမိက’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အနုညာတော, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ အာရာမိကော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ, အယျဿ အာရာမိကံ ဒမ္မီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ အာရာမိကံ ပဋိဿုတွာ, ဝိဿရိတွာ, စိရေန သတိံ ပဋိလဘိတွာ, အညတရံ သဗ္ဗတ္ထကံ မဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယော မယာ, ဘဏေ, အယျဿ အာရာမိကော ပဋိဿုတော, ဒိန္နော သော အာရာမိကော’’တိ? ‘‘န ခေါ, ဒေဝ, အယျဿ အာရာမိကော ဒိန္နော’’တိ။ ‘‘ကီဝ စိရံ နု ခေါ, ဘဏေ, ဣတော [ဣတော ရတ္တိ (သျာ.)] ဟိ တံ ဟောတီ’’တိ? အထ ခေါ သော မဟာမတ္တော ရတ္တိယော ဂဏေတွာ [ဝိဂဏေတွာ (သီ.)] ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဉ္စ, ဒေဝ, ရတ္တိသတာနီ’’တိ။ တေန ဟိ, ဘဏေ, အယျဿ ပဉ္စ အာရာမိကသတာနိ ဒေဟီတိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝါ’’တိ ခေါ သော မဟာမတ္တော ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ပဋိဿုတွာ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ပဉ္စ အာရာမိကသတာနိ ပါဒါသိ, ပါဋိယေက္ကော ဂါမော နိဝိသိ။ ‘အာရာမိကဂါမကောတိ’ပိ နံ အာဟံသု , ‘ပိလိန္ဒဂါမကော’တိပိ နံ အာဟံသု။

၂၇၁. တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တသ္မိံ ဂါမကေ ကုလူပကော ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ပိလိန္ဒဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန တသ္မိံ ဂါမကေ ဥဿဝေါ ဟောတိ။ ဒါရကာ အလင်္ကတာ မာလာကိတာ ကီဠန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပိလိန္ဒဂါမကေ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ယေန အညတရဿ အာရာမိကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန တဿာ အာရာမိကိနိယာ ဓီတာ အညေ ဒါရကေ အလင်္ကတေ မာလာကိတေ ပဿိတွာ ရောဒတိ – ‘မာလံ မေ ဒေထ, အလင်္ကာရံ မေ ဒေထာ’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တံ အာရာမိကိနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿာယံ ဒါရိကာ ရောဒတီ’’တိ? ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ဒါရိကာ အညေ ဒါရကေ အလင်္ကတေ မာလာကိတေ ပဿိတွာ ရောဒတိ – ‘မာလံ မေ ဒေထ, အလင်္ကာရံ မေ ဒေထာ’တိ။ ကုတော အမှာကံ ဒုဂ္ဂတာနံ မာလာ, ကုတော အလင်္ကာရော’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော အညတရံ တိဏဏ္ဍုပကံ ဂဟေတွာ တံ အာရာမိကိနိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဟန္ဒိမံ တိဏဏ္ဍုပကံ တဿာ ဒါရိကာယ သီသေ ပဋိမုဉ္စာ’’တိ။ အထ ခေါ သာ အာရာမိကိနီ တံ တိဏဏ္ဍုပကံ ဂဟေတွာ တဿာ ဒါရိကာယ သီသေ ပဋိမုဉ္စိ။ သာ အဟောသိ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပါ, ဒဿနီယာ, ပါသာဒိကာ; နတ္ထိ တာဒိသာ ရညောပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ။ မနုဿာ ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ အာရောစေသုံ – ‘‘အမုကဿ, ဒေဝ, အာရာမိကဿ ဃရေ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပါ, ဒဿနီယာ, ပါသာဒိကာ; နတ္ထိ တာဒိသာ ဒေဝဿပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ; ကုတော တဿ ဒုဂ္ဂတဿ? နိဿံသယံ စောရိကာယ အာဘတာ’’တိ။

အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တံ အာရာမိကကုလံ ဗန္ဓာပေသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ပိလိန္ဒဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပါဝိသိ။ ပိလိန္ဒဂါမကေ သပဒါနံ ပိဏ္ဍာယ စရမာနော ယေန တဿ အာရာမိကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပဋိဝိဿကေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ ဣမံ အာရာမိကကုလံ ဂတ’’န္တိ? ‘‘ဧတိဿာ, ဘန္တေ, သုဝဏ္ဏမာလာယ ကာရဏာ ရညာ ဗန္ဓာပိတ’’န္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ယေန ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေနာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ ပိလိန္ဒဝစ္ဆံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ, မဟာရာဇ, အာရာမိကကုလံ ဗန္ဓာပိတ’’န္တိ? ‘‘တဿ, ဘန္တေ, အာရာမိကဿ ဃရေ သုဝဏ္ဏမာလာ အဘိရူပါ, ဒဿနီယာ, ပါသာဒိကာ; နတ္ထိ တာဒိသာ အမှာကမ္ပိ အန္တေပုရေ သုဝဏ္ဏမာလာ; ကုတော တဿ ဒုဂ္ဂတဿ? နိဿံသယံ စောရိကာယ အာဘတာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ပါသာဒံ သုဝဏ္ဏန္တိ အဓိမုစ္စိ; သော အဟောသိ သဗ္ဗသောဝဏ္ဏမယော။ ‘‘ဣဒံ ပန တေ, မဟာရာဇ, တာဝ ဗဟုံ သုဝဏ္ဏံ ကုတော’’တိ? ‘အညာတံ, ဘန္တေ, အယျဿေဝေသော ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ’တိ တံ အာရာမိကကုလံ မုဉ္စာပေသိ။

မနုဿာ ‘‘အယျေန ကိရ ပိလိန္ဒဝစ္ဆေန သရာဇိကာယ ပရိသာယ ဥတ္တရိမနုဿဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယံ ဒဿိတ’’န္တိ အတ္တမနာ အဘိပ္ပသန္နာ အာယသ္မတော ပိလိန္ဒဝစ္ဆဿ ပဉ္စ ဘေသဇ္ဇာနိ အဘိဟရိံသု, သေယျထိဒံ – သပ္ပိံ, နဝနီတံ, တေလံ, မဓုံ [သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု (က.)], ဖာဏိတံ။ ပကတိယာပိ စ အာယသ္မာ ပိလိန္ဒဝစ္ဆော လာဘီ ဟောတိ ပဉ္စန္နံ ဘေသဇ္ဇာနံ; လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ပရိသာယ ဝိဿဇ္ဇေတိ။ ပရိသာ စဿ ဟောတိ ဗာဟုလ္လိကာ; လဒ္ဓံ လဒ္ဓံ ကောလမ္ဗေပိ [ကောဠုမ္ဗေပိ (က.)], ဃဋေပိ, ပူရေတွာ ပဋိသာမေတိ; ပရိဿာဝနာနိပိ, ထဝိကာယောပိ, ပူရေတွာ ဝါတပါနေသု လဂ္ဂေတိ။ တာနိ ဩလီနဝိလီနာနိ တိဋ္ဌန္တိ။ ဥန္ဒူရေဟိပိ ဝိဟာရာ ဩကိဏ္ဏဝိကိဏ္ဏာ ဟောန္တိ။ မနုဿာ ဝိဟာရစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တာ ပဿိတွာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘အန္တောကောဋ္ဌာဂါရိကာ ဣမေ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ , သေယျထာပိ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော’’တိ။ အဿောသုံ ခေါ ဘိက္ခူ တေသံ မနုဿာနံ ဥဇ္ဈာယန္တာနံ ခိယျန္တာနံ ဝိပါစေန္တာနံ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ, တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဘိက္ခူ ဧဝရူပါယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ တေ အနေကပရိယာယေန ဝိဂရဟိတွာ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဧဝရူပါယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါတိ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာနိ ခေါ ပန တာနိ ဂိလာနာနံ ဘိက္ခူနံ ပဋိသာယနီယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, သေယျထိဒံ – သပ္ပိ, နဝနီတံ, တေလံ, မဓု, ဖာဏိတံ, တာနိ ပဋိဂ္ဂဟေတွာ သတ္တာဟပရမံ သန္နိဓိကာရကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။ တံ အတိက္ကာမယတော ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။

ပိလိန္ဒဝစ္ဆဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

ဘေသဇ္ဇာနုညာတဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော ပဌမော။

၁၆၃. ဂုဠာဒိအနုဇာနနာ

၂၇၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ကင်္ခါရေဝတော အန္တရာမဂ္ဂေ ဂုဠကရဏံ, ဩက္ကမိတွာ ဂုဠေ ပိဋ္ဌမ္ပိ ဆာရိကမ္ပိ ပက္ခိပန္တေ, ဒိသွာန ‘‘အကပ္ပိယော ဂုဠော သာမိသော, န ကပ္ပတိ ဂုဠော ဝိကာလေ ပရိဘုဉ္ဇိတု’’န္တိ ကုက္ကုစ္စာယန္တော သပရိသော ဂုဠံ န ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ယေပိဿ သောတဗ္ဗံ မညန္တိ, တေပိ ဂုဠံ န ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ကိမတ္ထာယ [ကိမတ္ထိယာ (က.)], ဘိက္ခဝေ, ဂုဠေ ပိဋ္ဌမ္ပိ ဆာရိကမ္ပိ ပက္ခိပန္တီတိ? ထဒ္ဓတ္ထာယ [ဗန္ဓနတ္ထာယ (သီ. သျာ.)] ဘဂဝါတိ။ သစေ, ဘိက္ခဝေ, ထဒ္ဓတ္ထာယ ဂုဠေ ပိဋ္ဌမ္ပိ ဆာရိကမ္ပိ ပက္ခိပန္တိ, သော စ ဂုဠောတွေဝ သင်္ခံ ဂစ္ဆတိ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာသုခံ ဂုဠံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

အဒ္ဒသာ ခေါ အာယသ္မာ ကင်္ခါရေဝတော အန္တရာမဂ္ဂေ ဝစ္စေ မုဂ္ဂံ ဇာတံ, ပဿိတွာ ‘‘အကပ္ပိယာ မုဂ္ဂါ; ပက္ကာပိ မုဂ္ဂါ ဇာယန္တီတိ’’ ကုက္ကုစ္စာယန္တော သပရိသော မုဂ္ဂံ န ပရိဘုဉ္ဇတိ။ ယေပိဿ သောတဗ္ဗံ မညန္တိ, တေပိ မုဂ္ဂံ န ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သစေ [သစေပိ (?)], ဘိက္ခဝေ, ပက္ကာပိ မုဂ္ဂါ ဇာယန္တိ , အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာသုခံ မုဂ္ဂံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

၂၇၃. တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ဥဒရဝါတာဗာဓေါ ဟောတိ။ သော လောဏသောဝီရကံ အပါယိ။ တဿ သော ဥဒရဝါတာဗာဓေါ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနဿ လောဏသောဝီရကံ; အဂိလာနဿ ဥဒကသမ္ဘိန္နံ ပါနပရိဘောဂေန ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

ဂုဠာဒိအနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၄. အန္တောဝုဋ္ဌာဒိပဋိက္ခေပကထာ

၂၇၄. အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဂဝတော ဥဒရဝါတာဗာဓေါ ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော – ‘ပုဗ္ဗေပိ ဘဂဝတော ဥဒရဝါတာဗာဓေါ တေကဋုလယာဂုယာ ဖာသု ဟောတီ’တိ – သာမံ တိလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, မုဂ္ဂမ္ပိ ဝိညာပေတွာ, အန္တော ဝါသေတွာ, အန္တော သာမံ ပစိတွာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ပိဝတု ဘဂဝါ တေကဋုလယာဂု’’န္တိ။ ဇာနန္တာပိ တထာဂတာ ပုစ္ဆန္တိ, ဇာနန္တာပိ န ပုစ္ဆန္တိ; ကာလံ ဝိဒိတွာ ပုစ္ဆန္တိ, ကာလံ ဝိဒိတွာ န ပုစ္ဆန္တိ; အတ္ထသံဟိတံ တထာဂတာ ပုစ္ဆန္တိ, နော အနတ္ထသံဟိတံ။ အနတ္ထသံဟိတေ သေတုဃာတော တထာဂတာနံ။ ဒွီဟိ အာကာရေဟိ ဗုဒ္ဓါ ဘဂဝန္တော ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆန္တိ – ဓမ္မံ ဝါ ဒေသေဿာမ, သာဝကာနံ ဝါ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမာတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကုတာယံ, အာနန္ဒ , ယာဂူ’’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ – ‘အနနုစ္ဆဝိကံ, အာနန္ဒ, အနနုလောမိကံ, အပ္ပတိရူပံ, အဿာမဏကံ, အကပ္ပိယံ, အကရဏီယံ။ ကထံဟိ နာမ တွံ, အာနန္ဒ, ဧဝရူပါယ ဗာဟုလ္လာယ စေတေဿသိ။ ယဒပိ, အာနန္ဒ, အန္တော ဝုဋ္ဌံ [ဝုတ္ထံ (သီ. သျာ. က.)] တဒပိ အကပ္ပိယံ; ယဒပိ အန္တော ပက္ကံ တဒပိ အကပ္ပိယံ; ယဒပိ သာမံ ပက္ကံ, တဒပိ အကပ္ပိယံ။ နေတံ, အာနန္ဒ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အန္တော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကံ တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ တိဏ္ဏံ ဒုက္ကဋာနံ။ အန္တော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, အညေဟိ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒွိန္နံ ဒုက္ကဋာနံ။ အန္တော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, ဗဟိ ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒွိန္နံ ဒုက္ကဋာနံ။ ဗဟိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒွိန္နံ ဒုက္ကဋာနံ။ အန္တော စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, ဗဟိ ပက္ကံ, အညေဟိ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဗဟိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, အညေဟိ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဗဟိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, ဗဟိ ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ ဗဟိ စေ, ဘိက္ခဝေ, ဝုဋ္ဌံ, ဗဟိ ပက္ကံ , အညေဟိ ပက္ကံ, တဉ္စေ ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အနာပတ္တီ’’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ‘‘ဘဂဝတာ သာမံပါကော ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ ပုန ပါကေ ကုက္ကုစ္စာယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပုန ပါကံ ပစိတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ ဟောတိ။ မနုဿာ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ အာရာမံ အာဟရန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခူ ဗဟိ ဝါသေန္တိ; ဥက္ကပိဏ္ဍကာပိ ခါဒန္တိ, စောရာပိ ဟရန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဝါသေတုန္တိ။ အန္တော ဝါသေတွာ ဗဟိ ပါစေန္တိ။ ဒမကာ ပရိဝါရေန္တိ။ ဘိက္ခူ အဝိဿဋ္ဌာ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ပစိတုန္တိ။ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ကပ္ပိယကာရကာ ဗဟုတရံ ဟရန္တိ, အပ္ပတရံ ဘိက္ခူနံ ဒေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သာမံ ပစိတုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဝုဋ္ဌံ, အန္တော ပက္ကံ, သာမံ ပက္ကန္တိ။

အန္တောဝုဋ္ဌာဒိပဋိက္ခေပကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၅. ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟဏာ

၂၇၅. တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ကာသီသု ဝဿံဝုဋ္ဌာ ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆန္တာ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အန္တရာမဂ္ဂေ န လဘိံသု လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ; ဗဟုဉ္စ ဖလခါဒနီယံ အဟောသိ; ကပ္ပိယကာရကော စ န အဟောသိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ကိလန္တရူပါ ယေန ရာဇဂဟံ ဝေဠုဝနံ ကလန္ဒကနိဝါပေါ, ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အာစိဏ္ဏံ ခေါ ပနေတံ ဗုဒ္ဓါနံ ဘဂဝန္တာနံ အာဂန္တုကေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိတုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကစ္စိ , ဘိက္ခဝေ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိတ္ထ အပ္ပကိလမထေန အဒ္ဓါနံ အာဂတာ; ကုတော စ တုမှေ, ဘိက္ခဝေ, အာဂစ္ဆထာ’’တိ? ‘‘ခမနီယံ ဘဂဝါ, ယာပနီယံ ဘဂဝါ။ ဣဓ မယံ, ဘန္တေ, ကာသီသု ဝဿံဝုဋ္ဌာ ရာဇဂဟံ အာဂစ္ဆန္တာ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ အန္တရာမဂ္ဂေ န လဘိမှာ လူခဿ ဝါ ပဏီတဿ ဝါ ဘောဇနဿ ယာဝဒတ္ထံ ပါရိပူရိံ; ဗဟုဉ္စ ဖလခါဒနီယံ အဟောသိ; ကပ္ပိယကာရကော စ န အဟောသိ; တေန မယံ ကိလန္တရူပါ အဒ္ဓါနံ အာဂတာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယတ္ထ ဖလခါဒနီယံ ပဿတိ, ကပ္ပိယကာရကော စ န ဟောတိ, သာမံ ဂဟေတွာ, ဟရိတွာ, ကပ္ပိယကာရကေ ပဿိတွာ, ဘူမိယံ နိက္ခိပိတွာ, ပဋိဂ္ဂဟာပေတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥဂ္ဂဟိတံ ပဋိဂ္ဂဟိတု’’န္တိ။

၂၇၆. တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ နဝါ စ တိလာ နဝဉ္စ မဓု ဥပ္ပန္နာ ဟောန္တိ။ အထ ခေါ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓုံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒဒေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ပဋိသမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ, သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တဿ ဗြာဟ္မဏဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ, သမာဒပေတွာ, သမုတ္တေဇေတွာ, သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ တဿ ဗြာဟ္မဏဿ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယေသံ ခေါ မယာ အတ္ထာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော, ‘နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓုံ ဒဿာမီ’တိ , တေ မယာ ပမုဋ္ဌာ ဒါတုံ။ ယံနူနာဟံ နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓုံ ကောလမ္ဗေဟိ စ ဃဋေဟိ စ အာရာမံ ဟရာပေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓုံ ကောလမ္ဗေဟိ စ ဃဋေဟိ စ အာရာမံ ဟရာပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယေသံ ခေါ မယာ, ဘော ဂေါတမ, အတ္ထာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော, ‘နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓုံ ဒဿာမီ’တိ, တေ မယာ ပမုဋ္ဌာ ဒါတုံ။ ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော နဝေ စ တိလေ နဝဉ္စ မဓု’’န္တိ။ တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီတိ ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အပ္ပမတ္တကေပိ ပဝါရေန္တိ, ပဋိသင်္ခါပိ ပဋိက္ခိပန္တိ, သဗ္ဗော စ သံဃော ပဝါရိတော ဟောတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တတော နီဟဋံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟဏာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၆. ပဋိဂ္ဂဟိတာဒိအနုဇာနနာ

၂၇၇. [ပါစိ. ၂၉၅] တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော ဥပနန္ဒဿ သကျပုတ္တဿ ဥပဋ္ဌာကကုလံ သံဃဿတ္ထာယ ခါဒနီယံ ပါဟေသိ – အယျဿ ဥပနန္ဒဿ ဒဿေတွာ သံဃဿ ဒါတဗ္ဗန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော ဟောတိ ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ အာရာမံ ဂန္တွာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကဟံ, ဘန္တေ, အယျော ဥပနန္ဒော’’တိ? ‘‘ဧသာဝုသော, အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ဂါမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော’’တိ။ ‘‘ဣဒံ, ဘန္တေ, ခါဒနီယံ အယျဿ ဥပနန္ဒဿ ဒဿေတွာ သံဃဿ ဒါတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ပဋိဂ္ဂဟေတွာ နိက္ခိပထ ယာဝ ဥပနန္ဒော အာဂစ္ဆတီတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ ဥပနန္ဒော သကျပုတ္တော ပုရေဘတ္တံ ကုလာနိ ပယိရုပါသိတွာ ဒိဝါ အာဂစ္ဆတိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အပ္ပမတ္တကေပိ ပဝါရေန္တိ, ပဋိသင်္ခါပိ ပဋိက္ခိပန္တိ, သဗ္ဗော စ သံဃော ပဝါရိတော ဟောတိ, ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

၂၇၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ကာယဍာဟာဗာဓေါ ဟောတိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပုဗ္ဗေ တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကာယဍာဟာဗာဓေါ ကေန ဖာသု ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘိသေဟိ စ မေ, အာဝုသော , မုဠာလိကာဟိ စာ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမ္မိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော မန္ဒာကိနိယာ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ ပါတုရဟောသိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အညတရော နာဂေါ အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန အာယသ္မန္တံ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဧတု ခေါ, ဘန္တေ, အယျော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော။ သွာဂတံ, ဘန္တေ, အယျဿ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ။ ကေန, ဘန္တေ, အယျဿ အတ္ထော; ကိံ ဒမ္မီ’’တိ? ‘‘ဘိသေဟိ စ မေ, အာဝုသော, အတ္ထော, မုဠာလိကာဟိ စာ’’တိ။ အထ ခေါ သော နာဂေါ အညတရံ နာဂံ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, အယျဿ ဘိသေ စ မုဠာလိကာယော စ ယာဝဒတ္ထံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သော နာဂေါ မန္ဒာကိနိံ ပေါက္ခရဏိံ ဩဂါဟေတွာ, သောဏ္ဍာယ ဘိသဉ္စ မုဠာလိကဉ္စ အဗ္ဗာဟိတွာ, သုဝိက္ခာလိတံ ဝိက္ခာလေတွာ, ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတွာ ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင်္ကမိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော – သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ – မန္ဒာကိနိယာ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ အန္တရဟိတော ဇေတဝနေ ပါတုရဟောသိ။ သောပိ ခေါ နာဂေါ မန္ဒာကိနိယာ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ အန္တရဟိတော ဇေတဝနေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ သော နာဂေါ အာယသ္မတော မဟာမောဂ္ဂလ္လာနဿ ဘိသေ စ မုဠာလိကာယော စ ပဋိဂ္ဂဟာပေတွာ ဇေတဝနေ အန္တရဟိတော မန္ဒာကိနိယာ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ ပါတုရဟောသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘိသေ စ မုဠာလိကာယော စ ဥပနာမေသိ။ အထ ခေါ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တဿ ဘိသေ စ မုဠာလိကာယော စ ဘုတ္တဿ ကာယဍာဟာဗာဓေါ ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ဗဟူ ဘိသာ စ မုဠာလိကာယော စ အဝသိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အပ္ပမတ္တကေပိ ပဝါရေန္တိ, ပဋိသင်္ခါပိ ပဋိက္ခိပန္တိ, သဗ္ဗော စ သံဃော ပဝါရိတော ဟောတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဝနဋ္ဌံ ပေါက္ခရဋ္ဌံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဗဟုံ ဖလခါဒနီယံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ, ကပ္ပိယကာရကော စ န ဟောတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ဖလံ န ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဗီဇံ နိဗ္ဗတ္တဗီဇံ [နိဗ္ဗဋ္ဋဗီဇံ (သီ.), နိဗ္ဗဋဗီဇံ (သျာ.), နိပ္ပဋ္ဋဗီဇံ (က.)] အကတကပ္ပံ ဖလံ ပရိဘုဉ္ဇိတုန္တိ။

ပဋိဂ္ဂဟိတာဒိ အနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၇. သတ္ထကမ္မပဋိက္ခေပကထာ

၂၇၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရဿ ဘိက္ခုနော ဘဂန္ဒလာဗာဓေါ ဟောတိ။ အာကာသဂေါတ္တော ဝေဇ္ဇော သတ္ထကမ္မံ ကရောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော ယေန တဿ ဘိက္ခုနော ဝိဟာရော တေနုပသင်္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ အာကာသဂေါတ္တော ဝေဇ္ဇော ဘဂဝန္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဂစ္ဆတု ဘဝံ ဂေါတမော, ဣမဿ ဘိက္ခုနော ဝစ္စမဂ္ဂံ ပဿတု, သေယျထာပိ ဂေါဓါမုခ’’န္တိ ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ – ‘‘သော မံ ခွါယံ မောဃပုရိသော ဥပ္ပဏ္ဍေတီ’’တိ – တတောဝ ပဋိနိဝတ္တိတွာ, ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ, ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘အတ္ထိ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, အမုကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခု ဂိလာနော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ကိံ တဿ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာဗာဓေါ’’တိ? ‘‘တဿ, ဘန္တေ, အာယသ္မတော ဘဂန္ဒလာဗာဓေါ, အာကာသဂေါတ္တော ဝေဇ္ဇော သတ္ထကမ္မံ ကရောတီ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ – ‘‘အနနုစ္ဆဝိကံ, ဘိက္ခဝေ, တဿ မောဃပုရိသဿ, အနနုလောမိကံ, အပ္ပတိရူပံ, အဿာမဏကံ, အကပ္ပိယံ, အကရဏီယံ။ ကထံဟိ နာမ သော, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသော သမ္ဗာဓေ သတ္ထကမ္မံ ကာရာပေဿတိ။ သမ္ဗာဓေ, ဘိက္ခဝေ, သုခုမာ ဆဝိ, ဒုရောပယော ဝဏော , ဒုပ္ပရိဟာရံ သတ္ထံ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ။ပေ.။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗာဓေ သတ္ထကမ္မံ ကာရာပေတဗ္ဗံ။ ယော ကာရာပေယျ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ – ဘဂဝတာ သတ္ထကမ္မံ ပဋိက္ခိတ္တန္တိ – ဝတ္ထိကမ္မံ ကာရာပေန္တိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ, တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝတ္ထိကမ္မံ ကာရာပေဿန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ဝတ္ထိကမ္မံ ကာရာပေန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝါ’’တိ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဗာဓဿ သာမန္တာ ဒွင်္ဂုလာ သတ္ထကမ္မံ ဝါ ဝတ္ထိကမ္မံ ဝါ ကာရာပေတဗ္ဗံ။ ယော ကာရာပေယျ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿာ’’တိ။

သတ္ထကမ္မပဋိက္ခေပကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၈. မနုဿမံသပဋိက္ခေပကထာ

၂၈၀. အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ဗာရာဏသီ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဗာရာဏသီ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ဝိဟရတိ ဣသိပတနေ မိဂဒါယေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဗာရာဏသိယံ သုပ္ပိယော စ ဥပါသကော သုပ္ပိယာ စ ဥပါသိကာ ဥဘတောပသန္နာ ဟောန္တိ, ဒါယကာ, ကာရကာ, သင္ဃုပဋ္ဌာကာ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယာ ဥပါသိကာ အာရာမံ ဂန္တွာ ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ပရိဝေဏေန ပရိဝေဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆတိ – ‘‘ကော, ဘန္တေ, ဂိလာနော, ကဿ ကိံ အာဟရိယတူ’’တိ? တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန ဘိက္ခုနာ ဝိရေစနံ ဣတံ ဟောတိ။ အထ ခေါ သော ဘိက္ခု သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘မယာ ခေါ, ဘဂိနိ, ဝိရေစနံ ဣတံ။ အတ္ထော မေ ပဋိစ္ဆာဒနီယေနာ’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, အယျ, အာဟရိယိဿတီ’’တိ ဃရံ ဂန္တွာ အန္တေဝါသိံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ပဝတ္တမံသံ ဇာနာဟီ’’တိ။ ဧဝံ, အယျေတိ ခေါ သော ပုရိသော သုပ္ပိယာယ ဥပါသိကာယ ပဋိဿုဏိတွာ ကေဝလကပ္ပံ ဗာရာဏသိံ အာဟိဏ္ဍန္တော န အဒ္ဒသ ပဝတ္တမံသံ။ အထ ခေါ သော ပုရိသော ယေန သုပ္ပိယာ ဥပါသိကာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘နတ္ထယျေ ပဝတ္တမံသံ။ မာဃာတော အဇ္ဇာ’’တိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယာယ ဥပါသိကာယ ဧတဒဟောသိ – ‘‘တဿ ခေါ ဂိလာနဿ ဘိက္ခုနော ပဋိစ္ဆာဒနီယံ အလဘန္တဿ အာဗာဓေါ ဝါ အဘိဝဍ္ဎိဿတိ, ကာလင်္ကိရိယာ ဝါ ဘဝိဿတိ။ န ခေါ မေတံ ပတိရူပံ ယာဟံ ပဋိဿုဏိတွာ န ဟရာပေယျ’’န္တိ။ ပေါတ္ထနိကံ ဂဟေတွာ ဦရုမံသံ ဥက္ကန္တိတွာ ဒါသိယာ အဒါသိ – ‘‘ဟန္ဒ, ဇေ, ဣမံ မံသံ သမ္ပာဒေတွာ အမုကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဘိက္ခု ဂိလာနော, တဿ ဒဇ္ဇာဟိ။ ယော စ မံ ပုစ္ဆတိ, ‘ဂိလာနာ’တိ ပဋိဝေဒေဟီ’’တိ။ ဥတ္တရာသင်္ဂေန ဦရုံ ဝေဌေတွာ ဩဝရကံ ပဝိသိတွာ မဉ္စကေ နိပဇ္ဇိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော ဃရံ ဂန္တွာ ဒါသိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကဟံ သုပ္ပိယာ’’တိ? ‘‘ဧသာယျ ဩဝရကေ နိပန္နာ’’တိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော ယေန သုပ္ပိယာ ဥပါသိကာ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဿ နိပန္နာသီ’’တိ? ‘‘ဂိလာနာမှီ’’တိ။ ‘‘ကိံ တေ အာဗာဓေါ’’တိ? အထ ခေါ သုပ္ပိယာ ဥပါသိကာ သုပ္ပိယဿ ဥပါသကဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော – အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော! အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! ယာဝ သဒ္ဓါယံ သုပ္ပိယာ ပသန္နာ, ယတြ ဟိ နာမ အတ္တနောပိ မံသာနိ ပရိစ္စတ္တာနိ! ကိမ္ပိမာယ [ကိံ ပနိမာယ (သီ. သျာ.)] အညံ ကိဉ္စိ အဒေယျံ ဘဝိဿတီတိ – ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ, သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သုပ္ပိယဿ ဥပါသကဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ သုပ္ပိယံ ဥပါသကံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကဟံ သုပ္ပိယာ’’တိ? ‘‘ဂိလာနာ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ ‘‘န ဘဂဝါ ဥဿဟတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ ပရိဂ္ဂဟေတွာပိ အာနေထာ’’တိ။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော ဥပါသကော သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ ပရိဂ္ဂဟေတွာ အာနေသိ။ တဿာ, သဟ ဒဿနေန ဘဂဝတော, တာဝ မဟာဝဏော ရုဠဟော အဟောသိ, သုစ္ဆဝိလောမဇာတော။ အထ ခေါ သုပ္ပိယော စ ဥပါသကော သုပ္ပိယာ စ ဥပါသိကာ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော! အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! တထာဂတဿ မဟိဒ္ဓိကတာ မဟာနုဘာဝတာ, ယတြ ဟိ နာမ သဟ ဒဿနေန ဘဂဝတော တာဝ မဟာဝဏော ရုဠဟော ဘဝိဿတိ, သုစ္ဆဝိလောမဇာတော’’တိ – ဟဋ္ဌာ ဥဒဂ္ဂါ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သုပ္ပိယဉ္စ ဥပါသကံ သုပ္ပိယဉ္စ ဥပါသိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ

ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘ကော, ဘိက္ခဝေ, သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ မံသံ ဝိညာပေသီ’’တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟံ ခေါ, ဘန္တေ, သုပ္ပိယံ ဥပါသိကံ မံသံ ဝိညာပေသိ’’န္တိ။ ‘‘အာဟရိယိတ္ထ ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘အာဟရိယိတ္ထ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ပရိဘုဉ္ဇိ တွံ ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘ပရိဘုဉ္ဇာမဟံ ဘဂဝါ’’တိ။ ‘‘ပဋိဝေက္ခိ တွံ ဘိက္ခူ’’တိ? ‘‘နာဟံ ဘဂဝါ ပဋိဝေက္ခိ’’န္တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ကထံဟိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပဋိဝေက္ခိတွာ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿသိ။ မနုဿမံသံ ခေါ တယာ, မောဃပုရိသ, ပရိဘုတ္တံ။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ သဒ္ဓါ ပသန္နာ, တေဟိ အတ္တနောပိ မံသာနိ ပရိစ္စတ္တာနိ။ န, ဘိက္ခဝေ, မနုဿမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယဿ။ န စ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပဋိဝေက္ခိတွာ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ။

မနုဿမံသပဋိက္ခေပကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၆၉. ဟတ္ထိမံသာဒိပဋိက္ခေပကထာ

၂၈၁. တေန ခေါ ပန သမယေန ရညော ဟတ္ထီ မရန္တိ ။ မနုဿာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဟတ္ထိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ , ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ ဟတ္ထိမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ ဟတ္ထိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ ဟတ္ထိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ။ ရာဇင်္ဂံ ဟတ္ထီ, သစေ ရာဇာ ဇာနေယျ, န နေသံ အတ္တမနော အဿာ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, ဟတ္ထိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ရညော အဿာ မရန္တိ။ မနုဿာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အဿမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ အဿမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ အဿမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အဿမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ။ ရာဇင်္ဂံ အဿာ, သစေ ရာဇာ ဇာနေယျ, န နေသံ အတ္တမနော အဿာ’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, အဿမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ သုနခမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ သုနခမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ သုနခမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ သုနခမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ, ဇေဂုစ္ဆော သုနခေါ ပဋိကူလော’’တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, သုနခမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ဒုဗ္ဘိက္ခေ အဟိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ အဟိမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ အဟိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ မနုဿာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယျန္တိ ဝိပါစေန္တိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ သမဏာ သကျပုတ္တိယာ အဟိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ, ဇေဂုစ္ဆော အဟိ ပဋိကူလော’’တိ။ သုပဿောပိ [သုဖဿော (သီ.)] နာဂရာဇာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ သုပဿော နာဂရာဇာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, နာဂါ အဿဒ္ဓါ အပ္ပသန္နာ။ တေ အပ္ပမတ္တကေဟိပိ ဘိက္ခူ ဝိဟေဌေယျုံ။ သာဓု, ဘန္တေ, အယျာ အဟိမံသံ န ပရိဘုဉ္ဇေယျု’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သုပဿံ နာဂရာဇာနံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ။ပေ.။ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အဟိမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန လုဒ္ဒကာ သီဟံ ဟန္တွာ သီဟမံသံ [မံသံ (က.)] ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ သီဟမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ သီဟမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အရညေ ဝိဟရန္တိ။ သီဟာ သီဟမံသဂန္ဓေန ဘိက္ခူ ပရိပါတေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, သီဟမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန လုဒ္ဒကာ ဗျဂ္ဃံ ဟန္တွာ။ပေ.။ ဒီပိံ ဟန္တွာ။ပေ.။ အစ္ဆံ ဟန္တွာ။ပေ.။ တရစ္ဆံ ဟန္တွာ တရစ္ဆမံသံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, ဘိက္ခူနံ ပိဏ္ဍာယ စရန္တာနံ တရစ္ဆမံသံ ဒေန္တိ။ ဘိက္ခူ တရစ္ဆမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတွာ အရညေ ဝိဟရန္တိ။ တရစ္ဆာ တရစ္ဆမံသဂန္ဓေန ဘိက္ခူ ပရိပါတေန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ န, ဘိက္ခဝေ, တရစ္ဆမံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာတိ။

ဟတ္ထိမံသာဒိပဋိက္ခေပကထာ နိဋ္ဌိတာ။

သုပ္ပိယဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော ဒုတိယော။

၁၇၀. ယာဂုမဓုဂေါဠကာနုဇာနနာ

၂၈၂. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဗာရာဏသိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန အန္ဓကဝိန္ဒံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ, မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ, အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဇာနပဒါ မနုဿာ ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပေတွာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓာ ဟောန္တိ – ယဒါ ပဋိပါဋိံ လဘိဿာမ တဒါ ဘတ္တံ ကရိဿာမာတိ, ပဉ္စမတ္တာနိ စ ဝိဃာသာဒသတာနိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန အန္ဓကဝိန္ဒံ တဒဝသရိ။ အထ ခေါ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပဋိပါဋိံ အလဘန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတီတာနိ [အဓိကာနိ (သီ. သျာ.)] ခေါ မေ ဒွေ မာသာနိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဗန္ဓန္တဿ ‘ယဒါ ပဋိပါဋိံ လဘိဿာမိ တဒါ ဘတ္တံ ကရိဿာမီ’တိ, န စ မေ ပဋိပါဋိ လဗ္ဘတိ, အဟဉ္စမှိ ဧကတ္တကော [ဧကတော (သီ. သျာ.)], ဗဟု စ မေ ဃရာဝါသတ္ထော ဟာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယျံ; ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာဿ, တံ ပဋိယာဒေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒွေ နာဒ္ဒသ – ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စ ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မေ, ဘော အာနန္ဒ, ပဋိပါဋိံ အလဘန္တဿ ဧတဒဟောသိ ‘အတီတာနိ ခေါ မေ ဒွေ မာသာနိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ အနုဗန္ဓန္တဿ, ယဒါ ပဋိပါဋိံ လဘိဿာမိ တဒါ ဘတ္တံ ကရိဿာမီတိ။ န စ မေ ပဋိပါဋိ လဗ္ဘတိ , အဟဉ္စမှိ ဧကတ္တကော, ဗဟု စ မေ ဃရာဝါသတ္ထော ဟာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယျံ; ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာဿ, တံ ပဋိယာဒေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘော အာနန္ဒ, ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒွေ နာဒ္ဒသံ – ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စ။ သစာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, ပဋိယာဒေယျံ ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စ, ပဋိဂ္ဂဏှေယျ မေ ဘဝံ ဂေါတမော’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တေန ဟာနန္ဒ, ပဋိယာဒေတူတိ။ တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ပဋိယာဒေဟီတိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဟူတံ ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စာတိ။ တေန ဟိ, ဗြာဟ္မဏ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ အထ ခေါ သော ဗြာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဟူတာယ ယာဂုယာ စ မဓုဂေါဠကေန စ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဓေါတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ –

‘‘ဒသယိမေ, ဗြာဟ္မဏ, အာနိသံသာ ယာဂုယာ။ ကတမေ ဒသ? ယာဂုံ ဒေန္တော အာယုံ ဒေတိ, ဝဏ္ဏံ ဒေတိ, သုခံ ဒေတိ, ဗလံ ဒေတိ, ပဋိဘာနံ ဒေတိ, ယာဂု ဣတာ ခုဒ္ဒံ [ခုဒံ (သီ. သျာ.)] ပဋိဟနတိ, ပိပါသံ ဝိနေတိ, ဝါတံ အနုလောမေတိ, ဝတ္ထိံ သောဓေတိ, အာမာဝသေသံ ပါစေတိ – ဣမေ ခေါ, ဗြာဟ္မဏ, ဒသာနိသံသာ ယာဂုယာ’’တိ [ပစ္ဆိမာ ပဉ္စ အာနိသံသာ အ. နိ. ၅.၂၀၇]။

[အ. နိ. ၄.၅၈-၅၉ ထောကံ ဝိသဒိသံ] ယော သညတာနံ ပရဒတ္တဘောဇိနံ။

ကာလေန သက္ကစ္စ ဒဒါတိ ယာဂုံ။

ဒသဿ ဌာနာနိ အနုပ္ပဝေစ္ဆတိ။

အာယုဉ္စ ဝဏ္ဏဉ္စ သုခံ ဗလဉ္စ။

ပဋိဘာနမဿ ဥပဇာယတေ တတော။

ခုဒ္ဒံ ပိပါသဉ္စ ဗျပနေတိ ဝါတံ။

သောဓေတိ ဝတ္ထိံ ပရိဏာမေတိ ဘုတ္တံ။

ဘေသဇ္ဇမေတံ သုဂတေန ဝဏ္ဏိတံ။

တသ္မာ ဟိ ယာဂုံ အလမေဝ ဒါတုံ။

နိစ္စံ မနုဿေန သုခတ္ထိကေန။

ဒိဗ္ဗာနိ ဝါ ပတ္ထယတာ သုခါနိ။

မနုဿသောဘဂ္ယတမိစ္ဆတာ ဝါတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဗြာဟ္မဏံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဂုဉ္စ မဓုဂေါဠကဉ္စာ’’တိ။

ယာဂုမဓုဂေါဠကာနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၇၁. တရုဏပသန္နမဟာမတ္တဝတ္ထု

၂၈၃. အဿောသုံ ခေါ မနုဿာ ဘဂဝတာ ကိရ ယာဂု အနုညာတာ မဓုဂေါဠကဉ္စာတိ။ တေ ကာလဿေဝ, ဘောဇ္ဇယာဂုံ ပဋိယာဒေန္တိ မဓုဂေါဠကဉ္စ။ ဘိက္ခူ ကာလဿေဝ ဘောဇ္ဇယာဂုယာ ဓါတာ မဓုဂေါဠကေန စ ဘတ္တဂ္ဂေ န စိတ္တရူပံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရေန တရုဏပသန္နေန မဟာမတ္တေန သွာတနာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော ဟောတိ။ အထ ခေါ တဿ တရုဏပသန္နဿ မဟာမတ္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ အဍ္ဎတေလသန္နံ ဘိက္ခုသတာနံ အဍ္ဎတေလသာနိ မံသပါတိသတာနိ ပဋိယာဒေယျံ, ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဧကမေကံ မံသပါတိံ ဥပနာမေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ အဍ္ဎတေလသာနိ စ မံသပါတိသတာနိ, ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန တဿ တရုဏပသန္နဿ မဟာမတ္တဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ, သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော ဘတ္တဂ္ဂေ ဘိက္ခူ ပရိဝိသတိ။ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ထောကံ, အာဝုသော, ဒေဟိ; ထောကံ, အာဝုသော, ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘မာ ခေါ တုမှေ, ဘန္တေ, – ‘အယံ တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော’တိ – ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှထ။ ဗဟုံ မေ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယတ္တံ, အဍ္ဎတေလသာနိ စ မံသပါတိသတာနိ။ ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဧကမေကံ မံသပါတိံ ဥပနာမေဿာမီတိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘန္တေ, ယာဝဒတ္ထ’’န္တိ။ ‘‘န ခေါ မယံ, အာဝုသော, ဧတံကာရဏာ ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှာမ, အပိ စ မယံ ကာလဿေဝ ဘောဇ္ဇယာဂုယာ ဓါတာ မဓုဂေါဠကေန စ။ တေန မယံ ထောကံ ထောကံ ပဋိဂ္ဂဏှာမာ’’တိ။ အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော ဥဇ္ဈာယတိ ခိယျတိ ဝိပါစေတိ – ‘‘ကထံဟိ နာမ ဘဒန္တာ မယာ နိမန္တိတာ အညဿ ဘောဇ္ဇယာဂုံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ, န စာဟံ ပဋိဗလော ယာဝဒတ္ထံ ဒါတု’’န္တိ ကုပိတော အနတ္တမနော အာသာဒနာပေက္ခော ဘိက္ခူနံ ပတ္တေ ပူရေန္တော အဂမာသိ – ဘုဉ္ဇထ ဝါ ဟရထ ဝါတိ။ အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ တံ တရုဏပသန္နံ မဟာမတ္တံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ တဿ တရုဏပသန္နဿ မဟာမတ္တဿ အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော အဟုဒေဝ ကုက္ကုစ္စံ, အဟု ဝိပ္ပဋိသာရော – ‘‘အလာဘာ ဝတ မေ, န ဝတ မေ လာဘာ; ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ; ယောဟံ ကုပိတော အနတ္တမနော အာသာဒနာပေက္ခော ဘိက္ခူနံ ပတ္တေ ပူရေန္တော အဂမာသိံ – ‘ဘုဉ္ဇထ ဝါ ဟရထ ဝါ’တိ။ ကိံ နု ခေါ မယာ ဗဟုံ ပသုတံ ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ’’တိ? အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မယှံ, ဘန္တေ, အစိရပက္ကန္တဿ ဘဂဝတော အဟုဒေဝ ကုက္ကုစ္စံ, အဟု ဝိပ္ပဋိသာရော ‘အလာဘာ ဝတ မေ, န ဝတ မေ လာဘာ; ဒုလ္လဒ္ဓံ ဝတ မေ, န ဝတ မေ သုလဒ္ဓံ; ယောဟံ ကုပိတော အနတ္တမနော အာသာဒနာပေက္ခော ဘိက္ခူနံ ပတ္တေ ပူရေန္တော အဂမာသိံ – ဘုဉ္ဇထ ဝါ ဟရထ ဝါတိ။ ကိံ နု ခေါ မယာ ဗဟုံ ပသုတံ, ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ’တိ။ ကိံ နု ခေါ မယာ, ဘန္တေ, ဗဟုံ ပသုတံ, ပုညံ ဝါ အပုညံ ဝါ’’တိ? ‘‘ယဒဂ္ဂေန တယာ, အာဝုသော, သွာတနာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော တဒဂ္ဂေန တေ ဗဟုံ ပုညံ ပသုတံ။ ယဒဂ္ဂေန တေ ဧကမေကေန ဘိက္ခုနာ ဧကမေကံ သိတ္ထံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ တဒဂ္ဂေန တေ ဗဟုံ ပုညံ ပသုတံ, သဂ္ဂါ တေ အာရဒ္ဓါ’’တိ။ အထ ခေါ သော တရုဏပသန္နော မဟာမတ္တော – ‘‘လာဘာ ကိရ မေ, သုလဒ္ဓံ ကိရ မေ, ဗဟုံ ကိရ မယာ ပုညံ ပသုတံ, သဂ္ဂါ ကိရ မေ အာရဒ္ဓါ’’တိ – ဟဋ္ဌော ဥဒဂ္ဂေါ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဘိက္ခုသသံဃံ သန္နိပါတာပေတွာ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အညတြ နိမန္တိတာ အညဿ ဘောဇ္ဇယာဂုံ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘သစ္စံ, ဘဂဝါ’’တိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ။ပေ.။ ကထံဟိ နာမ တေ, ဘိက္ခဝေ, မောဃပုရိသာ အညတြ နိမန္တိတာ အညဿ ဘောဇ္ဇယာဂုံ ပရိဘုဉ္ဇိဿန္တိ။ နေတံ, ဘိက္ခဝေ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အညတြ နိမန္တိတေန အညဿ ဘောဇ္ဇယာဂု ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။

တရုဏပသန္နမဟာမတ္တဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၂. ဗေလဋ္ဌကစ္စာနဝတ္ထု

၂၈၄. အထ ခေါ ဘဂဝါ အန္ဓကဝိန္ဒေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ, မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ, အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ရာဇဂဟာ အန္ဓကဝိန္ဒံ အဒ္ဓါနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဟောတိ, ပဉ္စမတ္တေဟိ သကဋသတေဟိ, သဗ္ဗေဟေဝ ဂုဠကုမ္ဘပူရေဟိ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ ဗေလဋ္ဌံ ကစ္စာနံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန မဂ္ဂါ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ အထ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဧကမေကံ ဂုဠကုမ္ဘံ ဒါတု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဧကံယေဝ ဂုဠကုမ္ဘံ အာဟရာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဧကံယေဝ ဂုဠကုမ္ဘံ အာဒါယ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အာဘတော [အာဟဋော (သီ. သျာ. က.)], ဘန္တေ, ဂုဠကုမ္ဘော; ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဘိက္ခူနံ ဂုဠံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဘိက္ခူနံ ဂုဠံ ဒတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒိန္နော, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ ဂုဠော, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဘိက္ခူနံ ဂုဠံ ယာဝဒတ္ထံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဘိက္ခူနံ ဂုဠံ ယာဝဒတ္ထံ ဒတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒိန္နော, ဘန္တေ, ဘိက္ခူနံ ဂုဠော ယာဝဒတ္ထော, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဘိက္ခူ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဘိက္ခူ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေသိ။ ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ ပတ္တေပိ ပူရေသုံ ပရိဿာဝနာနိပိ ထဝိကာယောပိ ပူရေသုံ။ အထ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘိက္ခူ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တပ္ပိတာ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ဂုဠေဟိ, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠံ ဒတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒိန္နော, ဘန္တေ , ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠော, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠံ ယာဝဒတ္ထံ ဒေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠံ ယာဝဒတ္ထံ ဒတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဒိန္နော, ဘန္တေ, ဝိဃာသာဒါနံ ဂုဠော ယာဝဒတ္ထော, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, ဝိဃာသာဒေ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဝိဃာသာဒေ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေသိ။ ဧကစ္စေ ဝိဃာသာဒါ ကောလမ္ဗေပိ ဃဋေပိ ပူရေသုံ, ပိဋကာနိပိ ဥစ္ဆင်္ဂေပိ ပူရေသုံ။ အထ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဝိဃာသာဒေ ဂုဠေဟိ သန္တပ္ပေတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တပ္ပိတာ, ဘန္တေ, ဝိဃာသာဒါ ဂုဠေဟိ, ဗဟု စာယံ ဂုဠော အဝသိဋ္ဌော။ ကထာဟံ, ဘန္တေ, ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ? ‘‘နာဟံ တံ, ကစ္စာန, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ ယဿ သော ဂုဠော ပရိဘုတ္တော သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆေယျ, အညတြ တထာဂတဿ ဝါ တထာဂတသာဝကဿ ဝါ။ တေန ဟိ တွံ, ကစ္စာန, တံ ဂုဠံ အပ္ပဟရိတေ ဝါ ဆဍ္ဍေဟိ, အပ္ပါဏကေ ဝါ ဥဒကေ ဩပိလာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ တံ ဂုဠံ အပ္ပါဏကေ ဥဒကေ ဩပိလာပေတိ။ အထ ခေါ သော ဂုဠော ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ ပဓူပါယတိ [သန္ဓူပါယတိ (သီ. သျာ.)] သမ္ပဓူပါယတိ။ သေယျထာပိ နာမ ဖာလော ဒိဝသံသန္တတ္တော ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ ပဓူပါယတိ သမ္ပဓူပါယတိ, ဧဝမေဝ သော ဂုဠော ဥဒကေ ပက္ခိတ္တော စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ ပဓူပါယတိ သမ္ပဓူပါယတိ။

အထ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ ဗေလဋ္ဌဿ ကစ္စာနဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ‘‘ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ, ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ဗေလဋ္ဌံ ကစ္စာနံ ကလ္လစိတ္တံ, မုဒုစိတ္တံ, ဝိနီဝရဏစိတ္တံ, ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ, ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ။ပေ.။ ဧဝမေဝ ဗေလဋ္ဌဿ ကစ္စာနဿ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ – ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ။ အထ ခေါ ဗေလဋ္ဌော ကစ္စာနော ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထံကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယျထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ။ပေ.။ ဧဝမေဝံ ခေါ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဓမ္မဉ္စ, ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏဂတ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝါပေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရာဇဂဟေ ဂုဠော ဥဿန္နော ဟောတိ။ ဘိက္ခူ – ဂိလာနဿေဝ ဘဂဝတာ ဂုဠော အနုညာတော, နော အဂိလာနဿာတိ – ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ဂုဠံ န ဘုဉ္ဇန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဂိလာနဿ ဂုဠံ, အဂိလာနဿ ဂုဠောဒကန္တိ။

ဗေလဋ္ဌကစ္စာနဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၃. ပါဋလိဂါမဝတ္ထု

၂၈၅. [ဣတော ပရံ မဟာဝ. ၂၈၆-၂၈၇ ‘တိဏ္ဏာ မေဓါဝိနော ဇနာ’တိ ပါဌော ဒီ. နိ. ၂.၁၄၈; ဥဒါ. ၇၆ အာဒယော] အထ ခေါ ဘဂဝါ ရာဇဂဟေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ပါဋလိဂါမော တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ, မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ, အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ပါဋလိဂါမော တဒဝသရိ။ အဿောသုံ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ ပါဋလိဂါမံ အနုပ္ပတ္တော’’တိ။ အထ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ ပါဋလိဂါမိကေ ဥပါသကေ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ, သမာဒပေသိ, သမုတ္တေဇေသိ, သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဓိဝါသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ အာဝသထာဂါရံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ သဗ္ဗသန္ထရိံ အာဝသထာဂါရံ သန္ထရိတွာ, အာသနာနိ ပညပေတွာ, ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေတွာ, တေလပဒီပံ အာရောပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိသန္ထတံ, ဘန္တေ, အာဝသထာဂါရံ။ အာသနာနိ ပညတ္တာနိ။ ဥဒကမဏိကော ပတိဋ္ဌာပိတော။ တေလပဒီပေါ အာရောပိတော။ ယဿဒါနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ကာလံ မညတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ယေန အာဝသထာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ။ ဘိက္ခုသံဃောပိ ခေါ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပုရတ္ထာဘိမုခေါ နိသီဒိ, ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာ။ ပါဋလိဂါမိကာပိ ခေါ ဥပါသကာ ပါဒေ ပက္ခာလေတွာ အာဝသထာဂါရံ ပဝိသိတွာ ပုရတ္ထိမံ ဘိတ္တိံ နိဿာယ ပစ္ဆိမာဘိမုခါ နိသီဒိံသု, ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတွာ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါဋလိဂါမိကေ ဥပါသကေ အာမန္တေသိ –

[ဒီ. နိ. ၃.၃၁၆; အ. နိ. ၅.၂၁၃ အာဒယော], ဂဟပတယော, အာဒီနဝါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ပမာဒါဓိကရဏံ မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ။ အယံ ပဌမော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလဿ သီလဝိပန္နဿ ပါပကော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဒုတိယော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ, ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ, ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ, ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ, ယဒိ သမဏပရိသံ, အဝိသာရဒေါ ဥပသင်္ကမတိ မင္ကုဘူတော။ အယံ တတိယော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော သမ္မူဠ္ဟော ကာလံကရောတိ။ အယံ စတုတ္ထော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, ဒုဿီလော သီလဝိပန္နော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ ပဉ္စမော အာဒီနဝေါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာဒီနဝါ ဒုဿီလဿ သီလဝိပတ္တိယာ။

[ဒီ. နိ. ၃.၃၁၆; အ. နိ. ၅.၂၁၃ အာဒယော] ‘‘ပဉ္စိမေ, ဂဟပတယော, အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ။ ကတမေ ပဉ္စ? ဣဓ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော အပ္ပမာဒါဓိကရဏံ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတိ။ အယံ ပဌမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နဿ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ။ အယံ ဒုတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင်္ကမတိ, ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ, ယဒိ ဗြာဟ္မဏပရိသံ, ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ, ယဒိ သမဏပရိသံ, ဝိသာရဒေါ ဥပသင်္ကမတိ အမင္ကုဘူတော။ အယံ တတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော အသမ္မူဠ္ဟော ကာလံကရောတိ။ အယံ စတုတ္ထော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ။ ပုန စပရံ, ဂဟပတယော, သီလဝါ သီလသမ္ပန္နော ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ အယံ ပဉ္စမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယ။ ဣမေ ခေါ, ဂဟပတယော, ပဉ္စ အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒါယာတိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ပါဋလိဂါမိကေ ဥပါသကေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥယျောဇေသိ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ ခေါ, ဂဟပတယော, ရတ္တိ။ ယဿဒါနိ တုမှေ ကာလံ မညထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ, ခေါ ပါဋလိဂါမိကာ ဥပါသကာ ဘဂဝတော ပဋိဿုဏိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အစိရပက္ကန္တေသု ပါဋလိဂါမိကေသု ဥပါသကေသု သုညာဂါရံ ပါဝိသိ။

ပါဋလိဂါမဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၄. သုနိဓဝဿကာရဝတ္ထု

၂၈၆. တေန ခေါ ပန သမယေန သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော ပါဋလိဂါမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိယော။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကေ နု ခေါ တေ, အာနန္ဒ, ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တီ’’တိ? ‘‘သုနိဓဝဿကာရာ , ဘန္တေ, မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယာ’’တိ။ သေယျထာပိ, အာနန္ဒ, ဒေဝေဟိ တာဝတိံသေဟိ သဒ္ဓိံ မန္တေတွာ, ဧဝမေဝ ခေါ, အာနန္ဒ, သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပါဋလိဂါမေ နဂရံ မာပေန္တိ ဝဇ္ဇီနံ ပဋိဗာဟာယ။ ဣဓါဟံ, အာနန္ဒ, ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ အဒ္ဒသံ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သမ္ဗဟုလာ ဒေဝတာယော ပါဋလိဂါမေ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိယော။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဟေသက္ခာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဟေသက္ခာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ မဇ္ဈိမာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, မဇ္ဈိမာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယသ္မိံ ပဒေသေ နီစာ ဒေဝတာ ဝတ္ထူနိ ပရိဂ္ဂဏှန္တိ, နီစာနံ တတ္ထ ရာဇူနံ ရာဇမဟာမတ္တာနံ စိတ္တာနိ နမန္တိ နိဝေသနာနိ မာပေတုံ။ ယာဝတာ, အာနန္ဒ, အရိယံ အာယတနံ, ယာဝတာ ဝဏိပ္ပထော, ဣဒံ အဂ္ဂနဂရံ ဘဝိဿတိ ပါဋလိပုတ္တံ ပုဋဘေဒနံ။ ပါဋလိပုတ္တဿ ခေါ, အာနန္ဒ, တယော အန္တရာယာ ဘဝိဿန္တိ – အဂ္ဂိတော ဝါ ဥဒကတော ဝါ အဗ္ဘန္တရတော ဝါ မိထုဘေဒါတိ။

အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဓိဝါသေတု နော ဘဝံ ဂေါတမော အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ပက္ကမိံသု။ အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသုံ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သုနိဓဝဿကာရာနံ မဂဓမဟာမတ္တာနံ ပရိဝေသနာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ။ အထ ခေါ သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ သုနိဓဝဿကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဘဂဝါ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ –

‘‘ယသ္မိံ ပဒေသေ ကပ္ပေတိ၊ ဝါသံ ပဏ္ဍိတဇာတိယော။

သီလဝန္တေတ္ထ ဘောဇေတွာ၊ သညတေ ဗြဟ္မစာရယော [ဗြဟ္မစာရိနော (သျာ.)]။

‘‘ယာ တတ္ထ ဒေဝတာ အာသုံ၊ တာသံ ဒက္ခိဏမာဒိသေ။

တာ ပူဇိတာ ပူဇယန္တိ၊ မာနိတာ မာနယန္တိ နံ။

‘‘တတော နံ အနုကမ္ပန္တိ၊ မာတာ ပုတ္တံဝ ဩရသံ။

ဒေဝတာနုကမ္ပိတော ပေါသော၊ သဒါ ဘဒြာနိ ပဿတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သုနိဓဝဿကာရေ မဂဓမဟာမတ္တေ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သုနိဓဝဿကာရာ မဂဓမဟာမတ္တာ ဘဂဝန္တံ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓာ ဟောန္တိ, ‘‘ယေနဇ္ဇ သမဏော ဂေါတမော ဒွါရေန နိက္ခမိဿတိ, တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ ဘဝိဿတိ ; ယေန တိတ္ထေန ဂင်္ဂံ နဒိံ ဥတ္တရိဿတိ, တံ ဂေါတမတိတ္ထံ နာမ ဘဝိဿတီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဒွါရေန နိက္ခမိ, တံ ဂေါတမဒွါရံ နာမ အဟောသိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ဂင်္ဂါ နဒီ တေနုပသင်္ကမိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ဂင်္ဂါ နဒီ ပူရာ ဟောတိ သမတိတ္တိကာ ကာကပေယျာ။ မနုဿာ အညေ နာဝံ ပရိယေသန္တိ , အညေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တိ, အညေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တိ ဩရာ ပါရံ ဂန္တုကာမာ။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ မနုဿေ အညေ နာဝံ ပရိယေသန္တေ, အညေ ဥဠုမ္ပံ ပရိယေသန္တေ, အညေ ကုလ္လံ ဗန္ဓန္တေ ဩရာ ပါရံ ဂန္တုကာမေ, ဒိသွာန သေယျထာပိ နာမ ဗလဝါ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝါ ဗာဟံ ပသာရေယျ, ပသာရိတံ ဝါ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယျ, ဧဝမေဝ ခေါ ဂင်္ဂါယ နဒိယာ ဩရိမတီရေ အန္တရဟိတော ပါရိမတီရေ ပစ္စုဋ္ဌာသိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတွာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ –

‘‘ယေ တရန္တိ အဏ္ဏဝံ သရံ။

သေတုံ ကတွာန ဝိသဇ္ဇ ပလ္လလာနိ။

ကုလ္လဉှိ ဇနော ဗန္ဓတိ။

တိဏ္ဏာ မေဓါဝိနော ဇနာ’’တိ။

သုနိဓဝဿကာရဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၅. ကောဋိဂါမေ သစ္စကထာ

၂၈၇. အထ ခေါ ဘဂဝါ ယေန ကောဋိဂါမော တေနုပသင်္ကမိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ကောဋိဂါမေ ဝိဟရတိ။ တတြ ခေါ ဘဂဝါ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – [ဒီ. နိ. ၂.၁၅၅] ‘‘စတုန္နံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စာနံ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ။ ကတမေသံ စတုန္နံ? ဒုက္ခဿ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ။ ဒုက္ခသမုဒယဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဿ အရိယသစ္စဿ။ပေ.။ ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနိယာ ပဋိပဒါယ အရိယသစ္စဿ အနနုဗောဓါ အပ္ပဋိဝေဓါ ဧဝမိဒံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ သန္ဓာဝိတံ သံသရိတံ မမဉ္စေဝ တုမှာကဉ္စ။ တယိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခသမုဒယံ [ဒုက္ခသမုဒယော (သျာ.)] အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓံ [ဒုက္ခနိရောဓေါ (သျာ.)] အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဒုက္ခနိရောဓဂါမိနီ ပဋိပဒါ အရိယသစ္စံ အနုဗုဒ္ဓံ ပဋိဝိဒ္ဓံ, ဥစ္ဆိန္နာ ဘဝတဏှာ, ခီဏာ ဘဝနေတ္တိ, နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ’’တိ။

စတုန္နံ အရိယသစ္စာနံ၊ ယထာဘူတံ အဒဿနာ။

သံသိတံ ဒီဃမဒ္ဓါနံ၊ တာသု တာသွေဝ ဇာတိသု။

တာနိ ဧတာနိ ဒိဋ္ဌာနိ၊ ဘဝနေတ္တိ သမူဟတာ။

ဥစ္ဆိန္နံ မူလံ ဒုက္ခဿ၊ နတ္ထိဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါတိ။

ကောဋိဂါမေ သစ္စကထာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၇၆. အမ္ဗပါလီဝတ္ထု

၂၈၈. [ဒီ. နိ. ၂.၁၆၁ အာဒယော] အဿောသိ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ – ဘဂဝါ ကိရ ကောဋိဂါမံ အနုပ္ပတ္တောတိ။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ ဘဒြံ ဘဒြံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယျာသိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ, ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အမ္ဗပါလီဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၇. လိစ္ဆဝီဝတ္ထု

၂၈၉. [ဒီ. နိ. ၂.၁၆၁ အာဒယော] အဿောသုံ ခေါ ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ – ဘဂဝါ ကိရ ကောဋိဂါမံ အနုပ္ပတ္တောတိ။ အထ ခေါ ဝေသာလိကာ လိစ္ဆဝီ ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ ဘဒြံ ဘဒြံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ဝေသာလိယာ နိယျာသုံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ နီလာ ဟောန္တိ နီလဝဏ္ဏာ နီလဝတ္ထာ နီလာလင်္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဣတာ ဟောန္တိ ဣတဝဏ္ဏာ ဣတဝတ္ထာ ဣတာလင်္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ လောဟိတာ ဟောန္တိ လောဟိတဝဏ္ဏာ လောဟိတဝတ္ထာ လောဟိတာလင်္ကာရာ, အပ္ပေကစ္စေ လိစ္ဆဝီ ဩဒါတာ ဟောန္တိ ဩဒါတဝဏ္ဏာ ဩဒါတဝတ္ထာ ဩဒါတာလင်္ကာရာ။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ လိစ္ဆဝီနံ ဤသာယ ဤသံ ယုဂေန ယုဂံ စက္ကေန စက္ကံ အက္ခေန အက္ခံ ပဋိဝဋ္ဋေသိ [ပဋိဝတ္တေသိ (က.)]။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကိဿ, ဇေ အမ္ဗပါလိ, ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ [အမှာကံ ဒဟရာနံ ဒဟရာနံ (သီ. သျာ.)] လိစ္ဆဝီနံ ဤသာယ ဤသံ ယုဂေန ယုဂံ စက္ကေန စက္ကံ အက္ခေန အက္ခံ ပဋိဝဋ္ဋေသီ’’တိ? ‘‘တထာ ဟိ ပန မယာ, အယျပုတ္တာ, သွာတနာယ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခေါ ဘိက္ခုသံဃော နိမန္တိတော’’တိ။ ‘‘ဒေဟိ, ဇေ အမ္ဗပါလိ, အမှာကံ ဧတံ ဘတ္တံ သတသဟဿေနာ’’တိ။ ‘‘သစေပိ မေ, အယျပုတ္တာ, ဝေသာလိံ သာဟာရံ ဒဇ္ဇေယျာထ, နေဝ ဒဇ္ဇာဟံ တံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အင်္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမှာ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယ, ပရာဇိတမှ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု။ အဒ္ဒသာ ခေါ ဘဂဝါ တေ လိစ္ဆဝီ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တေ, ဒိသွာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယေဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူဟိ ဒေဝါ တာဝတိံသာ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗာ, ဩလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ; အပလောကေထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ; ဥပသံဟရထ, ဘိက္ခဝေ, လိစ္ဆဝီပရိသံ တာဝတိံသပရိသ’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကာဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နေ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ, ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဓိဝါသေတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ ‘‘အဓိဝုဋ္ဌောမှိ, လိစ္ဆဝီ, သွာတနာယ အမ္ဗပါလိယာ ဂဏိကာယ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ အင်္ဂုလိံ ဖောဋေသုံ – ‘‘ဇိတမှ ဝတ, ဘော, အမ္ဗကာယ, ပရာဇိတမှ ဝတ , ဘော, အမ္ဗကာယာ’’တိ။ အထ ခေါ တေ လိစ္ဆဝီ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကမိံသု။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကောဋိဂါမေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ [မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ္တေ အနုသန္ဓိ အညထာ အာဂတော] ယေန နာတိကာ [နာဒိကာ (သီ. သျာ.)] တေနုပသင်္ကမိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ နာတိကေ ဝိဟရတိ ဂိဉ္ဇကာဝသထေ။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အာရာမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန အမ္ဗပါလိယာ ဂဏိကာယ ပရိဝေသနာ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန ။ အထ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခေါ အမ္ဗပါလီ ဂဏိကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣမာဟံ, ဘန္တေ, အမ္ဗဝနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဒမ္မီ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝါ အာရာမံ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗပါလိံ ဂဏိကံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန မဟာဝနံ တေနုပသင်္ကမိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ဝိဟရတိ မဟာဝနေ ကူဋာဂါရသာလာယံ။

လိစ္ဆဝီဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

လိစ္ဆဝိဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော တတိယော။

၁၇၈. သီဟသေနာပတိဝတ္ထု

၂၉၀. [အ. နိ. ၈.၁၂ အာဒယော] တေန ခေါ ပန သမယေန အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ဓာဂါရေ [သန္ထာဂါရေ (သီ. သျာ.)] သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သီဟော သေနာပတိ နိဂဏ္ဌသာဝကော တဿံ ပရိသာယံ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ထာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ယံနူနာဟံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, သီဟ, ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿသိ? သမဏော ဟိ, သီဟ, ဂေါတမော အကိရိယဝါဒေါ အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။ အထ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ယော အဟောသိ ဂမိကာဘိသင်္ခါရော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ, သော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ဓာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာနေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ဓာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ယံနူနာဟံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတု’’န္တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, သီဟ, ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿသိ? သမဏော ဟိ, သီဟ, ဂေါတမော အကိရိယဝါဒေါ အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ , တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ယော အဟောသိ ဂမိကာဘိသင်္ခါရော ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ, သော ပဋိပ္ပဿမ္ဘိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ဓာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ တတိယမ္ပိ ခေါ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, တထာ ဟိမေ အဘိညာတာ အဘိညာတာ လိစ္ဆဝီ သန္ဓာဂါရေ သန္နိသိန္နာ သန္နိပတိတာ အနေကပရိယာယေန ဗုဒ္ဓဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, ဓမ္မဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ, သံဃဿ ဝဏ္ဏံ ဘာသန္တိ။ ကိဉှိ မေ ကရိဿန္တိ နိဂဏ္ဌာ အပလောကိတာ ဝါ အနပလောကိတာ ဝါ? ယံနူနာဟံ အနပလောကေတွာဝ နိဂဏ္ဌေ တံ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမေယျံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။

အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ပဉ္စဟိ ရထသတေဟိ ဒိဝါ ဒိဝဿ ဝေသာလိယာ နိယျာသိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သုတံ မေ တံ, ဘန္တေ, ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ။ ယေ တေ, ဘန္တေ, ဧဝမာဟံသု ‘အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’တိ။ ကစ္စိ တေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဝုတ္တဝါဒိနော, န စ ဘဂဝန္တံ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ, ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မံ ဗျာကရောန္တိ, န စ ကောစိ သဟဓမ္မိကော ဝါဒါနုဝါဒေါ ဂါရယှံ ဌာနံ အာဂစ္ဆတိ? အနဗ္ဘက္ခာတုကာမာ ဟိ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တ’’န္တိ။

၂၉၁. ‘‘အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – တပဿီ သမဏော ဂေါတမော, တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော, အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။ အတ္ထိ, သီဟ , ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အဿတ္ထော သမဏော ဂေါတမော, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

၂၉၂. ‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ , တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, အကိရိယံ ဝဒါမိ ကာယဒုစ္စရိတဿ ဝစီဒုစ္စရိတဿ မနောဒုစ္စရိတဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အကိရိယံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော , ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, ကိရိယံ ဝဒါမိ ကာယသုစရိတဿ ဝစီသုစရိတဿ မနောသုစရိတဿ, အနေကဝိဟိတာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ကိရိယံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ကိရိယဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော, ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒါမိ။ အယံ ခေါ , သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဥစ္ဆေဒဝါဒေါ သမဏော ဂေါတမော ဥစ္ဆေဒါယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဇိဂုစ္ဆာမိ ကာယဒုစ္စရိတေန ဝစီဒုစ္စရိတေန မနောဒုစ္စရိတေန; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ သမာပတ္တိယာ ဇိဂုစ္ဆာမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဇေဂုစ္ဆီ သမဏော ဂေါတမော, ဇေဂုစ္ဆိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ ရာဂဿ ဒေါသဿ မောဟဿ; အနေကဝိဟိတာနံ ပါပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – ဝေနယိကော သမဏော ဂေါတမော, ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – တပဿီ သမဏော ဂေါတမော, တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? တပနီယာဟံ, သီဟ, ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဝဒါမိ – ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ။ ယဿ ခေါ, သီဟ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝင်္ကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တမဟံ တပဿီတိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, သီဟ, တပနီယာ ပါပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ပဟီနာ ဥစ္ဆီန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ ‘‘တပဿီ သမဏော ဂေါတမော တပဿိတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? ယဿ ခေါ, သီဟ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ, တမဟံ အပဂဗ္ဘောတိ ဝဒါမိ။ တထာဂတဿ ခေါ, သီဟ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယျာ ပုနဗ္ဘဝါဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပါဒဓမ္မာ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အပဂဗ္ဘော သမဏော ဂေါတမော, အပဂဗ္ဘတာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ။

‘‘ကတမော စ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အဿတ္ထော သမဏော ဂေါတမော အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီတိ? အဟဉှိ, သီဟ, အဿတ္ထော ပရမေန အဿာသေန, အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေမိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေမိ။ အယံ ခေါ, သီဟ, ပရိယာယော, ယေန မံ ပရိယာယေန သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျ – အဿတ္ထော သမဏော ဂေါတမော အဿာသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။

၂၉၃. ဧဝံ ဝုတ္တေ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ‘‘အနုဝိစ္စကာရံ [အနုဝိဇ္ဇကာရံ (က.)] ခေါ, သီဟ, ကရောဟိ; အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ, ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, သီဟ, ကရောဟိ; အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ မမဉှိ, ဘန္တေ, အညတိတ္ထိယာ သာဝကံ လဘိတွာ ကေဝလကပ္ပံ ဝေသာလိံ ပဋာကံ ပရိဟရေယျုံ – ‘သီဟော ခေါ အမှာကံ သေနာပတိ သာဝကတ္တံ ဥပဂတော’တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘အနုဝိစ္စကာရံ ခေါ, သီဟ, ကရောဟိ; အနုဝိစ္စကာရော တုမှာဒိသာနံ ဉာတမနုဿာနံ သာဓု ဟောတီ’တိ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဒုတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။ ‘‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, သီဟ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ, ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’’တိ။ ‘‘ဣမိနာပါဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော ဘိယျောသောမတ္တာယ အတ္တမနော အဘိရဒ္ဓေါ, ယံ မံ ဘဂဝါ ဧဝမာဟ – ‘ဒီဃရတ္တံ ခေါ တေ, သီဟ, နိဂဏ္ဌာနံ ဩပါနဘူတံ ကုလံ, ယေန နေသံ ဥပဂတာနံ ပိဏ္ဍကံ ဒါတဗ္ဗံ မညေယျာသီ’တိ။ သုတံ မေ တံ, ဘန္တေ, သမဏော ဂေါတမော ဧဝမာဟ – ‘မယှမေဝ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, န အညေသံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ, န အညေသံ သာဝကာနံ ဒါနံ ဒါတဗ္ဗံ ; မယှမေဝ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, န အညေသံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ; မယှမေဝ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလံ, န အညေသံ သာဝကာနံ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလ’န္တိ။ အထ စ ပန မံ ဘဂဝါ နိဂဏ္ဌေသုပိ ဒါနေ သမာဒပေတိ။ အပိ စ, ဘန္တေ, မယမေတ္ထ ကာလံ ဇာနိဿာမ။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, တတိယမ္ပိ ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ သီဟဿ သေနာပတိဿ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

၂၉၄. အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ အညတရံ ပုရိသံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ပဝတ္တမံသံ ဇာနာဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန သီဟဿ သေနာပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။

တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာ ဝေသာလိယံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ – ‘‘အဇ္ဇ သီဟေန သေနာပတိနာ ထူလံ ပသုံ ဝဓိတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဘတ္တံ ကတံ, တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’’န္တိ။ အထ ခေါ အညတရော ပုရိသော ယေန သီဟော သေနာပတိ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ သီဟဿ သေနာပတိဿ ဥပကဏ္ဏကေ အာရောစေသိ ‘‘ယဂ္ဃေ, ဘန္တေ, ဇာနေယျာသိ, ဧတေ သမ္ဗဟုလာ နိဂဏ္ဌာ ဝေသာလိယံ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဗာဟာ ပဂ္ဂယှ ကန္ဒန္တိ – ‘အဇ္ဇ သီဟေန သေနာပတိနာ ထူလံ ပသုံ ဝဓိတွာ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဘတ္တံ ကတံ, တံ သမဏော ဂေါတမော ဇာနံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇတိ ပဋိစ္စကမ္မ’’’န္တိ။ ‘‘အလံ အယျော, ဒီဃရတ္တမ္ပိ တေ အာယသ္မန္တာ အဝဏ္ဏကာမာ ဗုဒ္ဓဿ, အဝဏ္ဏကာမာ ဓမ္မဿ, အဝဏ္ဏကာမာ သံဃဿ; န စ ပန တေ အာယသ္မန္တာ ဇိရိဒန္တိ တံ ဘဂဝန္တံ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တာ; န စ မယံ ဇီဝိတဟေတုပိ သဉ္စိစ္စ ပါဏံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျာမာ’’တိ။ အထ ခေါ သီဟော သေနာပတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ သီဟံ သေနာပတိံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ဇာ နံ ဥဒ္ဒိဿကတံ မံသံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိကောဋိပရိသုဒ္ဓံ မစ္ဆမံသံ – အဒိဋ္ဌံ အဿုတံ အပရိသင်္ကိတ’’န္တိ။

သီဟသေနာပတိဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၇၉. ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနာ

၂၉၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဝေသာလီ သုဘိက္ခာ ဟောတိ သုသဿာ သုလဘပိဏ္ဍာ, သုကရာ ဥဉ္ဆေန ပဂ္ဂဟေန ယာပေတုံ။ အထ ခေါ ဘဂဝတော ရဟောဂတဿ ပဋိသလ္လီနဿ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပါဒိ – ‘‘ယာနိ တာနိ မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုဿဿေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပေါက္ခရဋ္ဌံ, အဇ္ဇာပိ နု ခေါ တာနိ ဘိက္ခူ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ သာယနှသမယံ ပဋိသလ္လာနာ ဝုဋ္ဌိတော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာနိ တာနိ, အာနန္ဒ, မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုဿဿေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပေါက္ခရဋ္ဌံ, အဇ္ဇာပိ နု ခေါ တာနိ ဘိက္ခူ ပရိဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘ပရိဘုဉ္ဇန္တိ ဘဂဝါ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ယာနိ တာနိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဘိက္ခူနံ အနုညာတာနိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ ဒုဿဿေ ဒုလ္လဘပိဏ္ဍေ အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပေါက္ခရဋ္ဌံ, တာနာဟံ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပဋိက္ခိပါမိ။ န, ဘိက္ခဝေ, အန္တော ဝုဋ္ဌံ အန္တော ပက္ကံ သာမံ ပက္ကံ ဥဂ္ဂဟိတပဋိဂ္ဂဟိတကံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ န စ, ဘိက္ခဝေ, တတော နီဟဋံ ပုရေဘတ္တံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ ဝနဋ္ဌံ ပေါက္ခရဋ္ဌံ ဘုတ္တာဝိနာ ပဝါရိတေန အနတိရိတ္တံ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, ယထာဓမ္မော ကာရေတဗ္ဗော’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန ဇာနပဒါ မနုဿာ ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပေတွာ ဗဟာရာမကောဋ္ဌကေ သကဋပရိဝဋ္ဋံ ကရိတွာ အစ္ဆန္တိ – ယဒါ ပဋိပါဋိံ လဘိဿာမ, တဒါ ဘတ္တံ ကရိဿာမာတိ။ မဟာ စ မေဃော ဥဂ္ဂတော ဟောတိ။ အထ ခေါ တေ မနုဿာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိံသု, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပိတာ တိဋ္ဌန္တိ, မဟာ စ မေဃော ဥဂ္ဂတော ; ကထံ နု ခေါ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, သံဃော ပစ္စန္တိမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နိတွာ တတ္ထ ဝါသေတု, ယံ သံဃော အာကင်္ခတိ ဝိဟာရံ ဝါ အဍ္ဎယောဂံ ဝါ ပါသာဒံ ဝါ ဟမ္မိယံ ဝါ ဂုဟံ ဝါ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, သမ္မန္နိတဗ္ဗာ။ ဗျတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သံဃော ဉာပေတဗ္ဗော –

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ ယဒိ သံဃဿ ပတ္တကလ္လံ, သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နေယျ, ဧသာ ဉတ္တိ။

‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သံဃော။ သံဃော ဣတ္ထန္နာမံ ဝိဟာရံ ကပ္ပိယဘူမိံ သမ္မန္နတိ ။ ယဿာယသ္မတော ခမတိ ဣတ္ထန္နာမဿ ဝိဟာရဿ ကပ္ပိယဘူမိယာ သမ္မုတိ, သော တုဏှဿ; ယဿ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယျ။

‘‘သမ္မတော သံဃေန ဣတ္ထန္နာမော ဝိဟာရော ကပ္ပိယဘူမိ။ ခမတိ သံဃဿ, တသ္မာ တုဏှီ, ဧဝမေတံ ဓါရယာမီ’’တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ တတ္ထေဝ သမ္မုတိယာ [သမ္မတိကာယ (သျာ.)] ကပ္ပိယဘူမိယာ ယာဂုယော ပစန္တိ, ဘတ္တာနိ ပစန္တိ, သူပါနိ သမ္ပာဒေန္တိ, မံသာနိ ကောဋ္ဋေန္တိ, ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ။ အဿောသိ ခေါ ဘဂဝါ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယံ ပစ္စုဋ္ဌာယ ဥစ္စာသဒ္ဒံ မဟာသဒ္ဒံ ကာကောရဝသဒ္ဒံ, သုတွာန အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ သော, အာနန္ဒ, ဥစ္စာသဒ္ဒေါ မဟာသဒ္ဒေါ ကာကောရဝသဒ္ဒေါ’’တိ? ‘‘ဧတရဟိ, ဘန္တေ, မနုဿာ တတ္ထေဝ သမ္မုတိယာ ကပ္ပိယဘူမိယာ ယာဂုယော ပစန္တိ, ဘတ္တာနိ ပစန္တိ, သူပါနိ သမ္ပာဒေန္တိ, မံသာနိ ကောဋ္ဋေန္တိ, ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ။ သော ဧသော, ဘဂဝါ, ဥစ္စာသဒ္ဒေါ မဟာသဒ္ဒေါ ကာကောရဝသဒ္ဒေါ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သမ္မုတိ [သမ္မတိကာ (သျာ.)] ကပ္ပိယဘူမိ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာ။ ယော ပရိဘုဉ္ဇေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, တိဿော ကပ္ပိယဘူမိယော – ဥဿာဝနန္တိကံ ဂေါနိသာဒိကံ ဂဟပတိ’’န္တိ။

တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ယသောဇော ဂိလာနော ဟောတိ။ တဿတ္ထာယ ဘေသဇ္ဇာနိ အာဟရိယန္တိ။ တာနိ ဘိက္ခူ ဗဟိ ဝါသေန္တိ။ ဥက္ကပိဏ္ဍိကာပိ ခါဒန္တိ, စောရာပိ ဟရန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အနုဇာနာမိ , ဘိက္ခဝေ, သမ္မုတိံ ကပ္ပိယဘူမိံ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, စတဿော ကပ္ပိယဘူမိယော – ဥဿာဝနန္တိကံ ဂေါနိသာဒိကံ ဂဟပတိံ သမ္မုတိန္တိ။

ကပ္ပိယဘူမိအနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

သီဟဘာဏဝါရော နိဋ္ဌိတော စတုတ္ထော။

၁၈၀. မေဏ္ဍကဂဟပတိဝတ္ထု

၂၉၆. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘဒ္ဒိယနဂရေ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ပဋိဝသတိ။ တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဟောတိ – သီသံ နဟာယိတွာ ဓညာဂါရံ သမ္မဇ္ဇာပေတွာ ဗဟိဒွါရေ နိသီဒတိ, အန္တလိက္ခာ ဓညဿ ဓါရာ ဩပတိတွာ ဓညာဂါရံ ပူရေတိ။ ဘရိယာယ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဟောတိ – ဧကံယေဝ အာဠှကထာလိကံ ဥပနိသီဒိတွာ ဧကဉ္စ သူပဘိဉ္ဇနကံ [သူပဘိဉ္ဇရကံ (သီ.)] ဒါသကမ္မကရပေါရိသံ ဘတ္တေန ပရိဝိသတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ [ခီယတိ (သီ. သျာ.)] ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ပုတ္တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဟောတိ – ဧကံယေဝ သဟဿထဝိကံ ဂဟေတွာ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဆမာသိကံ ဝေတနံ ဒေတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝဿ ဟတ္ထဂတာ။ သုဏိသာယ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဟောတိ – ဧကံယေဝ စတုဒေါဏိကံ ပိဋကံ ဥပနိသီဒိတွာ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဆမာသိကံ ဘတ္တံ ဒေတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ဒါသဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ဟောတိ – ဧကေန နင်္ဂလေန ကသန္တဿ သတ္တ သီတာယော ဂစ္ဆန္တိ။

အဿောသိ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော – ‘‘အမှာကံ ကိရ ဝိဇိတေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ပဋိဝသတိ။ တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – သီသံ နဟာယိတွာ ဓညာဂါရံ သမ္မဇ္ဇာပေတွာ ဗဟိဒွါရေ နိသီဒတိ, အန္တလိက္ခာ ဓညဿ ဓါရာ ဩပတိတွာ ဓညာဂါရံ ပူရေတိ။ ဘရိယာယ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – ဧကံယေဝ အာဠှကထာလိကံ ဥပနိသီဒိတွာ ဧကဉ္စ သူပဘိဉ္ဇနကံ ဒါသကမ္မကရပေါရိသံ ဘတ္တေန ပရိဝိသတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ပုတ္တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – ဧကံယေဝ သဟဿထဝိကံ ဂဟေတွာ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဆမာသိကံ ဝေတနံ ဒေတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝဿ ဟတ္ထဂတာ။ သုဏိသာယ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – ဧကံယေဝ စတုဒေါဏိကံ ပိဋကံ ဥပနိသီဒိတွာ ဒါသကမ္မကရပေါရိသဿ ဆမာသိကံ ဘတ္တံ ဒေတိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ဒါသဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – ဧကေန နင်္ဂလေန ကသန္တဿ သတ္တ သီတာယော ဂစ္ဆန္တီ’’တိ။ အထ ခေါ ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အညတရံ သဗ္ဗတ္ထကံ မဟာမတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘အမှာကံ ကိရ, ဘဏေ, ဝိဇိတေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ပဋိဝသတိ။ တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ – သီသံ နဟာယိတွာ ဓညာဂါရံ သမ္မဇ္ဇာပေတွာ ဗဟိဒွါရေ နိသီဒတိ, အန္တလိက္ခာ ဓညဿ ဓါရာ ဩပတိတွာ ဓညာဂါရံ ပူရေတိ။ ဘရိယာယ။ပေ.။ ပုတ္တဿ။ သုဏိသာယ။ ဒါသဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ, ဧကေန နင်္ဂလေန ကသန္တဿ သတ္တ သီတာယော ဂစ္ဆန္တီတိ။ ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ဇာနာဟိ။ ယထာ မယာ သာမံ ဒိဋ္ဌော, ဧဝံ တဝ ဒိဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’’တိ။

၂၉၇. ဧဝံ , ဒေဝါတိ ခေါ သော မဟာမတ္တော ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ပဋိဿုဏိတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ယေန ဘဒ္ဒိယံ တေန ပါယာသိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ဘဒ္ဒိယံ ယေန မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဟဉှိ, ဂဟပတိ, ရညာ အာဏတ္တော ‘အမှာကံ ကိရ, ဘဏေ, ဝိဇိတေ ဘဒ္ဒိယနဂရေ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ပဋိဝသတိ, တဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ, သီသံ နဟာယိတွာ။ပေ.။ ဘရိယာယ။ ပုတ္တဿ။ သုဏိသာယ။ ဒါသဿ ဧဝရူပေါ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ, ဧကေန နင်္ဂလေန ကသန္တဿ သတ္တ သီတာယော ဂစ္ဆန္တီ’တိ, ဂစ္ဆ, ဘဏေ, ဇာနာဟိ။ ယထာ မယာ သာမံ ဒိဋ္ဌော, ဧဝံ တဝ ဒိဋ္ဌော ဘဝိဿတီ’တိ။ ပဿာမ တေ, ဂဟပတိ, ဣဒ္ဓါနုဘာဝ’’န္တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ သီသံ နဟာယိတွာ ဓညာဂါရံ သမ္မဇ္ဇာပေတွာ ဗဟိဒွါရေ နိသီဒိ, အန္တလိက္ခာ ဓညဿ ဓါရာ ဩပတိတွာ ဓညာဂါရံ ပူရေသိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, ဂဟပတိ, ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ။ ဘရိယာယ တေ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ပဿိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘရိယံ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ ဘတ္တေန ပရိဝိသာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ဘရိယာ ဧကံယေဝ အာဠှကထာလိကံ ဥပနိသီဒိတွာ ဧကဉ္စ သူပဘိဉ္ဇနကံ စတုရင်္ဂိနိံ သေနံ ဘတ္တေန ပရိဝိသိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ, ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, ဂဟပတိ, ဘရိယာယပိ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ။ ပုတ္တဿ တေ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ပဿိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ပုတ္တံ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဆမာသိကံ ဝေတနံ ဒေဟီ’’တိ ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ပုတ္တော ဧကံယေဝ သဟဿထဝိကံ ဂဟေတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဆမာသိကံ ဝေတနံ အဒါသိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ, ယာဝဿ ဟတ္ထဂတာ။ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, ဂဟပတိ, ပုတ္တဿပိ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ။ သုဏိသာယ တေ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ပဿိဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ သုဏိသံ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဆမာသိကံ ဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ သုဏိသာ ဧကံယေဝ စတုဒေါဏိကံ ပိဋကံ ဥပနိသီဒိတွာ စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ဆမာသိကံ ဘတ္တံ အဒါသိ, န တာဝ တံ ခိယျတိ ယာဝ သာ န ဝုဋ္ဌာတိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌော တေ, ဂဟပတိ, သုဏိသာယပိ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ။ ဒါသဿ တေ ဣဒ္ဓါနုဘာဝံ ပဿိဿာမာ’’တိ။ ‘‘မယှံ ခေါ, သာမိ, ဒါသဿ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ ခေတ္တေ ပဿိတဗ္ဗော’’တိ။ ‘‘အလံ, ဂဟပတိ, ဒိဋ္ဌော တေ ဒါသဿပိ ဣဒ္ဓါနုဘာဝေါ’’တိ။ အထ ခေါ သော မဟာမတ္တော စတုရင်္ဂိနိယာ သေနာယ ပုနဒေဝ ရာဇဂဟံ ပစ္စာဂဉ္ဆိ။ ယေန ရာဇာ မာဂဓေါ သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ရညော မာဂဓဿ သေနိယဿ ဗိမ္ဗိသာရဿ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။

၂၉၈. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝေသာလိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ဘဒ္ဒိယံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ဘဒ္ဒိယံ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဘဒ္ဒိယေ ဝိဟရတိ ဇာတိယာ ဝနေ။ အဿောသိ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ – ‘‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဘဒ္ဒိယံ အနုပ္ပတ္တော ဘဒ္ဒိယေ ဝိဟရတိ ဇာတိယာ ဝနေ။ တံ ခေါ ပန ဘဂဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ’ [ဘဂဝါတိ (က.)]။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဒြာနိ ဘဒြာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတွာ ဘဒြံ ဘဒြံ ယာနံ အဘိရုဟိတွာ ဘဒြေဟိ ဘဒြေဟိ ယာနေဟိ ဘဒ္ဒိယာ နိယျာသိ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ။ အဒ္ဒသံသု ခေါ သမ္ဗဟုလာ တိတ္ထိယာ မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ, ဒိသွာန မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘ကဟံ တွံ, ဂဟပတိ, ဂစ္ဆသီ’’တိ? ‘‘ဂစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ [ဣဒံ ပဒံ သီ. သျာ. ပေါတ္ထကေသု နတ္ထိ] သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တွံ, ဂဟပတိ, ကိရိယဝါဒေါ သမာနော အကိရိယဝါဒံ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿသိ? သမဏော ဟိ, ဂဟပတိ, ဂေါတမော အကိရိယဝါဒေါ အကိရိယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တေန စ သာဝကေ ဝိနေတီ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘နိဿံသယံ, ခေါ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဘဝိဿတိ, ယထယိမေ တိတ္ထိယာ ဥသူယန္တီ’’တိ။ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဥပါသကံ မံ ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ ။ အဓိဝါသေတု စ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ဘရိယာ စ ပုတ္တော စ သုဏိသာ စ ဒါသော စ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိံသု , ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ တေသံ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပါသကေ နော ဘဂဝါ ဓါရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ယာဝ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘဒ္ဒိယေ ဝိဟရတိ တာဝ အဟံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခဿ ဘိက္ခုသံဃဿ ဓုဝဘတ္တေနာ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

မေဏ္ဍကဂဟပတိဝတ္ထ နိဋ္ဌိတံ။

၁၈၁. ပဉ္စဂေါရသာဒိအနုဇာနနာ

၂၉၉. အထ ခေါ ဘဂဝါ ဘဒ္ဒိယေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ အနာပုစ္ဆာ ယေန အင်္ဂုတ္တရာပေါ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အဿောသိ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ ယေန အင်္ဂုတ္တရာပေါ တေန စာရိကံ ပက္ကန္တော မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဒါသေ စ ကမ္မကရေ စ အာဏာပေသိ – ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ, ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပေတွာ အာဂစ္ဆထ, အဍ္ဎတေလသာနိ စ ဂေါပါလကသတာနိ အဍ္ဎတေလသာနိ စ ဓေနုသတာနိ အာဒါယ အာဂစ္ဆန္တု, ယတ္ထ ဘဂဝန္တံ ပဿိဿာမ တတ္ထ တရုဏေန [ဓါရုဏှေန (သီ. သျာ.)] ခီရေန ဘောဇေဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ အန္တရာမဂ္ဂေ ကန္တာရေ သမ္ဘာဝေသိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ။

အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘန္တေ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန မေဏ္ဍကဿ ဂဟပတိဿ ပရိဝေသနာ တေနုပသင်္ကမိ ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ အဍ္ဎတေလသာနိ ဂေါပါလကသတာနိ အာဏာပေသိ – ‘‘တေနဟိ, ဘဏေ, ဧကမေကံ ဓေနုံ ဂဟေတွာ ဧကမေကဿ ဘိက္ခုနော ဥပတိဋ္ဌထ တရုဏေန ခီရေန ဘောဇေဿာမာ’’တိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ, တရုဏေန စ ခီရေန။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ ခီရံ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ အထ ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ တရုဏေန စ ခီရေန ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ မေဏ္ဍကော ဂဟပတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, မဂ္ဂါ ကန္တာရာ, အပ္ပောဒကာ အပ္ပဘက္ခာ, န သုကရာ အပါထေယျေန ဂန္တုံ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဘိက္ခူနံ ပါထေယျံ အနုဇာနာတူ’’တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ မေဏ္ဍကံ ဂဟပတိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ဂေါရသေ – ခီရံ, ဒဓိံ, တက္ကံ, နဝနီတံ, သပ္ပိံ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, မဂ္ဂါ ကန္တာရာ အပ္ပောဒကာ အပ္ပဘက္ခာ, န သုကရာ အပါထေယျေန ဂန္တုံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ပါထေယျံ ပရိယေသိတုံ တဏ္ဍုလော တဏ္ဍုလတ္ထိကေန, မုဂ္ဂေါ မုဂ္ဂတ္ထိကေန, မာသော မာသတ္ထိကေန, လောဏံ လောဏတ္ထိကေန , ဂုဠော ဂုဠတ္ထိကေန, တေလံ တေလတ္ထိကေန, သပ္ပိ သပ္ပိတ္ထိကေန။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, မနုဿာ, သဒ္ဓါ ပသန္နာ, တေ ကပ္ပိယကာရကာနံ ဟတ္ထေ ဟိရညံ ဥပနိက္ခိပန္တိ – ‘ဣမိနာ အယျဿ ယံ ကပ္ပိယံ တံ ဒေထာ’တိ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယံ တတော ကပ္ပိယံ တံ သာဒိတုံ; န တွေဝါဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကေနစိ ပရိယာယေန ဇာတရူပရဇတံ သာဒိတဗ္ဗံ ပရိယေသိတဗ္ဗန္တိ ဝဒါမီ’’တိ။

ပဉ္စဂေါရသာဒိအနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။

၁၈၂. ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထု

၃၀၀. [မ. နိ. ၂.၃၉၆ အာဒယော; သု. နိ. သေလသုတ္တမ္ပိ ပဿိတဗ္ဗံ] အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန အာပဏံ တဒဝသရိ။ အဿောသိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော – ‘‘သမဏော ခလု ဘော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော, တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော။ပေ.။ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ’’တိ။ အထ ခေါ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ အဟံ သမဏဿ ဂေါတမဿ ဟရာပေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယေပိ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ [အယံ ပါဌော ဒီ. နိ. ၁.၂၈၅, ၅၂၆, ၅၃၆; မ. နိ. ၂.၄၂၇; အ. နိ. ၅.၁၉၁-၁၉၂ အာဒယော] ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ, ဘာသိတမနုဘာသန္တိ, ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ – အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ [ယမဒဂ္ဂိ (က.)] အင္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု [အယံ ပါဌော ဒီ. နိ. ၁.၂၈၅, ၅၂၆, ၅၃၆; မ. နိ. ၂.၄၂၇; အ. နိ. ၅.၁၉၁-၁၉၂ အာဒယော], ရတ္တူပရတာ ဝိရတာ ဝိကာလဘောဇနာ, တေ ဧဝရူပါနိ ပါနာနိ သာဒိယိံသု။ သမဏောပိ ဂေါတမော ရတ္တူပရတော ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ, အရဟတိ သမဏောပိ ဂေါတမော ဧဝရူပါနိ ပါနာနိ သာဒိယိတု’’န္တိ ပဟူတံ ပါနံ ပဋိယာဒါပေတွာ ကာဇေဟိ ဂါဟာပေတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ; သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတော ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော ပါန’’န္တိ။ တေန ဟိ, ကေဏိယ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီတိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဟူတေဟိ ပါနေဟိ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဓေါတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နောတိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ မဟာ ခေါ, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, တ္ဝဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နောတိ ။ တတိယမ္ပိ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, မဟာ ဘိက္ခုသံဃော အဍ္ဎတေလသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗြာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝါသေတု ဘဝံ ဂေါတမော သွာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေနာ’’တိ။ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, အဋ္ဌ ပါနာနိ – အမ္ဗပါနံ ဇမ္ဗုပါနံ စောစပါနံ မောစပါနံ မဓူကပါနံ [မဓုပါနံ (သီ. သျာ.)] မုဒ္ဒိကပါနံ သာလူကပါနံ ဖာရုသကပါနံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ဖလရသံ ဌပေတွာ ဓညဖလရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ပတ္တရသံ ဌပေတွာ ဍာကရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ပုပ္ဖရသံ ဌပေတွာ မဓူကပုပ္ဖရသံ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဥစ္ဆုရသ’’န္တိ။

အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အဿမေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ ယေန ကေဏိယဿ ဇဋိလဿ အဿမော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသံဃေန။ အထ ခေါ ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝါ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိ –

‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခါ ယညာ၊ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။

ရာဇာ မုခံ မနုဿာနံ၊ နဒီနံ သာဂရော မုခံ။

‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော၊ အာဒိစ္စော တပတံ မုခံ။

ပုညံ အာကင်္ခမာနာနံ သံဃော၊ ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဣမာဟိ ဂါထာဟိ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။

ကေဏိယဇဋိလဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၈၃. ရောဇမလ္လဝတ္ထု

၃၀၁. အထ ခေါ ဘဂဝါ အာပဏေ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန ကုသိနာရာ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ အဿောသုံ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ ကုသိနာရံ အာဂစ္ဆတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟီ’’တိ။ တေ သင်္ဂရံ [သင်္ကရံ (က.)] အကံသု – ‘‘ယော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရိဿတိ, ပဉ္စသတာနိဿ ဒဏ္ဍော’’တိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန ရောဇော မလ္လော အာယသ္မတော အာနန္ဒဿ သဟာယော ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ကုသိနာရာ တဒဝသရိ။ အထ ခေါ ကောသိနာရကာ မလ္လာ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကံသု။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိတွာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခေါ ရောဇံ မလ္လံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဥဠာရံ ခေါ တေ ဣဒံ, အာဝုသော ရောဇ, ယံ တွံ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသီ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဗဟုကတော ဗုဒ္ဓေ ဝါ ဓမ္မေ ဝါ သံဃေ ဝါ; အပိ စ ဉာတီဟိ သင်္ဂရော ကတော – ‘ယော ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ န ကရိဿတိ, ပဉ္စသတာနိဿ ဒဏ္ဍော’’’တိ; သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဉာတီနံ ဒဏ္ဍဘယာ ဧဝါဟံ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကာသိန္တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော အနတ္တမနော အဟောသိ’ ကထံဟိ နာမ ရောဇော မလ္လော ဧဝံ ဝက္ခတီ’တိ? အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ, ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘အယံ, ဘန္တေ, ရောဇော မလ္လော အဘိညာတော ဉာတမနုဿော။ မဟတ္ထိကော ခေါ ပန ဧဝရူပါနံ ဉာတမနုဿာနံ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသာဒေါ။ သာဓု, ဘန္တေ, ဘဂဝါ တထာ ကရောတု, ယထာ ရောဇော မလ္လော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသီဒေယျာ’’တိ။ ‘‘န ခေါ တံ, အာနန္ဒ, ဒုက္ကရံ တထာဂတေန, ယထာ ရောဇော မလ္လော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ပသီဒေယျာ’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ ရောဇံ မလ္လံ မေတ္တေန စိတ္တေန ဖရိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပါဝိသိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဘဂဝတော မေတ္တေန စိတ္တေန ဖုဋ္ဌော, သေယျထာပိ နာမ ဂါဝိံ တရုဏဝစ္ဆော, ဧဝမေဝ, ဝိဟာရေန ဝိဟာရံ ပရိဝေဏေန ပရိဝေဏံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘိက္ခူ ပုစ္ဆတိ – ‘‘ကဟံ နု ခေါ, ဘန္တေ, ဧတရဟိ သော ဘဂဝါ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ, ဒဿနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧသာဝုသော ရောဇ, ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ, ဝိဝရိဿတိ တေ ဘဂဝါ ဒွါရ’’န္တိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရံ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဝိဟာရံ ပဝိသိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ ရောဇဿ မလ္လဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ – ဒါနကထံ။ပေ.။ အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘သာဓု, ဘန္တေ, အယျာ မမညေဝ ပဋိဂ္ဂဏှေယျုံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, နော အညေသ’’န္တိ။ ‘‘ယေသံ ခေါ, ရောဇ, သေက္ခေန ဉာဏေန သေက္ခေန ဒဿနေန ဓမ္မော ဒိဋ္ဌော သေယျထာပိ တယာ, တေသမ္ပိ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော နူန အယျာ အမှာကညေဝ ပဋိဂ္ဂဏှေယျုံ စီဝရပိဏ္ဍပါတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, နော အညေသ’န္တိ။ တေန ဟိ, ရောဇ, တဝ စေဝ ပဋိဂ္ဂဟိဿန္တိ အညေသဉ္စာ’’တိ။

၃၀၂. တေန ခေါ ပန သမယေန ကုသိနာရာယံ ပဏီတာနံ ဘတ္တာနံ ဘတ္တပဋိပါဋိ အဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ အထ ခေါ ရောဇဿ မလ္လဿ ပဋိပါဋိံ အလဘန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယျံ, ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာဿ, တံ ပဋိယာဒေယျ’’န္တိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒွေ နာဒ္ဒသ – ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယဉ္စ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဣဓ မေ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိပါဋိံ အလဘန္တဿ ဧတဒဟောသိ – ‘ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယျံ, ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာဿ, တံ ပဋိယာဒေယျ’န္တိ။ သော ခေါ အဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒွေ နာဒ္ဒသံ – ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယဉ္စ။ သစာဟံ, ဘန္တေ အာနန္ဒ, ပဋိယာဒေယျံ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယဉ္စ, ပဋိဂ္ဂဏှေယျ မေ ဘဂဝါ’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိဿာမီ’’တိ။ အထ ခေါ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ‘‘တေန ဟာနန္ဒ, ပဋိယာဒေတူ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ပဋိယာဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဟူတံ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယဉ္စ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ဍာကဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယဉ္စာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ရောဇ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဘိက္ခူနံ ဒေတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏှန္တိ ။ ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ။ အထ ခေါ ရောဇော မလ္လော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသသံဃံ ပဟူတေဟိ ဍာကေဟိ စ ပိဋ္ဌခါဒနီယေဟိ စ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတွာ သမ္ပဝါရေတွာ ဘဂဝန္တံ ဓေါတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ ရောဇံ မလ္လံ ဘဂဝါ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒဿေတွာ သမာဒပေတွာ သမုတ္တေဇေတွာ သမ္ပဟံသေတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဧတသ္မိံ နိဒါနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗဉ္စ ဍာကံ သဗ္ဗဉ္စ ပိဋ္ဌခါဒနီယ’’န္တိ။

ရောဇမလ္လဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၈၄. ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတဝတ္ထု

၃၀၃. အထ ခေါ ဘဂဝါ ကုသိနာရာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန အာတုမာ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခေါ ပန သမယေန အညတရော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော အာတုမာယံ ပဋိဝသတိ နဟာပိတပုဗ္ဗော။ တဿ ဒွေ ဒါရကာ ဟောန္တိ, မဉ္ဇုကာ ပဋိဘာနေယျကာ, ဒက္ခာ ပရိယောဒါတသိပ္ပါ သကေ အာစရိယကေ နဟာပိတကမ္မေ။ အဿောသိ ခေါ သော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ အာတုမံ အာဂစ္ဆတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟီ’’တိ။ အထ ခေါ သော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော တေ ဒါရကေ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ဘဂဝါ ကိရ, တာတာ, အာတုမံ အာဂစ္ဆတိ မဟတာ ဘိက္ခုသံဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ ဂစ္ဆထ တုမှေ, တာတာ, ခုရဘဏ္ဍံ အာဒါယ နာဠိယာဝါပကေန အနုဃရကံ အနုဃရကံ အာဟိဏ္ဍထ, လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သံဟရထ, ဘဂဝတော အာဂတဿ ယာဂုပါနံ ကရိဿာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, တာတာ’’တိ ခေါ တေ ဒါရကာ တဿ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတဿ ပဋိဿုဏိတွာ ခုရဘဏ္ဍံ အာဒါယ နာဠိယာဝါပကေန အနုဃရကံ အနုဃရကံ အာဟိဏ္ဍန္တိ, လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သံဟရန္တာ။ မနုဿာ တေ ဒါရကေ မဉ္ဇုကေ ပဋိဘာနေယျကေ ပဿိတွာ ယေပိ န ကာရာပေတုကာမာ တေပိ ကာရာပေန္တိ, ကာရာပေတွာပိ ဗဟုံ ဒေန္တိ။ အထ ခေါ တေ ဒါရကာ ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခါဒနီယမ္ပိ သံဟရိံသု။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန အာတုမာ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ အာတုမာယံ ဝိဟရတိ ဘုသာဂါရေ။ အထ ခေါ သော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဟူတံ ယာဂုံ ပဋိယာဒါပေတွာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏှာတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ ယာဂု’’န္တိ။ ဇာနန္တာပိ တထာဂတာ ပုစ္ဆန္တိ။ပေ.။ သာဝကာနံ ဝါ သိက္ခာပဒံ ပညပေဿာမာတိ။ အထ ခေါ ဘဂဝါ တံ ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတံ ဧတဒဝေါစ – ‘‘ကုတာယံ, ဘိက္ခု ယာဂူ’’တိ? အထ ခေါ သော ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ ဝိဂရဟိ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ, ‘‘အနနုစ္ဆဝိကံ, မောဃပုရိသ, အနနုလောမိကံ အပ္ပတိရူပံ အဿာမဏကံ အကပ္ပိယံ အကရဏီယံ။ ကထံဟိ နာမ တွံ, မောဃပုရိသ, ပဗ္ဗဇိတော အကပ္ပိယေ သမာဒပေဿသိ [သမာဒပေသိ (က.)]။ နေတံ, မောဃပုရိသ, အပ္ပသန္နာနံ ဝါ ပသာဒါယ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတွာ ဓမ္မိံ ကထံ ကတွာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ ‘န, ဘိက္ခဝေ, ပဗ္ဗဇိတေန အကပ္ပိယေ သမာဒပေတဗ္ဗံ, ယော သမာဒပေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿ။ န စ, ဘိက္ခဝေ, နဟာပိတပုဗ္ဗေန ခုရဘဏ္ဍံ ပရိဟရိတဗ္ဗံ။ ယော ပရိဟရေယျ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋဿာ’’’တိ။

အထ ခေါ ဘဂဝါ အာတုမာယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတွာ ယေန သာဝတ္ထိ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန သာဝတ္ထိ တဒဝသရိ။ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ။ တေန ခေါ ပန သမယေန သာဝတ္ထိယံ ဗဟုံ ဖလခါဒနီယံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ။ အထ ခေါ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဂဝတာ ဖလခါဒနီယံ အနုညာတံ, ကိံ အနနုညာတ’’န္တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗံ ဖလခါဒနီယ’’န္တိ။

၃၀၄. တေန ခေါ ပန သမယေန သံဃိကာနိ ဗီဇာနိ ပုဂ္ဂလိကာယ ဘူမိယာ ရောပိယန္တိ, ပုဂ္ဂလိကာနိ ဗီဇာနိ သံဃိကာယ ဘူမိယာ ရောပိယန္တိ။ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ သံဃိကာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဗီဇာနိ ပုဂ္ဂလိကာယ ဘူမိယာ ရောပိတာနိ ဘာဂံ ဒတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနိ။ ပုဂ္ဂလိကာနိ ဗီဇာနိ သံဃိကာယ ဘူမိယာ ရောပိတာနိ ဘာဂံ ဒတွာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗာနီတိ။

ဝုဍ္ဎပဗ္ဗဇိတဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။

၁၈၅. စတုမဟာပဒေသကထာ

၃၀၅. တေန ခေါ ပန သမယေန ဘိက္ခူနံ ကိသ္မိဉ္စိ ကိသ္မိဉ္စိ ဌာနေ ကုက္ကုစ္စံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ – ‘‘ကိံ နု ခေါ ဘဂဝတာ အနုညာတံ, ကိံ အနနုညာတ’’န္တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘ယံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ‘ဣဒံ န ကပ္ပတီ’တိ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ တဉ္စေ အကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ, ကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ, တံ ဝေါ န ကပ္ပတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ‘ဣဒံ န ကပ္ပတီ’တိ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ တဉ္စေ ကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ, အကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ, တံ ဝေါ ကပ္ပတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ‘ဣဒံ ကပ္ပတီ’တိ အနနုညာတံ တဉ္စေ အကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ, ကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ, တံ ဝေါ န ကပ္ပတိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ‘ဣဒံ ကပ္ပတီ’တိ အနနုညာတံ, တဉ္စေ ကပ္ပိယံ အနုလောမေတိ, အကပ္ပိယံ ပဋိဗာဟတိ, တံ ဝေါ ကပ္ပတီ’’တိ။

အထ ခေါ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ကပ္ပတိ နု ခေါ ယာဝကာလိကေန ယာမကာလိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတိ? ကပ္ပတိ နု ခေါ ယာဝကာလိကေန သတ္တာဟကာလိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတိ? ကပ္ပတိ နု ခေါ ယာဝကာလိကေန ယာဝဇီဝိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတိ? ကပ္ပတိ နု ခေါ ယာမကာလိကေန သတ္တာဟကာလိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတိ? ကပ္ပတိ နု ခေါ ယာမကာလိကေန ယာဝဇီဝိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတိ? ကပ္ပတိ နု ခေါ သတ္တာဟကာလိကေန ယာဝဇီဝိကံ, န နု ခေါ ကပ္ပတီ’’တိ? ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ ‘‘ယာဝကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, ယာမကာလိကံ, တဒဟု ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ ကပ္ပတိ, ဝိကာလေ န ကပ္ပတိ။ ယာဝကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာဟကာလိကံ, တဒဟု ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ ကပ္ပတိ, ဝိကာလေ န ကပ္ပတိ။ ယာဝကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဇီဝိကံ, တဒဟု ပဋိဂ္ဂဟိတံ ကာလေ ကပ္ပတိ, ဝိကာလေ န ကပ္ပတိ။ ယာမကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာဟကာလိကံ, တဒဟု ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာမေ ကပ္ပတိ, ယာမာတိက္ကန္တေ န ကပ္ပတိ။ ယာမကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဇီဝိကံ, တဒဟု ပဋိဂ္ဂဟိတံ ယာမေ ကပ္ပတိ, ယာမာတိက္ကန္တေ န ကပ္ပတိ။ သတ္တာဟကာလိကေန, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဇီဝိကံ ပဋိဂ္ဂဟိတံ, သတ္တာဟံ ကပ္ပတိ, သတ္တာဟာတိက္ကန္တေ န ကပ္ပတီ’’တိ။

စတုမဟာပဒေသကထာ နိဋ္ဌိတာ။

ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓကော ဆဋ္ဌော။

၁၈၆. တဿုဒ္ဒါနံ

သာရဒိကေ ဝိကာလေပိ၊ ဝသံ မူလေ ပိဋ္ဌေဟိ စ။

ကသာဝေဟိ ပဏ္ဏံ ဖလံ၊ ဇတု လောဏံ ဆကဏဉ္စ။

စုဏ္ဏံ စာလိနိ မံသဉ္စ၊ အဉ္ဇနံ ဥပပိသနီ [ဥပပိံ သနီ (သီ.)၊ ဥပပိံ သနံ (သျာ.)]။

အဉ္ဇနီ ဥစ္စာပါရုတာ၊ သလာကာ သလာကဌာနိံ [သလာကောဓနီ (သီ. သျာ.)]။

ထဝိကံသဗဒ္ဓကံ သုတ္တံ၊ မုဒ္ဓနိတေလနတ္ထု စ။

နတ္ထုကရဏီ ဓူမဉ္စ၊ နေတ္တဉ္စာပိဓနတ္ထဝိ။

တေလပါကေသု မဇ္ဇဉ္စ၊ အတိက္ခိတ္တံ အဗ္ဘဉ္ဇနံ။

တုမ္ဗံ သေဒံ သမ္ဘာရဉ္စ၊ မဟာ ဘင်္ဂေါဒကံ တထာ။

ဒကကောဋ္ဌံ လောဟိတဉ္စ၊ ဝိသာဏံ ပါဒဗ္ဘဉ္ဇနံ။

ပဇ္ဇံ သတ္ထံ ကသာဝဉ္စ၊ တိလကက္ကံ ကဗဠိကံ။

စောဠံ သာသပကုဋ္ဋဉ္စ၊ ဓူမ သက္ခရိကာယ စ။

ဝဏတေလံ ဝိကာသိကံ၊ ဝိကဋဉ္စ ပဋိဂ္ဂဟံ။

ဂူထံ ကရောန္တော လောဠိဉ္စ၊ ခါရံ မုတ္တဟရီတကံ။

ဂန္ဓာ ဝိရေစနဉ္စေဝ၊ အစ္ဆာကဋံ ကဋာကဋံ။

ပဋိစ္ဆာဒနိ ပဗ္ဘာရာ၊ အာရာမ သတ္တာဟေန စ။

ဂုဠံ မုဂ္ဂံ သောဝီရဉ္စ၊ သာမံပါကာ ပုနာပစေ။

ပုနာနုညာသိ ဒုဗ္ဘိက္ခေ၊ ဖလဉ္စ တိလခါဒနီ။

ပုရေဘတ္တံ ကာယဍာဟော၊ နိဗ္ဗတ္တဉ္စ ဘဂန္ဒလံ။

ဝတ္ထိကမ္မဉ္စ သုပ္ပိဉ္စ၊ မနုဿမံသမေဝ စ။

ဟတ္ထိအဿာ သုနခေါ စ၊ အဟိ သီဟဉ္စ ဒီပိကံ [ဟတ္ထိအဿသုနခါဟိ၊ သီဟဗျဂ္ဃဉ္စ ဒီပိကံ (သီ.)]။

အစ္ဆတရစ္ဆမံသဉ္စ၊ ပဋိပါဋိ စ ယာဂု စ။

တရုဏံ အညတြ ဂုဠံ၊ သုနိဓါဝသထာဂါရံ။

ဂင်္ဂါ ကောဋိသစ္စကထာ၊ အမ္ဗပါလီ စ လိစ္ဆဝီ။

ဥဒ္ဒိဿ ကတံ သုဘိက္ခံ၊ ပုနဒေဝ ပဋိက္ခိပိ။

မေဃော ယသော မေဏ္ဍကော၊ စ ဂေါရသံ ပါထေယျကေန စ။

ကေဏိ အမ္ဗော ဇမ္ဗု စောစ၊ မောစမဓုမုဒ္ဒိကသာလုကံ။

ဖာရုသကာ ဍာကပိဋ္ဌံ၊ အာတုမာယံ နဟာပိတော။

သာဝတ္ထိယံ ဖလံ ဗီဇံ၊ ကိသ္မိံ ဌာနေ စ ကာလိကေတိ။

ဣမမှိ ခန္ဓကေ ဝတ္ထူ ဧကသတံ ဆဝတ္ထု။

ဘေသဇ္ဇက္ခန္ဓကော နိဋ္ဌိတော။